KDK, geçici görev harcırahı ödenmesi konusunda personeli haklı buldu

Öte yandan 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3/g maddesinde memuriyet mahalli; memur ve hizmetinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler olarak tanımlanmış, memuriyet mahalli dışındaki yerler ise (h) bendinde “başka yer” olarak tanımlanmıştır. Bu hükme göre, kuruma ait bir görevin yapılması amacıyla geçici olarak yurtiçinde başka bir yere gönderilen personele geçici görev yolluğu verilebilmesi için bu görevlendirmelerin memuriyet mahalli dışına yapılmış olması gerekmektedir. Somut olayımızda bu şartın gerçekleştiği görülmektedir.

Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın Çorlu .. olarak görev yapmakta iken, görevde yükselme sınav sonucuna göre kendi tercihi ile Maltepe ... Merkezine trafik kontrolörü unvanı ile atandığı, bununla birlikte Çerkezköy ... Merkezinde görev yapacağının sınav ilanı sürecinde belirli olduğu, bu kapsamda Maltepe ... Merkezinde göreve başladığı gün Çerkezköy ... Merkezine görevlendirildiği anlaşılmış olup, Çerkezköy ... Merkezine ... olarak görevlendirilen başvurana görevlendirme süresi esas alınarak, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde geçici görev yolluğu ödenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI    : 2024/735-S.24.1256
BAŞVURU NO : 2023/13286
KARAR TARİHİ : 22/01/2024

I.    BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1)    Kurumumuza ... tarafından yapılan başvuruda başvuran; Görevde Yükselme Sınavı ile Trafik Kontrolörü unvanı ile Maltepe ... Merkezi'ne 21.01.2022 tarihinde atandığını, fakat atandığı gün Çerkezköy ... Merkezine süresiz ve harcırahsız olarak geçici görev ile görevlendirildiğini, 23.06.2023 tarihinde görevlendirmenin iptali ve görev harcırahının ödenmesi talebiyle başvuruda bulunduğunu, ancak söz konusu başvurusunun zımnen reddedildiğini belirterek, tarafına harcırah ödenmesini ve süresiz ve harcırahsız görevlendirme yapılmamasını talep etmektedir.

II.    İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2)    Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliğinin 19/09/2023 tarihli ve E-..sayılı yazısı ve eklerinde özetle;
2.1)  Görevde Yükselme Sınavına girecekler için aranacak şartlar ve atama yapılacak işyerlerinin ilan edildiği, başvuranın Görevde Yükselme Sınavına başvuruda bulunmadan önce sınavda aranacak şartlar ve atama yapılacak işyerleri hakkında bilgi sahibi olduğu, bu kapsamda Maltepe ... Merkezinin yapılanma sürecinde olduğunun belirtildiği, Maltepe ... Merkezine ataması yapılanların Çerkezköy ... Merkezinde görev yapacağının bildirildiği, Görevde Yükselme Sınavında başarılı olunması halinde “Yapılanma süreci tamamlanıncaya kadar Çerkezköy ...Merkezinde görev yapacağı” şeklinde sınava giren ilgili tüm personelin bu konuda önceden bilgi sahibi olduğu ve şartlarını bilerek kabul ettiği, sınav ilanı ile birlikte geçici görevlendirmenin ilke ve şartlarının belirlendiği, başvuranın sonuçlarını önceden bilerek ve isteyerek tercihte bulunduğu,

