İDDK: Muhakkik savunma isteyemez bu disiplin amirinin uhdesindedir

657 sayılı Kanun'un 130. maddesinin ikinci fıkrası hükmündeki "soruşturmayı yapanın" ibaresinin muhakkiki ifade ettiği, dolayısıyla savunmanın muhakkiklerce de istenebileceği düşünülebilir ise de, konuyla ilgili ikincil düzenlemeyi yapmakla yetkili idarece Kanun'un uygulanmasını sağlamak üzere yürürlüğe konulan ve yürürlükte bulunduğu sürece uygulanması gereken Yönetmelik hükümlerinin incelenmesinden, soruşturmanın disiplin amirince muhakkik "eliyle" yapılacağı kuralına yer verildiği, soruşturmayı yapanın esas itibarıyla disiplin amiri olduğu, muhakkiklerin bu hususta bir vasıta vazifesi ifa ettiği değerlendirilmiş; ayrıca muhakkiklerin savunma isteme yetkilerinin mevcut olmadığı ve savunmanın disiplin amirince ya da kurulunca istenmesi gerektiği hususunun emredici bir biçimde düzenlendiği göz önüne alındığında, aksi yöndeki düşünceye itibar edilmemiştir.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ
KURULU
Esas No : 2024/29
Karar No : 2024/57

BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİ
HAKKINDA KARAR

I-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI:
A- SAMSUN BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 4. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2023/1397 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti:      ve      Genel Müdürlüğü Doğu Karadeniz (Trabzon)
Bölge Müdürlüğü bünyesinde görev yapan davacı tarafından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/D-n maddesi uyarınca kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılması gerekmekteyse de bir alt ceza uygulanmak suretiyle 1/30 oranında aylıktan kesme cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 13/12/2022 tarih ve 272191 sayılı işlem ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine ilişkin 07/02/2023 tarih ve 289196 sayılı işlemin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.

Trabzon İdare Mahkemesinin 26/10/2023 tarih ve E:2023/571, K:2023/1458 sayılı kararının özeti:
Davacının kendisine verilen görevi kasten yapmadığı ve gerçekleştirdiği fiilin 657 sayılı Kanun'un 125/D-n maddesindeki düzenleme ile örtüştüğü anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Samsun Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesinin 14/02/2024 tarih ve E:2023/1397, K:2024/192 sayılı kararının özeti:
Uyuşmazlık konusu olayda, davacının, hakkında yürütülen disiplin soruşturması kapsamında savunma hakkının kullandırılması hususunda, Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği'nin 30. maddesinde yer verilen emredici düzenlemenin uygulanması gerektiği,
Dosya kapsamında bulunan, davacı hakkında disiplin soruşturmasını yürüterek soruşturma raporunu düzenleyen soruşturmacılar tarafından imzalanan 31/10/2022 tarih ve 10 sayılı savunma istem yazısında, davacıya isnat edilen fiiller ile söz konusu fiil veya hâllerin 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinde sayılan fiil veya hâllerden hangisinin kapsamına girdiği bent ve alt bent belirtilmek ve 7 gün süre verilmek suretiyle davacıdan savunma yapmasının istenildiği ve söz konusu yazının bu haliyle anılan Yönetmeliğin 30. maddesinin ikinci fıkrası hükmüne uygun olduğu görülmekte ise de, olayda sadece soruşturma raporunu düzenleyen soruşturmacılar tarafından davacının savunmasının istenildiği, bu yazı haricinde, davacının disiplin amiri tarafından ayrıca savunmasının istenilmediği,
Bu durumda, soruşturma sürecinin son aşamasında, disiplin cezası verilmeden önce, davacının disiplin amiri tarafından, anılan Yönetmeliğin 30. maddesinin amir hükümlerine uygun olarak düzenlenecek savunma istem yazısıyla "hakkındaki iddialar, bu iddiaların dayandığı deliller, isnat edilen fiil veya hâllerin hukuki nitelendirmesi ve 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinde sayılan fiil veya hâllerden hangisinin kapsamına girdiği bent ve alt bent belirtilerek" davacıdan savunma vermesinin istenilmesi gerekirken, disiplin amiri olmayan soruşturmacılar tarafından imzalanan savunmaya davet yazısının, söz konusu Yönetmelik hükmü ile güvence altına alınan savunma hakkının usulüne uygun olarak kullanılmasına imkan verecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, davacıya usulüne uygun olarak savunma hakkı kullandırılmaksızın tesis edilen dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki istinaf başvurusuna konu kararda da hukuki isabet görülmediği,
Öte yandan, bu karar gereği davacının disiplin amiri tarafından Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği'nin 30. maddesinin amir hükümlerine uygun olarak düzenlenecek savunma istem yazısıyla davacının yazılı savunması alındıktan sonra yeniden işlem tesis edilebileceği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline kesin olarak karar verilmiştir.

