Facebook
Twitter
Whatsapp
Telegram
URL Kopyala
İdarece mahkeme kararının uygulanması aşamasında performans puanı hesaplaması özlük hakkı kapsamında değerlendirilmediği ve dolayısıyla başvuran bakımından kararın icrası tam olarak yerine getirilmediğinden; başvuranın kesinleşmiş ve bağlayıcı bir yargı kararının ivedilikle icra edilmesini isteme hakkı ile idarenin, hukuka aykırı olarak tesis ettiği işlemlerin sebep olduğu ihlalleri giderme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Başvuranın idarenin kusur sorumluluğundan kaynaklı olarak performans değerlendirmesinin emsallerinden geride kalmasının önlenmesi için idarenin hatalı işleminin düzeltilmesi, ilgili mahkeme kararının icrası gereğince başvuranın talebi doğrultusunda 11/07/2017-31/12/2019 tarihleri arasının ilk performans değerlendirmesinde dikkate alınması, 2020 ve 2021 yılları için ise ayrı ayrı performans değerlendirmesi yapılması gerektiği, ayrıca konuyla ilgili yargı kararları ile yargının iş yükünün gereksiz arttırılmaması hususları gözetilerek benzer durumdaki personelin performans değerlendirmesi taleplerinde tek tek yargıya başvurmaları beklenmeksizin haklarının korunması amacıyla, hali hazırda sonuçlanmış uyuşmazlıklara ilişkin yargı kararları neticesinde idarece tesis edilen işlemler esas alınarak hukuki güvenlik, hukuki belirlilik ve eski hale getirme ilkeleri doğrultusunda performans değerlendirmelerinin yapılmasının hukuka ve hakkaniyete uygun olacağı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2022/13214-S.22.20224
BAŞVURU NO : 2022/5641
KARAR TARİHİ : 11/10/2022
TAVSİYE KARARI
BAŞVURUYA KONU İDARE : VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU: Vergi Müfettişliğine ataması geç yapıldığı için dava açan ve yoksun kaldığı parasal hakların ödenmesi yönünde lehine karar verilen başvuranın, performans değerlendirmesinin değiştirilmesi talebi hk.
BAŞVURU TARİHİ: 14/04/2022
I.BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Kurumumuza yapılan başvuruda, başvuran tarafından özetle; 17/03/2014 tarihinde Vergi Müfettiş Yardımcısı olarak göreve başladığı, 24/07/2017-29/01/2018 tarihleri arasında yazılı ve sözlü aşamaları tamamlanan Yeterlik Sınavında başarılı olması neticesinde Vergi müfettişi olarak atanmaya hak kazandığı, yeterlik sınav sonucunun 23/02/2018 tarihinde tebliğ edildiği, atamasının makul sürede yapılmaması üzerine müfettişliğe atanma talebiyle 07/11/2019 tarihinde idareye başvurduğu ve konuyla ilgili dava açtığı, 10/03/2020 tarihli mahkeme kararında, başvuranın 07/11/2019 tarihi itibariyle Vergi Müfettişi olarak atamasının yapılması ve özlük haklarının iadesine hükmedildiği ancak kararın idarece uygulanmadığı, başvuranın mahkeme kararının uygulanması talebiyle 09/10/2020 tarihinde / numaralı başvuruyla Ombudsmana başvurduğu, Ombudsmanın 18/02/2021 tarihli Tavsiye Kararında, 10/03/2020 tarihinden itibaren geçen sürenin makul olmadığı, idarenin ilgili mahkeme kararını makul sürede ifa etmekten kaçınamayacağı, bunun adil yargılanma hakkının ihlali sonucunu doğuracağı değerlendirilmek suretiyle başvuranın mahkeme kararı gereğince vergi müfettişi kadrosuna atanması ve yoksun kaldığı parasal hakların tarafına ödenmesi gerektiği yönünde tavsiyede bulunduğu, idarenin Tavsiye Kararına cevaben ilettiği 23/02/2020 tarihli yazıda adı geçenin Vergi Müfettişliğine atanma teklifinin 12/03/2020 tarihli ve sayılı yazı ile Cumhurbaşkanlığına gönderildiğini bildirdiği, 23/06/2021 tarihli Resmi Gazete ile Vergi Müfettişliği kadrosuna atamasının yapıldığı, 07/11/2019 tarihinden itibaren parasal haklarının mahkeme kararı gereğince hesaplanarak kendisine ödendiği ancak özlük haklarından olan ve özellikle Başmüfettiş atamalarında dikkate alınan performans değerlendirmesinin halen yapılmadığı belirtilerek 11/07/2017-31/12/2019 tarihleri arasının ilk performans değerlendirmesinde dikkate alınması, 2020 ve 2021 yılları için ise ayrı ayrı performans değerlendirmesinin yapılması talep edilmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Kurumumuzun 03/08/2022 tarihli bilgi ve belge yazısına cevaben Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı 29/08/2022 tarihli yazısında özetle;
2.1.Konu hakkında yapılan araştırmalar neticesinde; Vergi Müfettişi 11/01/2016 tarih ve 29590 sayılı Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliği’nin Performans değerlendirme süresi başlıklı 6 ncı maddesinin 4 üncü fıkrası “Vergi Müfettiş Yardımcılarının yardımcılık dönemi performans değerlendirmeleri, temel hazırlık eğitimine başlanıldığı tarihten yeterlik yazılı sınavının başlangıç tarihinin 15 gün öncesine kadar olan süre için hesaplanır. Vergi Müfettiş Yardımcılarına ait tüm değerlendirmeler ile yapılan işlere ilişkin veri girişleri bu tarihe kadar tamamlanarak onaylanır” hükmüne göre, yardımcılık dönemi genel performansı 17/03/2014-10/07/2017 tarihleri arası için “83,18” olarak hesaplanmıştır.