2.2)  Bölge Müdürlüğünde Çerkezköy, ... İzmit ve Arifiye’de bulunan Trafik Kumanda Merkezlerinin Maltepe ... Merkezi Müdürlüğü bünyesinde planlanarak etkin trafik yönetiminin sağlanması çalışmalarının başlatıldığı, bu çalışmalarla birlikte 1. Bölge Müdürlüğü trafik kumanda merkezlerine ait (trafik başkontrolörü ve trafik kontrolörü) norm kadroları tasarlanan yapıya uygun olarak Maltepe ... Merkezi bünyesinde toplandığı, Halkalı-Çerkezköy ve Çerkezköy-Kapıkule hat kesimlerinde devam eden hızlı tren hattı yapımı ve modernizasyon çalışmalarının devam ettiği, projelerin tamamlandıktan sonra hattın trafik yönetiminin Maltepe ... Merkezinden yürütülmesinin planlandığı, hat modernizasyonu ve hızlı tren yapım çalışmalarının tamamlanmasına müteakip kumanda merkezlerinin Maltepe ...taşınacağı ve başvuranın ... çalıştırılmasının sağlanacağı,
İfade edilmiştir.

III.  İLGİLİ MEVZUAT

3)  2709 sayılı T.C. Anayasasının “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”

4)  6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”

5)  657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 74 üncü maddesinde, "Memurların bu Kanuna tabi kurumlar arasında, kurumların muvafakatı ile kazanılmış hak dereceleri üzerinden veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde derece yükselmesi suretiyle, bulundukları sınıftan veya öğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan, bir kadroya nakilleri mümkündür. Kazanılmış hak derecelerinin altındaki derecelere atanabilmeleri için ise atanacakları kadro derecesi ile kazanılmış hak dereceleri arasındaki farkın 3 dereceden çok olmaması ve memurların isteği de şarttır."

6)   6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun;
6.1)  “Tarifler” başlıklı 3 üncü maddesinde, “(a) Harcırah: Bu Kanuna göre ödenmesi gereken yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafından birini, birkaçını veya tamamını, … (g) Memuriyet mahalli: Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü, büyükşehir belediyelerinin olduğu illerde ise il mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler ile belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller ve kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri ifade eder.”
6.2)  “Harcırah verilecek kimseler” başlıklı 4 üncü maddesinde, “Bu Kanunda belirtilen hallerde 1. Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara 2. Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere…. harcırah verilir.”
6.3)  “Harcırahın unsurları” başlıklı 5 inci maddesinde, “Harcırah; yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafını ihtiva eder. İlgili, bu kanun hükümlerine göre bunlardan birine, birkaçına veya tamamına müstahak olabilir.”
6.4)  “Daimi vazife harcırahının mebdei” başlıklı 9 uncu maddesinde, “Daimi vazife harcırahı: a) (Mülga: 31/7/2003-4969/1 md.) b) Naklen veya tahvilen başka bir mahalle gönderilenlere, bu tayinleri sırasında mezunen başka bir mahalde bulunsalar dahi, eski memuriyetleri mahallinden c) Muvakkat vazife ile veya vekaleten bir yerde bulundukları esnada asli vazife mahalli değişenlere eski memuriyetleri mahallinden itibaren verilir.”
6.5)  “Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafının birlikte verilmesini icabettiren haller” başlıklı 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında, “Yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı aşağıdaki hallerde verilir: 1. (Değişik: 1/7/2006-5538/2 md.) Yurt içinde veya yurt dışında görev yapmakta iken yurt içinde veya yurt dışındaki sürekli bir göreve naklen atanan ya da yabancı ülkelerdeki memuriyet merkezi değiştirilen memur ve hizmetlilere yeni görev yerlerine kadar…”
6.6)  “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye):” başlığını taşıyan 14 üncü maddesinde; “Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur: 1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadiyle muvekkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere; (…)”
Düzenlemelerine yer verilmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

7)  Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan “Tavsiye Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A.   Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8)  Maltepe ... Merkezi Müdürlüğünde trafik kontrolörü unvanı ile görev yapan başvuran, Çerkezköy  ... Merkezine süresiz ve harcırahsız olarak geçici görev ile görevlendirildiğini belirterek, tarafına harcırah ödenmesini ve süresiz ve harcırahsız görevlendirme yapılmamasını talep etmektedir.

9)  Anayasamızın 128 inci maddesinde, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği hükme bağlanmıştır.

