Her hafta bir kredi kartı büyüklüğünde plastik yutuyoruz

Sıfır Atık Vakfının ‘Plastiksiz Temmuz’ farkındalık kampan­yası kapsamında hazırla­dığı yeni araştırma raporu yayınlandı. Çalışmada yer alan veriler, küresel plas­tik krizinin ve kullanımının ulaştığı çarpıcı boyutları, bu krizin çevresel, ekono­mik ve toplumsal sonuçları­nı çok yönlü biçimde ortaya koydu. Küresel plastik krizi­nin sürdürülemez boyutlara ulaştığına işaret edilen ra­porda, plastik kullanımının ulaştığı boyut, mikroplas­tiklerin oluşturduğu görün­meyen tehdit ve döngüsel ekonomi perspektifinden çözüm yolları anlatıldı.

Rapora göre, plastik kir­liliğinin etkisinin yalnız­ca çevreyle sınırlı olmadı­ğı, bunun insan sağlığını da tehdit ettiği vurgulanarak, “Mikroplastikler hava, su ve gıda yoluyla vücudumu­za giriyor. Bir insanın orta­lama haftada 5 gram yani bir kredi kartı büyüklüğünde plastik yuttuğu tahmin edi­liyor. Mikroplastikler, an­ne karnındaki fetüsten kan dolaşımına, akciğer doku­larından anne sütüne kadar pek çok alanda tespit edil­miş durumda. Araştırmalar, mikroplastiklerin bağışık­lık sistemi, hormon dengesi ve sindirim sistemi üzerin­de olumsuz etkileri olduğu­nu gösteriyor. Endokrin sis­tem bozuklukları, bağışıklık sistemi baskılanması, üre­me sorunları ve kanser risk­lerinin mikroplastiklerle bağlantılı olabileceğine da­ir bilimsel kanıtlar artıyor” ifadelerine yer verildi.

400 milyon ton plastiğin yüzde 9’u geri dönüşüyor

Raporda, 2024 itibarıyla dünyada yılda yaklaşık 400 milyon ton plastik üretil­diği, bunun yaklaşık yüzde 36’sının ambalaj olarak bü­yük ölçüde tek kullanımlık ürünlerden oluştuğu belir­tildi. Bunun yalnızca yüzde 9’unun geri dönüştürüldü­ğü, yüzde 19’unun yakıldı­ğı, yüzde 50’den fazlasının ise doğaya karıştığı akta­rılan raporda, “Her yıl do­ğaya karışan 11 milyon ton plastik atık, deniz canlıları­nın yaşamını doğrudan teh­dit ediyor. Bu veriler, plas­tik üretimi ve atık yönetimi arasında ciddi bir denge­sizlik olduğunu gösteri­yor. Üstelik plastik üreti­minin yüzde 99’u hala fosil yakıtlardan sağlanıyor. Bu da plastik kirliliğinin aynı zamanda bir iklim sorunu olduğunu ortaya koyuyor” değerlendirmesinde bulu­nuldu.

Plastik atıkların, kara ve deniz ekosistemlerinde te­lafisi zor zararlara yol açtı­ğına işaret edilen raporda, deniz kaplumbağalarının yüzde 90’ının, deniz kuşla­rının yüzde 44’ünün, balina türlerinin yüzde 18’inin vü­cutlarında plastik atık bu­lunduğu belirtildi.

Plastik parçalar canlıların iç organlarını tıkıyor

 Sindirilemeyen plastik parçaların canlıların iç organlarını tıkayarak ölümlerine neden olduğu kaydedilen raporda, mercan resiflerinin yüzeyine yerleşen plastik parçalarının, bu hassas ekosistemlerin yüzde 85’inde enfeksiyon riskini artırdığı, plastik ağlar ve ambalajların canlıları fiziksel olarak tuzağa düşürerek yaşamlarını tehdit ettiği, toprakta biriken plastiklerin tarım arazilerinin verimliliğini düşürdüğü, toprak canlılarının genetik yapısını etkilediği bildirildi.

Ne yapmalı?

Raporda, plastik kullanımına karşı bireylerin atabileceği etkili adımlar ise şöyle sıralandı:

1-Plastik poşet yerine bez çanta, file veya sepet kullanmak

2-Tek kullanımlık plastik şişeler yerine cam veya metal matara taşımak

3-Plastik pipet yerine bambu, cam veya paslanmaz çelik alternatiflere yönelmek

4-Ambalajsız ve dökme ürünler tercih ederek plastik atık oluşumunu azaltmak

5-Geri dönüşüm kutularını doğru ve etkin şekilde kullanmak

Her yıl 11 milyon ton plastik atık doğaya karışıyor

 Her yıl doğaya karışan 11 milyon ton plastik atık, deniz canlılarının yaşamını doğrudan tehdit ediyor. Plastik üretiminin ise yüzde 99’u hâlâ fosil yakıtlardan sağlanıyor.