2.2.Diğer taraftan, Vergi Müfettişi 23/06/2021 tarihinde Vergi Müfettişliğine
atandığı anlaşılmış olup, Vergi Müfettişliğine ilişkin ilk performans değerlendirmesi, 11/01/2016 tarih ve 29590 sayılı Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesinin 7 nci fıkrası “Yeterlik sınavında başarılı olan Vergi Müfettiş Yardımcılarının Vergi Müfettişliğine ilişkin ilk performans değerlendirmesi, son performans puanının hesaplandığı tarihten, Vergi Müfettişliğine atanma tarihinin içinde bulunduğu takvim yılının sonuna kadar olan dönem için yapılır. Bu dönemde çalışmalara ilişkin elde edilen performans puanının, çalışılan gün sayısının 365'e oranlanması suretiyle elde edilen katsayıya bölünmesi sonucu çalışmalara ilişkin performans puanı hesaplanır.” hükmüne göre 11/07/2017- 31/12/2021 tarihleri arası için “83,33” hesaplanmıştır.
2.3.Danıştay 2. Dairesinin Esas No: / ve / sayılı kararlarında, “III - Davacının, Vergi Müfettişliğine atanmaya hak kazandığı tarihten itibaren yardımcı kadrosunda çalıştığı sürelerin Vergi Müfettişi kadrosunda çalışılmış sayılmasına karar verme istemi yönünden; Davacı tarafından, Vergi Müfettişliğine atanmaya hak kazandığı tarihten itibaren yardımcı kadrosunda çalıştığı sürelerin Vergi Müfettişi kadrosunda çalışılmış sayılmasına karar verilmesi de istenilmiş ise de; mevzuatta, yardımcı olarak fazladan çalışılan sürelerin müfettiş kadrosunda çalışılmış sayılmasına ilişkin bir düzenleme bulunmadığı ve idarenin bu hususta yargı kararı ile zorlanamayacağı açık olup, davacının bu isteminin reddi gerekmektedir.” açıklamasına yer verildiği görülmüştür.
2.4.Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliği kapsamında değerlendirme süresi Vergi Müfettişleri için “takvim yılı”dır. Vergi Müfettiş Yardımcılarının yardımcılık dönemi ise performans değerlendirmesinde bir bütün olarak değerlendirilir. Bu süre zarfında yapılan işler bir bütün olarak değerlendirilmekte olup, bu süre Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin 4 üncü fıkrası hükmü ile aynı yönetmeliğin 6 ncı maddesinin 7 nci fıkrası hükümlerine göre hesaplanmaktadır. Vergi Müfettişi 11/07/2017-31/12/2019 tarihi arasının ilk performans değerlendirmesi olarak dikkate alınması, 2020 ve 2021 yılları için ise ayrı ayrı performans değerlendirmesinin yapılması talebi, yukarıdaki madde hükümlerine göre değerlendirildiğinden hesaplanmamıştır.
2.5.Performans ölçme ve değerlendirme sistemi, Vergi Müfettişlerinin ve Vergi Müfettiş Yardımcılarının; görev yaptıkları süre içindeki sınavlarda elde ettikleri başarı derecesini, Başkanın ve Daire Başkanlarının değerlendirmelerini, düzenledikleri vergi inceleme raporları hakkında rapor değerlendirme komisyonları tarafından yapılan değerlendirmeleri, düzenledikleri diğer inceleme, araştırma, görüş öneri, denetim ve soruşturma raporları hakkında yapılan değerlendirmeleri, diğer çalışmalarına ilişkin değerlendirmeleri, lisansüstü eğitim düzeyleri ile benzeri kriterleri esas alarak oluşturulan sistemi kapsamaktadır.