10)  Başvuranın Maltepe ... Merkezi Müdürlüğünden Çerkezköy ... Merkezine görevlendirilme işlemi kurum içi geçici görevlendirme niteliğinde olup, “kurum içi geçici görevlendirme” ile ilgili kamu personel rejimine ilişkin mevzuatta açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereği asli görevleri ile ilgili olarak memurların kurum içinde geçici olarak görevlendirilebilmelerine aykırı bir husus da bulunmamaktadır. Ancak, 657 sayılı Kanun'un 11 inci ve 45 inci maddeleri gereğince Devlet memurları amirlerin verdiği kanuna uygun sözlü ve yazılı emirleri yerine getirmekle yükümlü olmakla birlikte, memurların kamu hizmetlerindeki belirli kadrolarda, sınıfına ve sınıfı içindeki derecesine uygun görevlerde çalıştırılmalarının zorunlu kılınması ve böylece keyfi görevlendirmelerin önlenmesi amaçlanmıştır.

11) Kurum içi geçici görevlendirme müessesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde, yukarıda değinilen madde hükümleri esas alınmakla birlikte söz konusu hükümlerin somut olaylara uygulanma biçimlerinin belirlenmesi için yargı kararları da büyük önem taşımaktadır. Yerleşik içtihat haline gelen idari yargı kararları ile birlikte kamu personel rejiminin esasları da göz önünde tutulduğunda, kurum içi geçici görevlendirmeye ilişkin şartlar daha açık ve net bir hal almaktadır.

12)  Bu doğrultuda, kurum içi geçici görevlendirme; bir kamu kurumunun mevzuatla belirlenmiş olan görev alanı içinde yer alan “geçici” nitelikteki bir hizmeti ya da değişen ve gelişen sosyal, ekonomik ve kültürel koşulların sonucu olarak ortaya çıkan, henüz örgütsel altyapısı oluşturulmamış ve bir kadro ile ilgilendirilmemiş olan “yeni bir kamu hizmetini” yürütmek amacı ile gerçekleştirilmeli, görevlendirilecek memurların görev ve yetkileri net bir şekilde belirlenip, kadroları ile hukuki bağları sürdürülmelidir. Ayrıca sunulacak hizmet ile ilgili konuda uzmanlaşmış/durumu uygun olan kamu görevlilerinin hizmetlerine duyulan ihtiyaç net bir şekilde ortaya konulmalı, belli bir süre ile sınırlı olmalı ve atamaya yetkili amir tarafından yapılmalıdır.

13)  Hukuk devletinin temel ilkelerinden biri “belirlilik”tir. Bu ilkeye göre, hukuki düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır, uygulanabilir ve nesnel olması, ayrıca kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermesi de gereklidir. Belirlilik ilkesi, hukuksal güvenlikle bağlantılı olup birey, yasadan, belirli bir kesinlik içinde, hangi somut eylem ve olguya hangi hukuksal yaptırımın veya sonucun bağlandığını, bunların idareye hangi müdahale yetkisini doğurduğunu bilmelidir. Ancak bu durumda kendisine düşen yükümlülükleri öngörebilir ve davranışlarını ayarlar. Hukuk güvenliği, normların öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar (AYM, 17/04/2008 Tarihli, E.2005/5, K.2008/93 sayılı Kararı).

14)  Ayrıca, idarenin işlem tesis ederken hukuka bağlı olması ve hukuk kuralları içinde hareket etmesi hukuk devletinin bir diğer ilkesidir. Bu kapsamda, idari işlemin belli bir sebebe dayanması gerektiği açık bir kuraldır. İdarenin takdir yetkisi, idarenin keyfi olarak hareket edebileceği anlamına gelmez. İdareye yasalarla tanınan takdir yetkisi mutlak olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır. İdare takdir yetkisini kullanırken kendisine verilen yetkinin amacı doğrultusunda hareket etmeli, nesnellik ve tarafsızlık içinde davranmalı, orantılılık ilkesine uymalı, kanunlar özel koşullar öngörmüşse bunlara uymalı, bu yetkiyi kamu yararı için ve gerekçeli olarak kullanmalıdır.

