Mahalli İdareler Seçimleri İçin İstifa ve Göreve İade Rehberi

1-    GİRİŞ

2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun’un 8’inci maddesinde; mahalli idareler seçimlerinin beş yılda bir yapılacağı, her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak gününün seçimin başlangıç tarihi olduğu ve aynı yılın Mart ayının son Pazar gününün oy verme günü olduğu düzenlenmiştir.

Bu hükme istinaden mahalli idareler seçimleri 31 Mart 2024 Pazar günü yapılacaktır.

Yüksek Seçim Kurulu’nun 27 Ekim 2023 tarihli ve 32352 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1460 sayılı Kararı ile 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için çekilmesi veya görevinden ayrılması gerekenlerin çekilme veya görevden ayrılma tarihleri belirlenmiştir.

Bu Rehber ile seçimlerde adaylık için kimlerin görevden ayrılması gerektiği, ayrılma tarihleri ve görevden istifa eden personelin geri dönmesi konusunda belediyelerimizin iş ve işlemlerinin kolaylaştırılması amaçlanmıştır.

2-    ADAY OLMAK İÇİN GÖREVDEN ÇEKİLMESİ GEREKENLER VE ÇEKİLME TARİHİ

a)    Aday olmak için görevden çekilmesi gerekenler

Anayasası’nın 76’ncı maddesinin son fıkrasında; hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu Üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensuplarının görevlerinden çekilmedikçe aday olamayacakları ve milletvekili seçilemeyecekleri belirtilmiştir.

2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun’un 17’nci maddesinde milletvekilleri, belediye başkanları, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile muhtarların mahalli idareler seçimlerinde adaylıklarını koyabilmek veya aday gösterilebilmek için görevlerinden istifa etmek zorunda olmadıkları düzenlenmektedir. Bu düzenleme gereğince belediye başkanları ve belediye meclis üyelerinin adaylık için istifa etmeleri gerekmemektedir.

2972 sayılı Kanun’un 36’ncı maddesinde yapılan atıf gereğince bu Kanunda özel hüküm bulunmayan hallerde 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanacaktır.

Anayasa’nın 76’ncı ve 2839 sayılı Kanun’un 18’inci maddesi uyarınca mahalli idareler seçiminde aday olmak isteyen;
•    Hâkimler ve savcılar,
•    Yüksek yargı organları mensupları,
•    Yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları,
•    Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri,
•    Kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri,
•    Subaylar ile astsubaylar,
•    Siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri,
•    Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanların,
yukarıda sayılan kişilerin seçimlerde aday olmak için görevlerinden çekilmeleri veya ayrılmaları gerekmektedir.

Meclis Üyeleri Arasından Görevlendirilen Belediye Başkan Yardımcılarının Durumu

2839 sayılı Kanun’un 18 inci maddesinde adaylık için görevinden çekilmesi gerekenler arasında meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcıları sayılmamıştır.

Ancak Yüksek Seçim Kurulunun 19/11/2018 tarihli ve 1052 sayılı Kararında “… Kanunda belediye meclis üyelerinden belediye başkan yardımcılığına atananlarla ilgili bir istisna bulunmadığından, bu durumda olan kişilerin belediye başkan yardımcılığı görevinden istifa etmeleri gerektiğine,” karar verilmiştir.

Bu kapsamda Yüksek Seçim Kurulu tarafından konuyla ilgili yeni bir karar verilinceye kadar belediye başkan yardımcılarının seçimlerde aday olabilmek için istifa etmeleri gerekmektedir.

5216 Sayılı Kanun’un 22’nci Maddesine Göre Görev Yapan Başkan Danışmanlarının Durumu

Büyükşehir belediyesi başkan danışmanları, 5216 sayılı Kanun’un 20 nci maddesine istinaden, bir sözleşmeye bağlı olarak çalıştırılmaktadır. Danışman olarak görevlendirilme, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dâhil, ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmemektedir.

2839 sayılı Kanun’un 18 inci maddesinde adaylık için görevinden çekilmesi gerekenler arasında danışmanlar ismen sayılmamıştır.

Danışmanların maddede yer alan kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ifadesinde geçen diğer kamu görevlileri ibaresi kapsamında kalıp kalmadığı, diğer kamu görevlilerinden ne anlaşılması gerektiğine bağlı olarak değerlendirilebilecektir.

Literatürde kamu görevlilerinin biri dar diğeri geniş olmak üzere iki şekilde değerlendirildiği görülmektedir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda geniş anlamda kamu görevlisi tanımı benimsenerek kamu görevlisi; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi olarak ifade edilmiştir.