2.6.Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliği’nin 4.maddesinin (ğ) fıkrası “Fiilen çalışma süresi: Kurulda Vergi Müfettişi veya Vergi Müfettiş Yardımcısı kadrolarında, aylıksız izin, analık izni, resmi sağlık kurulu raporuna göre verilen sıhhı izinler ve yurtdışı lisansüstü eğitiminde geçen süreler hariç, geçirilen süreyi” hükmü ile aynı yönetmeliğin 6. maddesinin 2. fıkrası “Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları hakkında performans değerlendirmesi yapılabilmesi için performans puanının hesaplandığı dönem itibarıyla en az 90 gün çalışılmış olması şarttır. Bu sürenin hesabında fiilen çalışılan süreler dikkate alınır.” hükümlerine göre bir takvim yılında performans değerlendirmesine tabi olunup olunmayacağı belirlenmektedir.
2.7.Ataması geç yapılan ve/veya diğer nedenlerle fiilen çalışmayan ve fakat sonradan görevine atanan/iade edilen vb. Vergi Müfettişlerin performans puanlarının nasıl hesaplandığı hususuna ilişkin olarak; nihai mahkeme kararları ve Kurumunuzca alınan tavsiye kararları, yeni idari işlem tesis edilmesi amacıyla dikkatle değerlendirilmekte ve Başkanlık Makamının Olurlarına istinaden hesaplama yapılmaktadır.
2.8.11/01/2016 tarih ve 29590 sayılı Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi
Yönetmeliğinin “Başarılı Sayılma Puanı ve Hesaplanması” konusunu düzenleyen 26/1 inci maddesinde “Vergi Müfettişleri veya Vergi Müfettiş Yardımcılarının, yapılan performans değerlendirme sonuçlarına göre başarılı sayılabilmesi için, genel performans değerlendirme puanlarının 100 tam puan üzerinden en az 70 puan olması şarttır.” ifadesi yer almaktadır. Vergi Müfettiş Yardımcıları için yapılan performans değerlendirmesi; %40’ı Sınavlardaki başarı derecesinden, %30’u çalışmaların değerlendirilmesinden, %10’u Rapor Değerlendirme Komisyonu değerlendirmesinden, %10’u Refakat değerlendirmesinden ve %10’u da Daire Başkanı değerlendirmesinden oluşmaktadır. Diğer taraftan Vergi Müfettişleri için yapılan performans değerlendirmesinde; çalışmalara ilişkin performans değerlendirme notlarının %80’i, hizmet içi seminer alınan dönemlerde ise %70’i ve sınavlardan aldığı başarı derecesinin %10’u, Rapor Değerlendirme Komisyonu değerlendirmesinden %10’u ve Daire Başkanı değerlendirmesinden %10’u alınır.
2.9.Vergi Müfettişi … ile aynı durumda olan Vergi Müfettişlerine ait yargı organlarında …görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış uyuşmazlıkların olup olmadığı hususunda; Hukuk ve İhtilaflı İşler Şube Müdürlüğümüz kayıtlarında konu ile ilgili olarak Vergi Müfettişlerince idareye başvurduğu tarihten itibaren performans puanlarının her yıl ayrı ayrı hesaplanması için benzer davalar açıldığı ancak yazımız tarihi itibariyle kesinleşen herhangi bir yargı kararının bulunmadığı anlaşılmıştır.
2.10.Devlet Memurları Kanununda; Vergi Denetim Kurulu Performans Ölçme ve Değerlendirme Sistemi mevzuatına göre ölçülebilen performans puanının, özlük olarak değerlendirilmesi gerektiği yönünde bir değerlendirmeye rastlanılmamıştır. Yukarıda açıklandığı üzere, hukukun genel anlayış ve prensibi çerçevesinde bir olaya ilişkin olarak özel bir düzenlemenin varlığı halinde genel çerçeve ile çizilmiş durum dikkate alınmayarak olaya ilişkin mevcut özel düzenlemenin uygulanması esastır. Bu kapsamda Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi de objektif, nesnel ve mukayeseli kriterler zemininde oluşturulan özgün bir yasal düzenleme olup 657 sayılı Devlet Memurları Kanunundaki özlük düzenlemeleri arasında yer alan ve geçmiş dönemlerde uygulanan idareci tarafından verilen bir sicil notu gibi değerlendirilmesi mümkün değildir.
Hususları bildirilmiştir.
III.İLGİLİ MEVZUAT
3.2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın, “VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”, “Hak arama hürriyeti” başlıklı 36 ncı maddesinin birinci fıkrasında, “Herkes meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.”, “Yargı yolu” başlıklı 125 inci maddesinin son fıkrasında “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.”, “Mahkemelerin bağımsızlığı” başlıklı 138 inci maddesinin son fıkrasında “Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.”
4.Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Adil yargılanma hakkı başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında “Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleri ile ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde, görülmesini isteme hakkına sahiptir. (...)”
5.6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”
6.2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Kararların sonuçları” başlıklı 28 inci maddesinde “Kararların sonuçları:(1)(2)- 1.(Değişik:10/6/1994-4001/13 md.) Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez.(...) 3. Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri kararlarına göre işlem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine Danıştay ve ilgili idari mahkemede maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. 4. (Değişik: 21/2/2014-6526/18 md.) Mahkeme kararlarının süresi içinde kamu görevlilerince yerine getirilmemesi hâlinde tazminat davası ancak ilgili idare aleyhine açılabilir.”
