Ödül ve ceza yöntemi disiplini sağlar mı?

Kimi ebeveyn kitap okuması karşılığında çocuğunu ödüllendiriyor. Kimi tablet ve telefonla fazla vakit geçirdiği için ceza veriyor. Ödül ve ceza yöntemi ebeveynlerin çocuk yetiştirmede sık kullandığı yöntemler arasında. Amaç disiplini sağlamak.

Çocuk Gelişimi Uzmanı Emine Ergün, ödüllendirmenin çocuğun içsel motivasyonunu sağlasa da bu durumun sorumluluk bilincinin gelişmesinde problemlere neden olabileceğini TRT Haber'e anlattı.

Ödül ve ceza olmadan çocuk disiplini mümkün mü?

Çocuk Gelişimi Uzmanı Emine Ergün, ödül ve ceza olmadan çocuk disiplinin mümkün olacağını söylüyor.

"Bunun için çocuğun sınırlarını biliyor olması gerekir. Sınırlarını bilen çocuk zaten ödüle ya da cezaya ihtiyaç duymaz çünkü sınırlarını bilen çoçuk sorumluluklarını da bilen çocuktur. Fakat çocuklar yapıları gereği sınırlarını kendi kedilerine belirlemeyi başaramayabilirler. Bunun için anne babaların rehberliğine ihtiyaç duyarlar anne babalar çocuklarına sınır koyar bu sınırlar çocukların yaş gruplarına göre onlardan beklenen becerileri ve davranışlara göre farklı şekilde belirlenir."

Sürekli maddi ödül vermek yanlış

Çocuğu her olumlu davranışında sürekli maddi olarak ödüllendirmek de yanlış bir durum.
Çocuk Gelişimi Uzmanı Ergün, ödül yerine çocuğun takdir edilmesini öneriyor.

"Ödül için maddi ödüller yerine sosyal ödüllerin tercih edilmesi 'Seninle gurur duyuyorum, çaban gerçekten harikaydı, çok güzel hallettin' gibi sosyal ödüller çocukları maddi ödüllere göre çok daha uzun vadede başarılı kılan şeylerdir. Cezanın yerine de çocuğun başına ne geleceğini doğru anlatmak ve tercihlerinin sonucuna katlanmasını sağlamak önemli bir beceridir."

Pazarlık usulü verilen ödüller doğru değil

Ödülün çocukları alışverişe alıştıran bir sistem haline geldiğini vurgulayan Ergün, " 'Ödevini yaptıktan sonra televizyon izleyebilirsin' dediğimiz çocuklar bir süre sonra 'Ödevimi yaparsam ne vereceksin?, Ödevimi yaparsam ne yapacaksın?' gibi sorular sormaya başlarlar o yüzden mümkün olduğunca ödül ve ceza sisteminin kullanılmasını önermiyoruz" diyor.

Ebeveynler çocuklarında bir disiplin oluşturmak sorumluluklarını yerine getirmelerini istiyorlarsa o zaman burada temel nokta çocuk için sınırları doğru belirlemek çocuktan ne istediğimizi doğru anlatmalıyız, çocuğa ne yapıp ne yapmayacağını uygun şekilde anlatmalıyız.

Çocuğun yaşına göre sorumluluk vermek önemli

Çocuk Gelişimi Uzmanı Emine Ergün, çocuğun yaşı ve gelişimsel özellikleri temel alınarak sorumluluk vermeye başlanacağını ifade ediyor.

"Temel kriterimiz çocuğun yaşı ve gelişimsel özellikleri her çocuktan her yaşta aynı sorumlulukları beklemiyoruz ama altı yaşına gelmiş olan bir çocuk kendi kendine yemek yemeyi tuvalet temizliğini yapmayı tek başına ve kendine ait sorumlulukları oyuncaklarını toplamak odasını toplamak gibi sorumlulukları yerine getirmelidir. Altı yaşında bunları yerine getirmeyen bir çocuktan ilkokula başladığında ödev yapmasını bekleyemeyiz. Ödev yapması için ona ödül vermek ödev yapmadığı zaman onu cezalandırmak sadece ebeveyn olarak bizim çözümsüzlüğümüzün getirdiği basit çözümler olur ama uzun vadede çok da işe yaramaz."

Ayşe SELÇUK