15)  657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, memurun kendi kadro görevinde ve kadrosunun bulunduğu birimde çalışması temel ilke olarak kabul edilmektedir. Meri mevzuat ve yargı içtihatlarında kamu hizmetinin yürütülmesinde, memurun başka bir yerde geçici görevlendirilmesi, olağan bir yöntem olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından zorunluluk bulunması halinde istisnai olarak başvurulabilecek bir müessese olarak öngörülmüştür. Somut olayımızda; idarenin özellikle hızlı tren hattı ve modernizasyon inşaa çalışmalarının tamamlanamadığı için başvuranın iş yerlerinin fiziki ve teknik olarak Maltepe ... Merkezine taşınamadığı, hat modernizasyonu ve hızlı tren yapım çalışmalarının tamamlanmasına müteakip kumanda merkezlerinin Maltepe ^^H Merkezine taşınacağı ve personelin ^H çalıştırılmasının sağlanacağı açıklamalarından geçici nitelikte bir hizmet ihtiyacının olduğu kanaatine ulaşılmış olup, ilgili idarece başvuranın kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde önceden planlanarak ... Merkezine görevlendirilmesinin yapıldığı görüldüğünden söz konusu görevlendirme işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

16)  Kanunun “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)” başlıklı 14 üncü maddesinde, bu Kanun kapsamındaki kurumlara ait bir görev yapılması amacıyla geçici olarak yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere geçici görev harcırahı olarak yol gideri ile yevmiye verileceği ve hamal (cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgâh veya görev yeri ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası giderlerinin de ayrıca ödeneceği hükme bağlanmıştır. Bu hükme göre, Kuruma ait bir görevin yapılması amacıyla geçici olarak yurtiçinde veya dışında başka bir yere gönderilen personele geçici görev yolluğu verilmesi gerekmektedir.

17) Öte yandan 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3/g maddesinde memuriyet mahalli; memur ve hizmetinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler olarak tanımlanmış, memuriyet mahalli dışındaki yerler ise (h) bendinde “başka yer” olarak tanımlanmıştır. Bu hükme göre, kuruma ait bir görevin yapılması amacıyla geçici olarak yurtiçinde başka bir yere gönderilen personele geçici görev yolluğu verilebilmesi için bu görevlendirmelerin memuriyet mahalli dışına yapılmış olması gerekmektedir. Somut olayımızda bu şartın gerçekleştiği görülmektedir.

18)  Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın Çorlu .. olarak görev yapmakta iken, görevde yükselme sınav sonucuna göre kendi tercihi ile Maltepe ... Merkezine trafik kontrolörü unvanı ile atandığı, bununla birlikte Çerkezköy ... Merkezinde görev yapacağının sınav ilanı sürecinde belirli olduğu, bu kapsamda Maltepe ... Merkezinde göreve başladığı gün Çerkezköy ... Merkezine görevlendirildiği anlaşılmış olup, Çerkezköy ... Merkezine ... olarak görevlendirilen başvurana görevlendirme süresi esas alınarak, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde geçici görev yolluğu ödenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.  İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
19)  28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde iyi yönetim ilkelerine yer verilmiş olup; idare tarafından, Kurumumuzca talep edilen bilgi ve belgeler süresi içinde gönderildiğinden ve Gönderme Kararımız üzerine hem başvurana hem de Kurumumuza kısa sürede cevap verdiğinden “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkesine uygun hareket edildiği; ancak, başvuranın talebini reddederken bu işlem karşısında hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğinin gösterilmemiş olması sebebiyle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uyulmadığı tespit edilmiş olup, idareden bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

20)  6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, İstanbul İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII.KARAR

Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Başvuranın Çerkezköy... Merkezine görevlendirilmesi nedeniyle geçici görev harcırahı ödenmesi hususunda DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünce bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Bu kararın BAŞVURANA ve DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine;
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.