7.13.12.2983 tarih ve 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin “Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında atama, yükselme ve yer değişikliği” başlıklı Ek 29 uncu maddesinde “Yardımcılık dönemi dahil Vergi Müfettişi olarak en az on yıl çalışan, yeterlik sonrası dönemde en az üç yıl performans değerlendirmesine tabi tutulan ve yapılan performans değerlendirmelerinde başarılı olanlar, Vergi Başmüfettişi kadrolarına atanırlar. 20 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (d) bentlerinde belirtilen grup başkanlıklarında görev yapıp, bir takvim yılı içinde Vergi Başmüfettişi olarak atananlardan giriş sınavında alınan puanın yüzde onu, yeterlik sınavında alınan puanın yüzde yirmisi ve performans değerlendirmesine göre alınan puanın yüzde yetmişi esas alınarak yapılacak sıralamaya göre en başarılı yüzde beşi, izleyen yıl içinde 20 nci maddenin ikinci fıkrasının (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen grup başkanlıklarında görevlendirilir. (.) Performans değerlendirme sistemi, Vergi Müfettişlerinin mesleki yeterlik ve yetkinliklerinin objektif, nesnel ve mukayeseli bir şekilde değerlendirilmesi için görev yaptıkları süre içindeki sınavlarda elde ettikleri başarı derecesi, grup başkanlarının Vergi Müfettişlerinin iş performansına ilişkin değerlendirmeleri, düzenledikleri vergi inceleme raporları hakkında rapor değerlendirme komisyonları tarafından yapılan değerlendirmeler, düzenledikleri diğer inceleme, araştırma, görüş, denetim ve soruşturma raporları hakkında yapılan değerlendirmeler, lisansüstü eğitim düzeyleri ve benzeri kriterler esas alınarak oluşturulur. Vergi Müfettişlerinin performans değerlendirmesi takvim yılı itibarıyla yapılır. (...) (Değişik son fıkra: 12/7/2013-6495/60 md.) Başkanlığın görev, yetki ve sorumlulukları, grup başkanlıklarının görev alanları, performans değerlendirme sisteminin oluşturulması ve yönetimi ile Vergi Müfettişlerinin görev, yetki ve sorumlulukları, mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri, yeterlikleri, yükselmeleri, grup başkanlıklarında görevlendirilmeleri ve yer değiştirmelerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.”
8. 11.01.2016 tarih ve 29590 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliğinin,
8.1.“Amaç başlıklı 1 inci maddesinde “Bu Yönetmeliğin amacı, Vergi Müfettişlerinin ve Vergi Müfettiş Yardımcılarının mesleki yeterlik ve yetkinliklerinin objektif, nesnel ve mukayeseli bir şekilde değerlendirilmesi için performans değerlendirme sisteminin oluşturulması ve yönetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”
8.2.“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinin f fıkrasında “Fiilen çalışma süresi: Kurulda, Vergi Müfettişi veya Vergi Müfettiş Yardımcısı kadrolarında, aylıksız izin, analık izni, resmi sağlık kurulu raporuna göre verilen sıhhi izinler ve yurtdışı lisansüstü eğitiminde geçen süreler hariç, geçirilen süreyi(...) ifade eder. ”
8.3.“Performans değerlendirme süresi” başlıklı 6 ncı maddesinde “(1) Vergi Müfettişlerinin performanslarının değerlendirilmesinde esas itibarıyla takvim yılı dikkate alınır. (2) Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları hakkında performans değerlendirmesi yapılabilmesi için performans puanının hesaplandığı dönem itibarıyla en az 90 gün çalışılmış olması şarttır. Bu sürenin hesabında fiilen çalışılan süreler dikkate alınır.(.) (8) “Vergi Müfettişlerinin takvim yılı içerisinde fiili çalışma süresinin 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendinde belirtilen nedenlerle 365 günün altında olması durumunda, performans değerlendirmesi çalışılan süreler için yapılır. Bu dönemde çalışmalara ilişkin elde edilen performans puanının, çalışılan gün sayısının 365’e oranlanması suretiyle elde edilen katsayıya bölünmesi sonucu Vergi Müfettişinin çalışmalara ilişkin performans puanı hesaplanır.”
8.4.“Başarılı sayılma puanı ve hesaplanması” başlıklı 26 ıncı maddesinde “Vergi Müfettişleri veya Vergi Müfettiş Yardımcılarının, yapılan performans değerlendirme sonuçlarına göre başarılı sayılabilmesi için, genel performans değerlendirme puanlarının 100 tam puan üzerinden en az 70 puan olması şarttır. (.) (5) 6 ncı maddenin dördüncü, beşinci ve altıncı fıkralarına göre yapılan performans
değerlendirmesinde en az 70 puan alamayanlar, performans değerlendirmesine göre başarısız sayılırlar.”
