Borcuna en sadık kesimde tehlike çanları çalıyor

Bankaların yıllardır borcuna en sadık müşteri olarak tanımladıkları konut kredisinde ödenmeyen borç kalemi alarm verdi. Ekonomik kriz ve parasal sıkılaşma nedeniyle bankaların ince eleyip sık dokuyarak seçici davrandıkları ve ödenme alışkanlığı çok yüksek olan konut kredilerinde takibe düşme oranı yüzde 100’e yaklaştı. Yani ödenmeyen borç miktarı katlandı. Bu durum karı-koca çalışan bir ailede, bir maaşın konut kredisine diğerinin de geçinmeye ayrıldığı, diğerinin ise konut kredisine verildiği klasik yöntemin artık çalışmadığını da net bir şekilde gösterdi.

Ekonomik kriz ile birlikte aileler iki maaşla borç ödeme bir yana geçinememeye başladı. Takipteki kredilerin artması bankalar için de ayrı bir risk unsuru anlamına geliyor. Rakamların diliyle konuşacak olursak, 2024’ün beşinci haftası ile 2025’in 5’nci haftaları kıyaslandığında bankalardan 82 milyar 826 milyon liralık konut kredisi çekildiği görünüyor. Son bir yıl içinde takibe düşen konut kredisi miktarı da 471 milyon liradan 731 milyon liraya yükseldi.

Taşıt ve ihtiyaç kredilerinde de ödenmeyen borç miktarı arttı. İhtiyaç kredilerinde ödenmeyen borç rakamı 31 milyar 120 milyon liradan 64 milyar 634 milyon liraya çıkmış durumda. Genel olarak bakıldığında takibe düşme oranı toplam kredi hacmine göre düşük kalmış gibi görünse de bu rakamın artan oranda yükselmesi ülkedeki ekonomik geçim gücünün zayıfladığına ve gelecekte daha da kötüleşeceğine dair bir uyarı sinyali veriyor.

2 MİLYONA YAKIN KİŞİ TAKİBE DÜŞTÜ

Bireysel kredi borcunu ödemeyenlerin sayısı da yıllar itibariyle hızla yükseliş gösterdi. 2023’de borcunu ödemeyenlerin sayısı 852 bin 727 kişi iken sayı 2024’de 1 milyon 182 bin 376 kişiye çıktı. Aynı dönemde bireysel kredi kartı borcunu ödemeyenlerin sayısı 865 bin 658’den 1 milyon 375 bin 609’a, bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcunu ödememiş gerçek kişi sayısı da 1 milyon 320 bin 378 kişiden 1 milyon 859 bin 843’e çıktı. Uzmanlar vatandaşın borcu borçla kapattığı bir dönemde takibe düşen kredi miktarının ve takibe düşen kişi sayısının gelecek dönemde daha da artmasının şaşırtıcı olmayacağını belirtiyor.

BANKA SİTELERİ SATILIK GAYRİMENKUL İLANIYLA DOLU

Kredi borcunu ödemeyen konut alıcısının tüm yasal süreçler tamamlandıktan sonra gayrimenkulü banka tarafından satışa çıkarılıyor. Burada da sayıların hızla arttığını görmek mümkün. Geri dönmeyen krediler nedeniyle bankalar, hacizle el koydukları gayrimenkulleri satışa çıkararak bir nevi emlakçılık yapmaya başladılar. Konu ile ilgili görüşlerine başvurduğumuz bankacılar bu durumdan hiç memnun olmadıklarını ve kendilerinin de banka olarak bu işten kar elde etmediğini dile getiriyor.

Üstelik bu durumun kendileri açısından ekstra bir yük getirdiğine de dikkat çekiliyor. Bankaların elinde çok sayıda satılık konut bulunuyor. Bu konutlar özellikle İstanbul, Kocaeli, İzmit’de yer alıyor. Ankara ve İzmir’de de çok sayıda bankaların satılık konut ilanları bulunuyor. Bankalar, gayrimenkullerini satışa sunarken internet siteleri üzerinden aktif olarak müşteri arayışı sürdürüyor.

BATIK KREDİYİ SATAN VAR

Bankalar batık kredilerin bilançolarını olumsuz etkilememesi için bu zararı finansman şirketlerine de devrediyor. Bu kalemde de ciddi bir artış olduğu gözleniyor. Konuyu sosyal medya hesabından paylaşan Prof. Dr. Şenol Babuşçu, bankaların varlık yönetim şirketine sattığı bireysel kredi müşteri sayısının 2024 yıl sonunda 2 milyon 86 bin kişi olduğunu söyledi. Takibe düşen kişi sayısına yönelik de yorumlarda bulunan Babuşcu, “2024 yılında bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe alınan kişi sayısı 2023’e göre yüzde 58,9 oranında arttı. Öte yandan, bireysel kredilerden dolayı yasal takibe düşen kişi sayısı da 2024’de 2023’e göre yüzde 38,7 oranında arttı. Bu veriler, bireylerin kredi ve kredi kartı borçlarını ödemekte giderek daha fazla zorlandığını ortaya koyuyor. Bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe alınan toplam kişi sayısı da endişe verici seviyeye ulaştı. Aynı sürede buradaki artış yüzde 40,9 oldu. Bu rakamlar, Türkiye’de hane halkının borç yükünün giderek arttığını ve borçlarını ödeme konusunda ciddi zorluklar yaşadığını gösteriyor” dedi.

MİNE AÇAR / KARAR