Dar anlamda kamu görevlisi ise genel kabule göre kamu kuruluşlarında belli bir kadroya bağlı olan ve özel hukuk hükümlerine göre çalışanlar dışında kalan görevlileri tanımlamaktadır.

Burada danışmanların istifası konusunun açıklığa kavuşturulması için seçim mevzuatımızda kabul edilen kamu görevlisi tanımının belirli olması veya bu konuda Yüksek Seçim Kurulunca verilmiş bir kararla açıklanması gerektiği değerlendirilmektedir.

Büyükşehir belediye başkan danışmanlarından aday olmak isteyenlerin konunun tereddütlü olması ve olası kayıplar bakımından yarar-zarar değerlendirmesi yapmaları önerilmektedir.

b)    Adaylık için görevden çekilme tarihleri

Yüksek Seçim Kurulu’nun 19.10.2023 tarihli ve 1460 sayılı kararı uyarınca;
1-    31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde aday olmak için görevden çekilmesi gerekenlerin en geç 1 Aralık 2023 Cuma günü saat 17.00'ye kadar 2839 sayılı Kanun'un 18’inci maddesi uyarınca görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmaları,
2-    Kamu görevlilerinden emeklilik dilekçesi verip aday olacakların en geç 1 Aralık 2023 Cuma gününden geçerli olmak üzere emeklilik isteğini belirten dilekçelerini, 1 Aralık 2023 Cuma günü saat 17.00'ye kadar vermeleri gerekmektedir.

Yüksek Seçim Kurulunun aynı kararında; 2839 sayılı Kanun'un 18’inci maddesinde; aday olabilmek için belirli bir tarihte“ görevden ayrılma isteğinde bulunma” koşulu getirildiği, burada istifa şeklinde ayrılma ile sınırlı olduğu, emeklilik suretiyle daha sonra vaki olacak ayrılmalarda bu tarihin aranmayacağı yolunda bir hükme verilmediği, istifa veya emeklilik suretiyle ayrılma arasında fark aranmadan, “görevden ayrılma” biçiminde kapsayıcı bir ifade kullanıldığı bu nedenle 2839 sayılı Kanun'un 18’inci maddesi kapsamına girenlerin 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde aday olabilmeleri için istifa veya emeklilik yoluyla ayrılanlar arasında ayrım yapılmaksızın istifa veya emeklilik dilekçelerini yukarıda öngörülen sürede vermiş olmaları gerektiği, aksi halde, öngörülen tarihten sonra emeklilik veya istifa isteminde bulunanların 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak seçimde aday olmalarına kanunen imkân bulunmadığı ifade edilmiştir.

Adaylık için görevinden ayrılması gerekenler için son tarih 1 Aralık 2023 Cuma olup, bu tarihten önce istifa edilmesine ya da emeklilik dilekçesi verilmesine engel bulunmamaktadır.

3-    Anayasa’nın 76’ncı maddesine istinaden sürekli ve geçici işçilerin milletvekili genel seçiminde aday olmak için istifa etmelerine gerek bulunmamaktadır.

4-    Kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili mevzuatı çerçevesinde istihdam edilen sözleşmeli personelin istifa etmeleri zorunlu olup bu kişilerin seçilememeleri veya aday gösterilmemeleri halinde tekrar eski görevlerinde sözleşme ile istihdam edilmeleri gerekmektedir.

5-    Aday olmak için görevden ayrılmaya ilişkin talepler kurumu tarafından reddedilemez.

3- SEÇİME KATILMAK İÇİN İSTİFA EDEN MEMURUN ÖZLÜK HAKLARI

Seçimde aday olmak için istifa eden memurlar, memuriyete ilişkin haklardan yararlanma bakımından normal şekilde istifa eden memurlar ile aynı durumdadır. Bu şekilde memuriyetten istifa edenler memuriyete ilişkin özlük haklardan yararlanamayacakları gibi bu süreler emeklilik bakımından da değerlendirilmeyecektir.

Memurun aday olamaması veya aday olup da seçimi kazanamaması üzerine geri dönmeleri halinde görevden ayrı kaldıkları süreler için kendilerine mali ve sosyal haklar kapsamında herhangi bir ödeme yapılmayacak, sosyal güvenlik kesintileri de kurumlarınca ödenmeyecektir.

4-  ADAY GÖSTERİLMEYEN YA DA SEÇİMİ KAYBEDENLERİN GÖREVE DÖNMESİ

a) Kamu görevlileri bakımından

298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un Ek 7’nci maddesinde “ Yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile Subay ve Astsubaylar hariç olmak üzere; milletvekili ve mahalli idareler genel ve ara seçimlerinde aday ve aday adayı olan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler.” hükmü yer almaktadır.