8.5.Vergi Başmüfettişi olmaya hak kazananların belirlenmesinde performans puanın hesaplanması başlıklı geçici 3 üncü maddede “(1) Vergi Başmüfettişliğine atanabilmek için yeterli hizmet süresi olmakla birlikte yapılan performans değerlendirmelerinin herhangi bir döneminde başarısız olanlardan, başarısız olduğu takvim yılının fiili çalışma süresinin 365 günden az olması durumunda, bu dönemlere ilişkin performans puanı 6 ncı maddenin sekizinci fıkrası dikkate alınarak tekrar hesaplanır. Hesaplanan bu puanlar ilgililerin geçmiş yıllara ilişkin almış oldukları performans puanlarını değiştirmez, sadece Vergi Başmüfettişi olmaya hak kazananların belirlenmesinde kullanılır.(.) (6) Bu şekilde toplanan puanların %2,5’i Ek-1B ve Ek-2B’de yer alan formlara aktarılır.”
9. 27.09.2020 tarih ve 30901 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Vergi Müfettişlerinin Görev Yerlerinin Belirlenmesine Dair Yönetmeliğin,
9.1.“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde “Görev Puanı: 11/1/2016 tarihli ve 29590 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Yönetmeliğine göre içinde bulunulan takvim yılı hariç, elde edilen performans puanları toplamını,”
9.2.“Temel İlkeler” başlıklı 5 inci maddesinde “ Görev yerlerinin belirlenmesi işlemlerinde, Grup Başkanlıklarındaki ihtiyaçların, hizmet gereklerinin ve Başkanlıkça belirlenecek kontenjanların göz önünde bulundurulması esastır. (2) Görev yerlerinin belirlenmesi işlemleri görev puanı üstünlüğü esasına göre yapılır... ”
9.3.“Hizmetin gereği olarak yapılabilecek görevlendirmeler” başlıklı 14 üncü maddesinin 2 inci fıkrasında: “Üst üste 3 yıl performans değerlendirmesinden başarısız olan Vergi Müfettişlerinin görev yerleri Başkanlıkça değiştirilebilir.”
Hükümleri düzenlenmiştir.
IV.KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
10.Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvurunun kabulü ve tavsiyede bulunulması yönündeki öneri, Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.
V.DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
11.Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran özetle; konuyla ilgili mahkeme kararı gereğince idareye başvuru tarihi olan 07/11/2019’dan itibaren parasal haklarının hesaplanarak kendisine ödendiğini ancak performans değerlendirmesinin halen yapılmadığını belirterek 11/07/2017-31/12/2019 tarihleri arasının ilk performans değerlendirmesinde dikkate alınmasını, 2020 ve 2021 yılları için ise ayrı ayrı performans değerlendirmesinin yapılmasını talep etmektedir.
12.Somut olayda, başvuranın performans değerlendirmesi talebi, atama işlemi ve idarece mahkeme kararının uygulanmaması ile bağlantılı olmakla birlikte anılan hususlar Ombudsmanın 18/02/2021 tarihli Tavsiye Kararına konu olduğundan incelenmeyecek olup performans değerlendirmesinin mahkeme kararının icrası kapsamında yapılması yönüyle uyuşmazlık ele alınacaktır.
13.Vergi Müfettişlerinin ve Müfettiş Yardımcılarının performans değerlendirmesinin 178 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik ile sistematik şekilde düzenlendiği görülmüş olup başvuranın mevcut durumu ilgili mevzuat ve yargı kararları kapsamında değerlendirildiğinde;
13.1.Vergi Müfettiş Yardımcılarının yardımcılık dönemi performans değerlendirmelerinin, temel hazırlık eğitimine başlanıldığı tarihten yeterlik yazılı sınavının başlangıç tarihinin 15 gün öncesine kadar olan süre için hesaplandığı, buna göre başvuranın yardımcılık dönemi genel performansının 17/03/2014-10/07/2017 tarihleri arası için “83,18” olarak hesaplandığı, idarenin bu işleminin mevzuata uygun yapıldığı,
13.2.Yeterlik sınavında başarılı olan Vergi Müfettiş Yardımcılarının Vergi Müfettişliğine ilişkin ilk performans değerlendirmesi, son performans puanının hesaplandığı tarihten, Vergi Müfettişliğine atanma tarihinin içinde bulunduğu takvim yılının sonuna kadar olan dönem için yapıldığı, bu dönemde çalışmalara ilişkin elde edilen performans puanının, çalışılan gün sayısının 365’e oranlanması suretiyle elde edilen katsayıya bölünmesi sonucu çalışmalara ilişkin performans puanı hesaplandığı, buna göre başvuranın 11/07/2017- 31/12/2021 tarihleri arası için performans notunun “83,33” olarak hesaplandığı, idarenin işleminin mevzuata uygun olduğu,
