Lehine kararlara rağmen unvan değişikliğinde tekrar elenen öğretmen için tavsiye kararı

Somut olayda, başvuranın açtığı dava sonucu idari işlemin hukuka aykırılığının nedeni açıkça gösterilmiş olmasına rağmen İdare görünürde mahkeme kararını dikkate alarak yeniden başvuranı mülakata almış olsa da hukuka aykırılığı mahkemece tespit edildiği halde yine davacıya ait değerlendirme formunda davacının kendisine sorulan sorulara verdiği cevapların gösterilmediği görülmüştür. Mahkeme kararları karşısında idareye düşen ödev, hukuka aykırı durumların hukuka uygun hale dönülmesini sağlamaktır.

Yukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri ve yargı içtihatları birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde;, ilgili idarenin sözlü sınav sonucu başarısız sayılma işlemini, söz konusu işlemi yargı denetimini mümkün kılacak şekilde tesis etmediği ve adayın sözlü sınavda objektif değerlendirmeye tâbi tutulmadığı gerekçeleriyle, sözlü sınav sonucu başarısız sayılma işleminde hukuka uyarlık bulunamadığından bahisle, başvuranın yeniden sözlü sınava alınmasına ve İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirler alması yönünde tavsiye kararı verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI    :    2023/1973-S.23.3275
BAŞVURU NO    :    2022/12516
KARAR TARİHİ    :    17/02/2023

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

BAŞVURUNUN KONUSU    : Sözlü sınav sonucuna itiraz hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ    : 01/09/2022

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, başvurusunda özetle; Kayseri Keykubat Anadolu İmam Hatip Lisesinde matematik öğretmeni olarak çalıştığını, 03.03.2021 tarihinde Unvan Değişikliği Sınavına girdiğini ve yazılıdan 60 puan alarak sözlü mülakata girmeye hak kazandığını, 31/07/2021 tarihinde katıldığı sözlü sınavda da tarafına yazılı puanının aynısının verildiğini bu duruma yaptığı itiraz sonucu Kurumumuz tarafından verilen Tavsiye Kararına uymayan İdareye karşı dava açtığını, davanın lehine sonuçlanması nedeniyle yeniden mülakata alındığını ancak bu kez de tarafına 61 puan verildiğini belirterek, sözlü sınav puanının iptal edilerek ya baraj puan olan 70’in notu olarak verilmesini ya da yeniden sözlü sınava alınmayı talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuruya konu iddia hakkında istenen bilgi ve belge talep yazımıza istinaden Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gönderilen cevabi yazı ve eklerinde özetle; Sözlü sınavlarda adaylara sorulan soruların Bakanlığın Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nce hazırlandığı, kapalı zarf içinde bulunan soruların adaya kura yöntemi ile yönlendirildiği, dava konusu sözlü sınava ilişkin Bakanlıkta bulunan belgelerin (davacıya sorulan sözlü sınav sorular, cevap anahtarı, puanlama tutanakları ve sözlü sınavın puanlama kriterine ilişkin sözlü sınav değerlendirme formunun) ekte gönderildiği ifade edilmektedir.