Bu düzenlemeye göre; Yüksek mahkeme üyeleri, Hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar, Subay ve Astsubayları hariç,
❖ Seçimlerde aday olabilmek için görevinden çekilmek zorunda kalan kamu görevlileri, adaylık veya seçim sonuçlarına göre yeniden göreve dönebileceklerdir.

Kanunda yer alan düzenlemenin esas itibariyle memurlara anayasal seçilme hakkını kullanmalarına ve bilahare eski görevlerine dönmelerine imkân veren bir düzenleme olduğu değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, “göreve dönebilirler” ibaresinin atama yapma konusunda kuruma takdir hakkı verdiği değerlendirilerek idarelerce atama işlemleri yapılmayabilmektedir. Ancak idari yargı mercileri tarafından konuya ilişkin kararlarda seçimlere katılmak üzere istifa eden ancak aday listelerinde yer almayanların başvuruda bulunması ve ayrıldığı kadronun boş olması halinde Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca kesin seçim sonuçlarının açıklanmasından önce eski görevlerine dönmelerinin mümkün olacağına hükmedilmiştir .

Bu kararlara göre istifa etmiş ancak aday adayı veya aday olamamış kamu görevlilerinden aday listelerinin kesinleşme tarihinden itibaren kurumlarına müracaat etmeleri halinde Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının açıklanması beklenmeksizin atamalarının yapılması mümkün bulunmaktadır.

Seçimlere katılmak üzere istifa etmek suretiyle görevlerinden ayrılan kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, göreve dönmek amacıyla Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden 1 ay içinde çekilme isteminde bulundukları idareye başvurmalıdır.

298 sayılı Kanun’un ek 7’nci maddesi hükmü gereğince seçimler nedeni ile görevinden ayrılan kamu görevlilerinin göreve dönmek için kurumlarına başvuruda bulunabilecekleri son tarih Yüksek Seçim Kurulu tarafından seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir aylık süreyi aşamayacaktır.

Seçimlere katılmak üzere istifaen görevlerinden ayrılan kamu görevlilerinin, adaylığı veya seçimleri kaybetmeleri halinde, süresinde başvurmaları kaydıyla önceki görevlerine döndürülmeleri asıldır. Başvuru tarihinde kadronun dolu olması halinde ise kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka (eşdeğer) bir göreve döndürülmeleri gerekir. Diğer bir ifadeyle, seçimi veya adaylığı kaybeden kamu görevlileri süresinde başvurmaları üzerine, öncelikle ayrıldığı göreve, ayrıldığı görev başvuru tarihinde dolu ise durumuna uygun (eşdeğer) bir göreve atanacaktır .

Cumhurbaşkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün seçim için kamu görevinden ayrılanlar konulu 13.04.2023 tarihli ve E-74073113-010.99-148278 sayılı yazısında yer alan; “… aday olmak amacıyla görevinden ayrılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin adaylığı veya seçimi kaybetmeleri ve ayrıldıkları görevlerine dönmek üzere başvurmaları halinde atanmaları, Danıştay Onikinci Dairesinin 27/2/2001 tarihli ve E.:1999/1057;K.:2001/678 sayılı Karan çerçevesinde Yüksek Seçim Kurulu tarafından kesin seçim sonuçlarının yayınlanmasını beklemeksizin yapabilecektir.

-Aday olmak amacıyla görevinden ayrılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinden göreve dönüş talebinde bulunanlar ayrıldıkları göreve atanacaktır. Ancak söz konusu görevlerin dolu olması halinde göreve dönüş talebinde bulunanlar, kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka göreve atanacaktır. “ açıklaması da konuyla ilgili tereddütleri gidermiştir.

Seçim nedeni ile yasal zorunluluğa dayanarak seçilme hakkının kullanılması için istifa edenlerden yeniden göreve dönmek isteyenler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 92’nci maddesinde yer alan iki defadan fazla istifa etmiş olanların memuriyete dönemeyeceğine ilişkin kısıtlamalara tabi olmayacaktır.

Örnek Geri Dönme Dilekçesi

… BELEDİYE BAŞKANLIĞINA

Belediyemizde …tarihinden bu yana …. olarak görev yapakta iken 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan/yapılan Mahalli İdareler Seçiminde aday olmak ve seçilmek için… tarihinde görevimden istifa ettim. Seçimde aday gösterilmediğimden / seçilemediğimden 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un Ek 7’nci maddesi uyarınca görevime geri dönmek istiyorum.
Gereğini bilgilerinize arz ederim. (tarih)

İmza
Ad-Soyad