13.3.Uyuşmazlığın performans notunun hesaplandığı döneme ilişkin olarak ortaya çıktığı, idarece, ilgili Yönetmeliğe göre değerlendirme süresi Vergi Müfettişleri için takvim yılı olduğundan, Vergi Müfettiş Yardımcılarının yardımcılık dönemi performans değerlendirmesinin bir bütün olarak değerlendirildiği, buna karşın Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin E. /..K. /…sayılı kararıyla, başvuranın mahrum kaldığı özlük ve parasal haklarının 7/11/2019 tarihinden itibaren kendisine ödenmesi yönündeki Ankara 10. İdare Mahkemesinin E. /…K…./ sayılı kararını onaması ve idarenin istinaf başvurusunu reddetmesi neticesinde başvuranın, 07/11/2019 tarihi itibariyle performans puanının hesaplanmasını talep ettiği ancak talebinin idarece reddedildiği, bu bağlamda yapılan görüşmelerde, idarenin performans puanı için personelin ayrıca yargı yoluna başvurmasını ve nihai yargı kararına göre işlem tesis etmeyi tercih ettiğinin anlaşıldığı,
13.4.Halbuki konuyla ilgili yargı kararları incelendiğinde; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 2021/1160 E. , 2021/2060 K. sayılı kararında, yeterlik sınavında başarılı olan davacının, vergi müfettişliğine atanma hususunda haklı beklenti içerisine girdiği; hem bireylerin tüm eylem ve işlemlerde devlete güven duyabilmesi ilkesini ifade eden hukuki güvenlik ilkesine; hem de idarenin yaptığı iş ve eylemlerde makul süre içerisinde hareket ederek bireylerin mağduriyetini engelleme işlevi olan hukuki belirlilik ilkesine aykırı olacak şekilde; aradan uzun bir süre geçmesine karşın davacının vergi müfettişi olarak atanmadığının anlaşılması karşısında, vergi müfettiş yardımcısı olarak görev yapan davacının “vergi müfettişi ” kadrosuna atanması istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı belirtilerek dava konusu işlem nedeniyle davacının mahrum kaldığı parasal haklarının davalı idareye başvuru tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verdiği, konuyla ilgili yargı kararlarında parasal hakların iadesi yönünde hükme varıldığı,
13.5.Yine aynı konulu Danıştay İkinci Dairesinin E.2020/1066, 2021/5083 sayılı kararında benzer hususlara dikkat çekilmesi suretiyle, Anayasa’nın 125. maddesinin son fıkrasında öngörülen İdare' kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür. ’ kuralı uyarınca; dava konusu bireysel işlemin iptaline karar verildiğinden, işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi gerekmekte olup; davacının vergi müfettişliğine atanması için davalı idareye başvurduğu ve böylece dava konusu işlemin tesisine yol açtığı tarihin, vergi müfettişi kadrosuna ilişkin parasal hak kayıplarının ve buna ilişkin faizin hesaplanmasına da başlangıç teşkil edeceği açık olduğu belirtilerek dava konusu işlem nedeniyle oluşan parasal kayıpların idareye başvuru tarihi olan 07/11/2019 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine ve müfettişlik kadrosuna bağlı tüm özlük haklarının davalı idarece davacıya iadesine oybirliğiyle karar verildiği, bu bağlamda tüm özlük haklarının iadesine oybirliğiyle karar verilmesi suretiyle Danıştay kararlarında bu hususun vurgulandığı,
13.6.Bu kapsamda idarece, her ne kadar Devlet Memurları Kanununda; Vergi Denetim Kurulu Performans Ölçme ve Değerlendirme Sistemi mevzuatına göre ölçülebilen performans puanının, özlük olarak değerlendirilmesi gerektiği yönünde bir değerlendirmeye rastlanmadığı ve Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sisteminin objektif, nesnel ve mukayeseli kriterler zemininde oluşturulan özgün bir yasal düzenleme olduğu, dolayısıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunundaki özlük düzenlemeleri arasında yer alan ve geçmiş dönemlerde uygulanan idareci tarafından verilen bir sicil notu gibi değerlendirilmesinin mümkün olmadığı yönünde görüş bildirilmiş ise de; Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sisteminin objektif, nesnel ve mukayeseli kriterler zemininde oluşturulduğu kabul edilmekle birlikte ilgili mevzuata göre performans puanının ve performans puanlarının toplamıyla elde edilen görev puanının Vergi Müfettişlerinin yer değişikliği, tayin ve terfi işlemlerinde kullanıldığının ve başvuranın iddia ettiği üzere özellikle Başmüfettiş atamalarında dikkate alındığının açık olduğu, bu nedenle personelin özlük ve mali haklarından ayrı değerlendirilmesine imkan bulunmadığı, kaldı ki Vergi Müfettişlerinin özlük kavramına ilişkin özel bir düzenleme bulunmadığı için idarenin bu görüşünü hukuken gerekçelendiremediği, nitekim Danıştay kararlarında da başvuran ile benzer durumdaki personelin müfettişlik kadrosuna bağlı tüm özlük haklarının iadesine oybirliğiyle karar verilmiş olduğunun görüldüğü, yönünde tespit ve değerlendirmelere ulaşılmıştır.
