Denetçilerinin konaklama ve ulaşım giderleri denetlenen işletmelere ödettirilmiş

Sayıştay: Kurum kanuna aykırı ‘yeni bir kural’ koymuş

Kurumun Harcırah kanununa uygun olmayacak şekilde yeni bir kural koyarak tesis etmiş olduğu düzenlemenin hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

Kurum Denetçilerinin görevlendirilmelerinde ulaşım ve konaklama masraflarının Harcırah Kanunu çerçevesinde ödenmesi gerekmekte olup, Fiyat tarifesi ile getirilen düzenleme Kanun ve anılan Yönetmelik hükümlerine aykırı olduğundan uygulanmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.

BULGU 3: Genel Müdürlük Denetçilerinin Geçici Görevlendirmelerinde Konaklama ve Ulaşım Giderlerinin Denetlenen İşletmeler Tarafından Karşılanması

Genel Müdürlük denetçilerinin haberli ve habersiz denetimlerinde, yol veya konaklama giderlerinin Kurum fiyat tarifesin de belirtilen düzenlemeye istinaden denetlenen işletmelerce karşılandığı tespit edilmiştir.

2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununun “Denetleme” başlıklı 27’inci maddesinde:

“Türk sivil hava araçları ile faaliyette bulunan tüm kamu kurum ve kuruluşları ve gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün hava seyrüsefer güvenliğini sağlamak amacıyla yapacağı veya yaptıracağı teknik denetime tabidirler.” hükmü yer almaktadır.

Genel Müdürlüğün görev, yetki ve sorumlulukları, 15.07.2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile belirlenmiştir. Bu Kararname’nin 31’inci bölümünde (Madde 434-447) SHGM’nin teşkilat, görev, yetki ve sorumlulukları ile ilgili esaslar düzenlenmiştir. Anılan Kararnamenin 441’inci maddesinde de Kurumun denetim yetkisi detaylı olarak belirtilmiştir.

Mezkur Kanun ve Kararnamede yer alan yetki ve sorumlulukların yerine getirilmesi amacıyla Kurum denetçileri tarafından hava meydanları işletmeleri, hava yolu taşıma şirketleri ve hava araçlarına haberli ve habersiz denetimler yapılmaktadır.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı olarak, kamu tüzel kişiliğini haiz, özel bütçeli statüde kurulmuş olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, 6245 sayılı Harcırah Kanununun “Kanunun şümulü” başlıklı 1’inci maddesi kapsamında bir kamu idaresidir. Kurum personeli ise mezkûr Kanunun 4’üncü maddesinde harcırah verilebilecek kimseler arasında sayılmıştır.

Buna göre, Kurum denetçilerinin il dışı denetim görevlerinde konaklama, gündelik ve diğer masrafları bu Kanun hükmüne göre ödenmesi gerekmektedir.

Genel Müdürlük tarafından 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 437’nci maddesinin h bendine istinaden her yıl Kurumun faaliyet alanları ile ilgili fiyat tarifeleri belirlenip Bakan onayına sunulmaktadır. “Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 2021 Yılı Fiyat Tarifesinin “Genel Hususlar” kısmının 6’ncı bendinde; “Planlı/Haberli denetim ya da incelemelerde, denetime/göreve katılan personelin görev süresince ulaşım ve konaklama ihtiyacı (Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri, DHMİ, Amatör Havacılık, Uçuş Okulları ve Genel Havacılık İşletmeleri hariç ) denetlenen işletme ve/veya şirket tarafından sağlanır” düzenlemesine yer verilmiştir.

Yapılan incelemede, Kurum denetçilerinin haberli ve habersiz denetimlerinde, yol ve konaklama giderlerinin 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre Kurum tarafından karşılanması gerekirken, Kurum fiyat tarifesin de belirtilen düzenleme uyarınca bu giderlerin denetlenen firmalar tarafından karşılandığı görülmüştür.

Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin “Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı” başlıklı 15'inci maddesinde; kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaatin hediye kapsamında yer aldığı, kamu görevlilerinin hediye almamasının, kamu görevlisine hediye verilmemesinin ve görev sebebiyle çıkar sağlanmamasının temel ilke olduğu belirtilmektedir. Aynı maddede, görev yapılan kurumla iş, hizmet veya çıkar ilişkisi içinde bulunanlardan alınan seyahat bileti ve ücretsiz konaklamanın hediye alma yasağı kapsamında yer aldığı da vurgulanmıştır.

Kurum denetçilerinin görevlendirmelerinde giderlerinin nasıl karşılanacağına ilişkin 6245 sayılı Kanun mevcutken ve ödemelerin bu mevzuat çerçevesinde yapılması gerekmekte iken, konusuyla ilgisi bulunmayan, idarenin faaliyet alanına ilişkin fiyat tarifelerinin belirlendiği bir düzenleyici işleme yukarıda belirtilen maddenin eklenmesi suretiyle söz konuşu harcırah unsuru masrafların işletmeciler tarafından karşılanması 6245 sayılı Kanun hükümlerine uygun değildir.

Ayrıca bu durum, Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin yukarıda zikredilen maddelerine de aykırıdır.

Belirtilen mevzuat hükmünden ve yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, Kurumun Harcırah kanununa uygun olmayacak şekilde yeni bir kural koyarak tesis etmiş olduğu düzenlemenin hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

Kurum Denetçilerinin görevlendirilmelerinde ulaşım ve konaklama masraflarının Harcırah Kanunu çerçevesinde ödenmesi gerekmekte olup, Fiyat tarifesi ile getirilen düzenleme Kanun ve anılan Yönetmelik hükümlerine aykırı olduğundan uygulanmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.