III. İLGİLİ MEVZUAT
3.  Anayasa’nın “Çalışma hakkı ve ödevi” başlıklı 49 uncu maddesinde; “Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.”
“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.”,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5. Milli Eğitim Bakanlığı Personelinin Görevde Yükselme, Unvan Değişikliği ve Yer Değiştirme Suretiyle Atanması Hakkında Yönetmeliğinin
5.1. “Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonu” başlıklı 14. Maddesinde; “(Başlığı ile Birlikte Değişik:RG-13/1/2018-30300) (1) Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonu; Merkez Sınav Kurulunca belirlenen kamu görevlilerinden oluşacak bir başkan, dört asıl ve ihtiyaç duyulduğunda değerlendirilmek üzere dört yedek üyeden oluşur. Yedek üyeler, sınav merkezlerinde oluşturulan yedek üye havuzundan görevlendirilir.
(2) Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonu merkezde ve illerde kurulur. Gerek görülmesi hâlinde aynı usulle birden fazla sözlü sınav ve değerlendirme komisyonu oluşturulabilir.
(3) Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonu üyeleri, sınava alınacak personelden ihraz ettikleri kadro unvanı ve lisansüstü öğrenim hariç olmak üzere öğrenim itibarıyla daha düşük seviyede olamazlar.
(4)  Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonu üyeleri, eşleri ile ikinci dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve kayın hısımlarının katılacağı sözlü sınavlara ilişkin iş ve işlemlere dâhil olamazlar. Bu durumdaki asıl üyelerin yerine yedek üye görevlendirilir.
(5)  Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonu, üye tam sayısı ile toplanır. Asıl üyenin bulunmadığı toplantıya komisyon başkanının marifetiyle yedek üye katılır. Komisyon kararları oy çokluğu ile alınır. Sözlü sınav değerlendirmesi ise her üye tarafından ayrı ayrı yapılır.
(6)  Sözlü Sınav ve Değerlendirme Komisyonunun sekretarya hizmetleri; merkezde Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünce, illerde ölçme, değerlendirme ve sınav hizmetleri birimlerince yürütülür.”
5.2.  “Sözlü sınav” başlıklı 16. maddesinde; (Değişik:RG-13/1/2018-30300)
(1)  Görevde yükselme ve unvan değişikliği yazılı sınavında başarılı olanlardan duyuruda ilan edilen kadro sayısının üç katına kadar aday, puan üstünlüğüne göre sözlü sınava alınır. Son adayla aynı puana sahip olan adaylar da sözlü sınava alınır.
(2)    Sözlü sınav konuları ve ağırlıkları şunlardır:
a)    Sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi %20,
b)    Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü %15,
c)    Liyakati, temsil kabiliyeti, tutum ve davranışlarının göreve uygunluğu %15, ç) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı %15,
d)    Genel kültürü ve genel yeteneği %20,
e)    Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı %15,
(3)  Sözlü sınava giren adaylar, Ek-1 Sözlü Sınav Değerlendirme Formuna göre 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayın sözlü sınav puanı tespit edilir. Sözlü sınavda 100 üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılır ve başvuruda bulunduğu unvana atanmak üzere tercih yapma hakkına sahip olur.”
5.3.  “Sınav sonuçlarına itiraz” başlıklı 18. Maddesinde; “(Değişik:RG-13/1/2018-30300)
(1)  Yazılı sınav sonuçlarına, sınav sonuçlarının açıklandığı tarihten itibaren duyuruda belirtilen süre içinde ilgililerce görev yaptıkları birimler aracılığıyla yazılı olarak itiraz edilebilir. Bu itirazlar, en geç on iş günü içinde Merkez Sınav Kurulu tarafından incelenir veya sınavı yapan birime/kuruma incelettirilir ve sonucu ilgililere yazılı olarak bildirilir.
(2) Sözlü sınav sonuçlarına, sınav sonuçlarının açıklandığı tarihten itibaren duyuruda belirtilen süre içinde merkezde Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğüne, illerde il millî eğitim müdürlüklerine itiraz edilebilir. İtirazlar, ilgili sözlü sınav ve değerlendirme komisyonunca en geç on iş günü içinde incelenerek oy çokluğuyla karara bağlanır ve itirazların muhatabı birimlerce itiraz sahiplerine yazılı olarak bildirilir.”
düzenlemeleri yer almaktadır.

5.4. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
6. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvurunun kabulü ve tavsiyede bulunulması yönündeki öneri, Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
7. Başvuran özetle, İdareye karşı açtığı davanın lehine sonuçlanması nedeniyle yeniden mülakata alındığını ancak bu kez sözlü sınavda tarafına 61 puan verildiğini belirterek, sözlü sınav puanının iptal edilerek ya baraj puan olan 70’in notu olarak verilmesi ya da yeniden sözlü sınava alınma talebiyle Kurumumuza başvuruda bulunmuştur.

8. Başvuran tarafından başarısız sayılması yönündeki işlemin iptali talebi ile 06/04/2022 tarihinde Kayseri 1. İdare Mahkemesinde    / Esas numarası ile dava açılmıştır. Yapılan yargılama neticesinde Kayseri
1. İdare Mahkemesince 21/10/2022 tarihinde    /    karar numarası ile mülakat işleminin yürütmesi
durdurulmuş olup, Kayseri 1. İdare Mahkemesince yürütmeyi durdurma kararına istinaden 15/06/2022 tarihinde başvuranın tekrar mülakata alındığı fakat 21/06/2022 tarihinde açıklanan sonuca göre bu sefer 60 değil 61 puan verilerek tekrar başarısız sayıldığı anlaşılmıştır.

