Spor klübünü işçiler üzerinden finanse etmişler

Sayıştay Raporunda bu hususun uzun süre devam ettiği şu cünle ile ifade edildi:

Karayolları Genel Müdürlüğü 2019 ve 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporlarında da yer almaktadır. Kamu İdaresi tarafından söz konusu hususa ilişkin düzeltici işlem tesis edileceği ifade edilmesine rağmen, uygulamanın 2021 yılında da devam ettiği görülmüştür.

BULGU 24: Toplu İş Sözleşmesine Hüküm Konulmak Suretiyle İşçi Maaşlarından Kurum Bünyesinde Kurulan Spor Kulüplerine Bordro Üzerinden Kesinti Yapılması

Genel Müdürlük ve Bölge Müdürlükleri bünyesinde çalışan işçi personelin maaşlarından Toplu İş Sözleşmesi hükümleri kapsamında kesinti yapılarak spor kulübü derneklerine aktarıldığı tespit edilmiştir

2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun “Toplu İş Sözleşmesine Konulamayacak Hükümler” başlıklı 5'inci maddesinde; Toplu İş Sözleşmelerine kanun veya tüzüklerin emredici hükümlerine aykırı hüküm konulamayacağı düzenlemesi yer almaktadır.

5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun’un “Temel İlkeler” başlıklı 2'nci maddesinde;“f) Dernek ve vakıfların yardım toplama ve bağış kabul hizmetlerinde kamu görevlileri çalıştırılamaz.
h) Kamu kurum ve kuruluşları, personel maaş ve ücretlerinden, kaynağında kesinti yaparak bu Kanun kapsamındaki dernek ve vakıflara aktarma yapamaz” hükümleri ile,

Aynı Kanun’un “Cezalar” başlıklı 3'üncü maddesinde ise;
“2 nci maddede belirtilen ilkelere aykırı hareket eden kamu görevlileri ile dernek ve vakıf yöneticileri, eylemleri başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca dernek ve vakıf yöneticileri hakkında görevden alma işlemi uygulanır” hükümleri bulunmaktadır. 

Türkiye Yol-İş Sendikası ile Karayolları Genel Müdürlüğü arasında imzalanan 2021-2023 dönemi Toplu İş Sözleşmesinin “Spor Yardımı” başlıklı 137'nci maddesinde, “Karayollarında kurulu bulunan veya ileride kurulacak olan spor kulüpleri için işçi ücretlerinden her ay TİS süresince 10 TL spor yardımı kesilir” düzenlemesi yer almaktadır. 

Genel Müdürlük ve tüm Bölge Müdürlükleri bünyesinde spor kulübü dernekleri kurulmuş ve Toplu İş Sözleşmesinin aktarılan maddesi uyarınca işçi ücretlerinden bordro üzerinden kaynakta kesinti yapılarak tutarlar ilgili hesaplara aktarılmıştır.

İşçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapmalarını düzenleyen 2822 sayılı Kanun’un aktarılan 5'inci maddesi ile toplu iş sözleşmesine kanun veya tüzüklerin emredici hükümlerine aykırı düzenlemelerin konulamayacağı; dernek ve vakıfların kamu kurumları ile ilişkisini düzenleyen 5072 sayılı Kanun’un aktarılan 2'nci maddesi ile de personel maaş ve ücretlerinden kaynakta kesinti yapılarak bu Kanun kapsamındaki derneklere aktarım yapılamayacağı ve bu işlemlerin kamu görevlileri eliyle gerçekleştirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Dolayısıyla, Genel Müdürlük ile Türkiye Yol-İş Sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesi ile Kanun’un emredici hükümlerine aykırı şekilde Toplu Sözleşmelere mevzuata aykırı şekilde düzenlemeler konulmasının, personelin bordroları üzerinden kaynakta kesinti yapılarak spor kulübü derneklerine aktarım yapılmasının ve bu işlemlerin kamu görevlileri eliyle gerçekleştirilmesinin mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmektedir.

Kamu İdaresi tarafından bir sonraki dönem Toplu Sözleşmesi'nde anılan hükmün mevzuata uygun olarak düzenleneceği ifade edilmiş olsa da, yürürlükteki sözleşme gereği yapılan kesintilerin anılan Kanun hükümlerine aykırı olduğu değerlendirilmektedir.

Bahsi geçen husus, Karayolları Genel Müdürlüğü 2019 ve 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporlarında da yer almaktadır. Kamu İdaresi tarafından söz konusu hususa ilişkin düzeltici işlem tesis edileceği ifade edilmesine rağmen, uygulamanın 2021 yılında da devam ettiği görülmüştür.

Sonuç olarak, yukarıda yer alan açıklamalar ve kamu görevlilerinin bu konuya ilişkin mevzuatta belirlenen sorumlulukları göz önüne alındığında, İdare tarafından spor kulübü derneklerine aktarılmak üzere işçi personelin maaşlarından kaynakta kesinti yapılması uygulamasından vazgeçilmesi gerekmektedir.