14.Ayrıca idarenin kusur sorumluluğu hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde ortaya çıkmakta olup somut olayda başvuran ile benzer durumda, Vergi Müfettişi olmak için yeterlik sınavını kazanan ancak ataması yapılmayan personel açısından idarenin sorumluluğunun hizmetin geç işlemesinden kaynaklandığı, nitekim Ankara 10. İdare Mahkemesinin E.2019/2321, K. 2020/531 sayılı kararında (...)hem bireylerin tüm eylem ve işlemlerde devlete güven duyabilmesi ilkesini ifade eden hukuki güvenlik ilkesine, hem de idarenin yaptığı iş ve eylemlerde makul süre içerisinde hareket ederek bireylerin mağduriyetini engelleme işlevi olan hukuki belirlilik ilkesine aykırı olacak şekilde; davalı idarenin gerekli kadro çalışmasını yapmayarak, aradan uzun bir süre (karar tarihi itibariyle iki yılı aşan bir süre) geçmesine karşın davacıyı vergi müfettişi olarak atanmamasına yönelik dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığına hükmederek idarenin kusurunu tespit ettiğinin açık olduğu, Ombudsmanın da aynı doğrultuda, 09/10/2020 tarihli 2020/98204 numaralı başvuruya ilişkin Tavsiye Kararında, mahkeme kararına uymayan idarenin hukuka aykırı şekilde hareket ettiğini kaydettiği, dolayısıyla gelinen noktada başvuranın yıllara göre ayrı ayrı performans değerlendirmesi yapılması talebinin esasında idarenin geçmişteki hukuka aykırı işleminden ve hizmet kusurundan kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
15. İdarece mahkeme kararının uygulanması aşamasında performans puanı hesaplaması özlük hakkı kapsamında değerlendirilmediği ve dolayısıyla başvuran bakımından kararın icrası tam olarak yerine getirilmediğinden; başvuranın kesinleşmiş ve bağlayıcı bir yargı kararının ivedilikle icra edilmesini isteme hakkı ile idarenin, hukuka aykırı olarak tesis ettiği işlemlerin sebep olduğu ihlalleri giderme yükümlülüğü bulunmaktadır.
16. İdarenin, eski hale getirme (restitutio in integrum) ilkesi gereğince, başvuranı, hukuka aykırı işlem tesis edilmemiş olsaydı hangi durumda olacaksa o duruma mümkün olduğunca en yakın pozisyona getirmekle yükümlü olduğu içtihatta kabul edilmektedir. Anayasa Mahkemesi, sözleşmeli jandarma astsubay adaylığından hukuka aykırı olarak ilişiğinin kesildiği mahkeme kararıyla tespit edilen başvurucunun astsubaylığa geç atanması dolayısıyla uğradığı zararların karşılanmaması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin başvurusu (Başvuru Numarası: 2019/16487) hakkındaki 3/3/2022 tarihli kararında; idarenin, başvurucuyu yeniden adaylıkla ilişkilendirmekle ihlali giderme hususundaki yükümlülüklerini bütünüyle ifa ettiği söylenemeyeceğine, ihlalin tam olarak giderildiğinden söz edilebilmesi için hukuka aykırı işlem tesis edilmemiş olsaydı idari sürecin olağan akışı içinde başvurucu hangi tarihte astsubaylığa atanacaksa o tarihten itibaren oluşan parasal hak farklarının da karşılanması gerektiğine hükmetmiştir. Dolayısıyla başvuranın mahrum kaldığı özlük ve parasal haklarının 7/11/2019 tarihinden itibaren kendisine ödenmesine ilişkin mahkeme kararı gereğince idarenin yükümlülüklerini bütünüyle ifa etmesinden ve başvuran açısından hak ihlalinin tam olarak giderilmesinden söz edilebilmesi için performans değerlendirmesinin başvuranın talebi doğrultusunda yapılması gerekmektedir.