9.Anılan Mahkeme kararında “Uyuşmazlıkta, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgeler ile yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; sınav değerlendirme formunun "Açıklamalar" kısmının 3. maddesinde açık ve net olarak adayın soruya verdiği cevabın komisyon başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından C bölümünde belirteceği hükmüne yer verilmesine rağmen davacıya ait değerlendirme formunda davacının kendisine sorulan sorulara verdiği cevapların gösterilmediği görülmüştür. Bu durumda, davacının katıldığı sözlü sınavda mevzuat hükümlerine aykırı olarak davacının sorulara verdiği cevaplara "Açıklama" kısmında yer verilmediği açık olduğundan, sözlü sınavın usule uygun olarak gerçekleştirilmediği, dolayısıyla bu kapsamda usulüne uygun olarak yapılmayan sözlü sınavda davacıya 60,00 puan takdir edilmesine ilişkin işleme yapılan itirazın reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.” belirtilmiş olmasına rağmen konuya ilişkin ilgili bilgi/belgelerin incelenmesi sonucu; başvurana 3 adet soru sorulduğu ancak sorulara adayca verilen cevapların tutanağa bağlanmadığı, her bir kurul üyesi tarafından verilen puanın her bir kurul üyesince ayrı ayrı gerekçelendirilmesi yerine sadece “kişinin özgüveni/kendini ifade yeteneği eksik” şeklinde değerlendirilme yapıldığı ancak adayın “eksik” olduğu kanısına ulaştıran hususların yine açıklanmadığı görülmektedir.

10. Danıştay 2’nci Dairesinin 27/03/2017 tarihli ve E:    /    , K:    /    sayılı Kararı’nda, sözlü
sınavda “değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gözlem ve kanaate dayalı olduğu açıktır. Bu düzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması, mümkün olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sözlü sınav öncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda geçirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi halinde mümkün olduğu açıktır. ” ifadelerine yer verilmektedir.

11. Hukuk devleti ilkesinin zorunlu bir sonucu olarak mahkeme kararlarının idarelerce yerine getirilmesi gerekmektedir. Ancak hukuk devleti ilkesi ile İdarenin yargı denetimine tabi olmasının bir anlam ifade edebilmesi için idarenin mahkemelerin idare aleyhine verdiği kararların gereklerini tam anlamıyla yerine getirmesi büyük önem arz etmektedir. Mahkeme kararlarının yerine getirilmesi, her şeyden önce vatandaşın idareye olan güvenini sağlamlaştıracak yani devletin itibarını güçlendirecektir. Özetle bir hukuk devletinde yargının düzgün işlemesi kadar mahkemelerce verilen kararların gecikmeksizin ve etkin bir şekilde uygulanması da zorunludur.

12. Somut olayda, başvuranın açtığı dava sonucu idari işlemin hukuka aykırılığının nedeni açıkça gösterilmiş olmasına rağmen İdare görünürde mahkeme kararını dikkate alarak yeniden başvuranı mülakata almış olsa da hukuka aykırılığı mahkemece tespit edildiği halde yine davacıya ait değerlendirme formunda davacının kendisine sorulan sorulara verdiği cevapların gösterilmediği görülmüştür. Mahkeme kararları karşısında idareye düşen ödev, hukuka aykırı durumların hukuka uygun hale dönülmesini sağlamaktır.

13. Yukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri ve yargı içtihatları birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde;, ilgili idarenin sözlü sınav sonucu başarısız sayılma işlemini, söz konusu işlemi yargı denetimini mümkün kılacak şekilde tesis etmediği ve adayın sözlü sınavda objektif değerlendirmeye tâbi tutulmadığı gerekçeleriyle, sözlü sınav sonucu başarısız sayılma işleminde hukuka uyarlık bulunamadığından bahisle, başvuranın yeniden sözlü sınava alınmasına ve İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirler alması yönünde tavsiye kararı verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

14. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin Kurumumuz tarafından istenilen bilgi ve belgeleri süresi içinde ve gerekçeli olarak gönderdiği, ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı, ancak İdarenin başvurana verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenle “karar karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, İdareden bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.

15. İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerden komisyon üyelerince verilen puanların tutanağa ayrı ayrı geçirildiği, bunun dışında ayrıca cevaplara ilişkin herhangi bir gerekçeli tutanak tutulmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle, İdarenin adayların verdiği yanıtlara ve kişisel niteliklerine göre yapılan değerlendirmede hangi komisyon üyesince hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ‘GEREKÇELERİYLE’ .gösterilmesi, sözlü sınavın nesnelliği açısından aranan bir kriterdir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
16. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Kayseri İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın, sözlü sınava yeniden alınması, mahkeme kararının tam olarak uygulanmasını ve sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirleri alması yönünde MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA;
Kararın BAŞVURANA ve MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TEBLİĞİNE;
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; İdare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.