B- ANKARA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 2. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2022/4505 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti:  ve  Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan davacı tarafından, 657 sayılı Kanun'un 125/D-l maddesi uyarınca 1 yıl süre ile kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 09/11/2021 tarih ve 2021/5 sayılı işlemin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.

Ankara 18. İdare Mahkemesinin 29/09/2022 tarih ve E:2022/185, K:2022/2144 sayılı kararının özeti:
Davacının fiiline uyan 1 yıl kademe ilerlemesinin durdurulmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı,
Öte yandan, davacı vekili tarafından, soruşturma esnasında soruşturmacı tarafından alınan ifadesi ile yetinildiği, soruşturma raporu tamamlanıp isnat edilen suç belirlendikten sonra savunmanın istenilmediği ileri sürülmüş ise de, 657 sayılı Kanun'un 130. maddesinde, "Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın veya  yetkili disiplin kurulunun 7 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır." hükmüne yer verildiği, anılan madde uyarınca, disiplin cezası verilebilmesi için soruşturma aşamasında tüm hukuki delillere sahip olmak kaydıyla soruşturmacı tarafından veya soruşturmanın tamamlanması üzerine yetkili disiplin amiri veya disiplin kurulunca usulüne uygun olarak düzenlenen savunma istem yazısıyla (ilgiliye isnat edilen fiilin veya olayın açıkça belirtilmesi ve 7 günden az olmamak üzere savunma süresi verilerek) savunmanın alınmış olmasının yeterli olduğu, olayda ise soruşturmacı tarafından 01/10/2021 tarih ve 151388 sayılı yazı ile davacının savunmasının istenildiği, anılan yazıda isnat edilen fiile, ilgili kanun maddesine ve 7 gün savunma süresine yer verildiği, anılan yazıya istinaden davacı tarafından da cevap verildiği, dolayısıyla davacının usulüne uygun savunmasının alındığı anlaşıldığından, davacı vekili tarafından ileri sürülen iddiaya itibar edilmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Ankara Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin 17/10/2023 tarih ve E:2022/4505, K:2023/3781 sayılı kararının özeti:
İlk derece mahkemesince verilen kararın usul ve hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı gerekçesiyle istinaf isteminin reddine kesin olarak karar verilmiştir.

II-İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Uyuşmazlıklarda, ve     Genel Müdürlüğü bünyesinde 657 sayılı Kanun'a tabi kamu görevlisi olarak görev yapan davacılar tarafından, disiplin cezaları ile cezalandırılmalarına ilişkin işlemlerin iptaline karar verilmesi istemiyle açılan davalarda, aynı konuda verilen farklı nitelikteki kararların kesinleşmesi üzerine incelenen aykırılığın oluştuğu görülmüştür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İncelemeye konu başvuruda giderilmesi istenen aykırılık, 657 sayılı Kanun'a tabi olarak görev yapan ve Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği kapsamında bulunan kamu görevlilerinin disiplin işlemlerinde, savunmanın soruşturmacı tarafından istenmesinin yeterli olup olmadığı, savunmanın yetkili disiplin amiri tarafından istenmesi mecburiyetinin bulunup bulunmadığına ilişkindir.