17. Nitekim Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin adil yargılanma hakkını düzenleyen 6 ncı maddesinin ihlaline ilişkin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına atıfta bulunan Anayasa Mahkemesi, Hasan Gün başvurusuna (Başvuru Numarası: 2018/9459) ilişkin 19/11/2020 tarihli kararında özetle; Sözleşme’nin adil yargılanma hakkını düzenleyen 6. maddesinde kararların icrasından açıkça bahsedilmemekle birlikte Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) mahkemeye erişim hakkından yola çıkarak yargı kararlarının icra edilmesi hakkını adil yargılanma hakkının unsurlarından biri olarak kabul ettiğine, AİHM’e göre mahkemeye erişim hakkının, bir uyuşmazlığı mahkeme önüne götürme ve aynı zamanda mahkemece verilen kararın uygulanmasını isteme haklarını da kapsadığı, mahkeme kararlarının uygulanmasının, yargılama sürecini tamamlayan ve yargılamanın sonuç doğurmasını sağlayan bir unsur olduğuna, karar uygulanmazsa yargılamanın da bir anlamı olmayacağına (Hornsby/Yunanistan, B. No: 18357/91, 19/3/1997, § 40), AİHM’e göre herhangi bir mahkeme tarafından verilen bir kararın icrasının, 6. maddenin amaçları bağlamında davanın ayrılmaz bir parçası olarak düşünülmesi gerektiğine (Hornsby/Yunanistan, § 40; Scordino/İtalya (No. 1) [BD], B. No: 36813/97, 29/3/2006, § 196),davacının etkili bir şekilde korunması ve hukuka uygunluğun yeniden sağlanmasının, idari makamların kararı icra etme yükümlülüğünün olmasını gerektirdiğine (Hornsby/Yunanistan, § 41; Kyrtatos/Yunanistan, B. No: 41666/98, 22/5/2003, §§ 31, 32), AİHM’nin, Sözleşme’nin 6. maddesi kapsamında bir yargı yerine ulaşma hakkının sadece teorik olarak bu hakkın tanınmasını değil aynı zamanda o yargı yerinden alınan nihai kararın icrasına yönelik meşru bir beklentiyi de koruduğunu kabul ettiğine (Apostol/Gürcistan, B. No: 40765/02, 28/2/2007, § 54) hükmetmiştir. Dolayısıyla içtihatta adil yargılanma hakkının unsurlarından biri olarak kabul edilen kararların icrası yönünden başvuranın hak ihlalinin tam olarak giderilmesi, başvuranın etkili bir şekilde korunması ve hukuka uygunluğun yeniden sağlanması gerekti açıktır. Başvuran hakkındaki yargı kararının bu nitelikleri taşıdığından söz edebilmek için başvuranın performans değerlendirmesinin, ilgili mahkeme kararının icrası gereğince yapılması hukuka ve hakkaniyete uygun olacaktır. Yukarıda vurgulanan hususların mevcut uygulamayı düzeltmesi bakımından idarenin dikkatine sunulması gerektiği ve idarenin başvuranın performans değerlendirmesi bakımından yeniden yargı yoluna başvurmasını tercih etmesinin yargının iş yükünün arttırılması sonucunu doğuracağı düşünülmekte olup idarece hukuki değerlendirme yapılması suretiyle işbu Tavsiye kararı neticesinde başvuranın ve benzer durumdaki personelin konuyla ilgili uyuşmazlıklarını dostane çözüm sağlayarak sonuçlandırması önerilmektedir.
18.Yukarıdaki açıklamalar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat, yargı kararları, konuya ilişkin Ombudsmanın 2020/98204 ve 2020/50705 numaralı emsal kararları birlikte değerlendirildiğinde; başvuranın idarenin kusur sorumluluğundan kaynaklı olarak performans değerlendirmesinin emsallerinden geride kalmasının önlenmesi için idarenin hatalı işleminin düzeltilmesi, ilgili mahkeme kararının icrası gereğince başvuranın talebi doğrultusunda 11/07/2017-31/12/2019 tarihleri arasının ilk performans değerlendirmesinde dikkate alınması, 2020 ve 2021 yılları için ise ayrı ayrı performans değerlendirmesi yapılması gerektiği, ayrıca konuyla ilgili yargı kararları ile yargının iş yükünün gereksiz arttırılmaması hususları gözetilerek benzer durumdaki personelin performans değerlendirmesi taleplerinde tek tek yargıya başvurmaları beklenmeksizin haklarının korunması amacıyla, hali hazırda sonuçlanmış uyuşmazlıklara ilişkin yargı kararları neticesinde idarece tesis edilen işlemler esas alınarak hukuki güvenlik, hukuki belirlilik ve eski hale getirme ilkeleri doğrultusunda performans değerlendirmelerinin yapılmasının hukuka ve hakkaniyete uygun olacağı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
B.İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
19.İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup başvuruya konu idarenin söz konusu ilkelere uygun davrandığı değerlendirilmiştir.
VI.HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
20.6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII.KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın 11/07/2017-31/12/2019 tarihleri arasındaki dönem için performans puanının yeniden hesaplanması, 2020 ve 2021 yılları için ise ayrı ayrı performans değerlendirmesinin yapılması,
Benzer durumdaki personelin haklarının korunması amacıyla performans değerlendirme taleplerinde tek tek yargıya başvurmaları beklenmeksizin performans değerlendirmelerinin hali hazırda sonuçlanmış uyuşmazlıklara ilişkin yargı kararları neticesinde idarece tesis edilen işlemler esas alınarak yapılması, yönünde VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI’NA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI’NA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