657 sayılı Kanun'un 134. maddesinin ikinci fıkrasında, disiplin kurullarının kuruluş, üyelerinin görev süresi, görüşme ve karar usulü, hangi memurlar hakkında karar verebilecekleri ve disiplin amirlerinin tayin ve tespitinde uygulanacak esaslar ile bunların yetki ve sorumlulukları gibi hususların Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği kuralına yer verilmiştir.

Anılan kurala dayanılarak yürürlüğe konulan Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği'nin yukarıda yer verilen konu ile ilgili hükümlerinde, disiplin soruşturmasını başlatmakla disiplin amirlerinin görevli ve yetkili olduğu; disiplin amirlerinin bu görev ve yetkileri çerçevesinde yapılması zorunlu olan disiplin soruşturmasını muhakkikler "eliyle" yapacakları; muhakkiklerin savunma isteme yetkilerinin mevcut olmadığı; savunmanın, soruşturma sürecinin son aşamasında yetkili disiplin amiri tarafından isteneceği; memurun, yetkili kurulun veya disiplin amirinin yedi günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapabileceği düzenlenmiştir.

Söz konusu hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden, 657 sayılı Kanun ile Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği kapsamında bulunan kamu görevlileri hakkında, anılan Kanun'un verdiği yetkiye dayanılarak yürürlüğe konulan ve halen yürürlükte bulunan Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği'nin uygulanmasının icap ettiği; yapılan disiplin soruşturmaları neticesinde, savunmanın, soruşturma sürecinin son aşamasında, yetkili disiplin amiri tarafından yine Yönetmelik'te düzenlenen şekle uygun olarak istenmesi gerektiği; disiplin soruşturmasını yapan muhakkiklerin savunma isteme yetkilerinin bulunmadığı ve savunma alamayacakları; muhakkikler tarafından savunma adı altında beyanları istenmiş olsa dahi bu durumun ilgililerin savunma haklarının usulüne uygun olarak, anılan Kanun ve Yönetmeliğe göre kullandırıldığı manasına gelmeyeceği sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, 657 sayılı Kanun'un 130. maddesinin ikinci fıkrası hükmündeki "soruşturmayı yapanın" ibaresinin muhakkiki ifade ettiği, dolayısıyla savunmanın muhakkiklerce de istenebileceği düşünülebilir ise de, konuyla ilgili ikincil düzenlemeyi yapmakla yetkili idarece Kanun'un uygulanmasını sağlamak üzere yürürlüğe konulan ve yürürlükte bulunduğu sürece uygulanması gereken Yönetmelik hükümlerinin incelenmesinden, soruşturmanın disiplin amirince muhakkik "eliyle" yapılacağı kuralına yer verildiği, soruşturmayı yapanın esas itibarıyla disiplin amiri olduğu, muhakkiklerin bu hususta bir vasıta vazifesi ifa ettiği değerlendirilmiş; ayrıca muhakkiklerin savunma isteme yetkilerinin mevcut olmadığı ve savunmanın disiplin amirince ya da kurulunca istenmesi gerektiği hususunun emredici bir biçimde düzenlendiği göz önüne alındığında, aksi yöndeki düşünceye itibar edilmemiştir.

III- SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, "657 sayılı Kanun'a tabi olarak görev yapan ve Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği kapsamında bulunan kamu görevlilerinin disiplin işlemlerinde savunmalarının, soruşturma sürecinin son aşamasında, yetkili disiplin amiri ya da kurulu tarafından istenmesi ve alınması gerektiği" doğrultusunda giderilmesine, 30/10/2024 tarihinde oyçokluğu ile kesin olarak karar verildi.