Babasının sağlık sorunu nedeniyle il içi tayin talebi haklı bulundu

Başvuranın babasının dördüncü evre akciğer kanseri tanılı hastalığa sahip olması dolayısıyla ^ ilinden Tekirdağ iline görevlendirildiği ve Tekirdağ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından da Saray ilçesine görevlendirildiği anlaşılmaktadır. Başvuranın, başvuru evrakında babasına ait hastalığı gösterir raporu sunduğu görülmekle birlikte, söz konusu raporda “Hastanın onkoloji kliniği olan bir merkezde takip ve tedavisinin gerektiği” belirtilmektedir. Saray ilçesinde onkoloji kliniği olan bir merkezin bulunmadığı göz önüne alındığında, Başvuranın görev yerinin değiştirilmesine ilişkin tasarruflarda bulunurken İdarenin bu durumu göz önüne alması gerekmektedir. Danıştay İkinci Dairesinin 18.04.2017 tarih ve E. 2016/9055, K. 2017/3220 sayılı kararında da görüleceği üzere kamu görevlilerinin, aile bireylerinin sağlık ihtiyaçları sebebiyle görevlendirilmeleri doğrultusunda yerleşik içtihatları bulunmaktadır.

Şüphesiz ki pozitif yükümlülükler kapsamında, kamu görevlilerinin atanması veya nakil işlemlerinde gözetilen kamusal yarar ile bireyin aile hayatına saygı hakkından yararlanmasındaki bireysel çıkar arasında makul bir dengenin kurulması gereklidir. Elbette ki her atama veya görevlendirme işleminde olayın kendine özgü koşullarının gözetilmesi gerekir. Ancak devletin söz konusu dengeyi sağlayamaması durumunda aile hayatına saygı hakkının özünün zedelenebileceği gözden kaçırılmamalıdır. Bununla birlikte kamu görevlilerinin görev yerlerinin değiştirilmesindeki takdir yetkisi kullanılırken Anayasanın 20 nci maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının devlete yüklediği pozitif yükümlülükler de dikkate alınmalı, naklen atama işlemine tabi tutulan kamu görevlisinin menfaatleri ile idarenin ihtiyaçları arasında makul bir denge gözetilmelidir.

Bu itibarla, gerek yukarıda yer verilen mahkeme kararları gerekse de ilgili mevzuat dikkate alındığında; kamu görevlilerinin, aile bireylerinin sağlık ihtiyaçları sebebiyle görevlendirilmeleri gerektiği anlaşılmakta olup, bu doğrultuda ilgilinin babasının mazeret durumunun devam ettiği dikkate alındığında başvuranın görev yeri değişikliği talebinin mazeret durumu dikkate alınarak anılan idare tarafından yapılması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI    : 2024/734-S.24.1255
BAŞVURU NO : 2023/13136
KARAR TARİHİ : 22/01/2024

TAVSİYE KARARI

KONU : Aile bireyinin sağlık sorunu sebebiyle görev yerinin değiştirilmesi talebi hk

BAŞVURU TARİHİ    : 15/08/2023

I.    BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran özetle, ^ İl Tarım ve Orman Müdürlüğünde ^^M olarak görevliyken babasının akciğer kanseri olması sebebiyle sağlık mazeretine bağlı olarak 5442 sayılı Kanunun 8. maddesi gereğince Tekirdağ İl Müdürlüğü emrinde çalıştırılmak üzere tayin edildiğini, babasına ait sağlık raporunda “hastanın onkoloji kliniği bulunan bir merkezde takip ve tedavisinin gerektiği” yazdığını, buna rağmen kendisinin il merkezine 91 km uzaklıkta bulunan ve onkoloji kliniği bulunmayan Saray ilçesine görevlendirildiğini, 17.07.2023 tarihinde göreve başladığını ve göreve başladıktan sonra babasının durumunu anlatır dilekçe ile Valiliğe başvurduğunu ancak kendisine “bulunduğu ilçede en az 1 yıl çalışmadan yer değişikliği yapılamayacağının” ifade edildiğini belirterek babasının sağlık durumunun göz önüne alınarak Tekirdağ il merkezi, Çorlu, Ergene, Muratlı ya da Marmaraereğlisi ilçelerinden birine atamasının yapılmasını talep etmektedir.

II.    İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.    Tekirdağ Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün cevabi yazısında; özetle, Taşra Teşkilatı Personelinin Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 14. maddesinin (e-4) bendinde belirtilen “ Bulunduğu ilçede en az bir yıl çalışmak, aynı il içinde olmak, atanacağı yerin norm kadrosunun uygun olması ve doluluk oranı aynı veya yüksek olandan düşük olan ilçelere doğru atanmak kaydıyla dönem tayini ve hizmet puanına bağlı olmaksızın her zaman için atama yapılabilir.” hükmü uyarınca bulunduğu ilçede en az 1 yıl çalışma şartını sağladıktan sonra mazeret durumunun halen devam etmesi halinde görev yeri değişikliği talebi için başvuracağı ilçelerin mevcut norm kadro uygunluğuna göre başvurusu tekrar değerlendirilmeye alınacağı kaydedilmiştir.

III.    İLGİLİ MEVZUAT
3.    18.10.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının;
3.1.    “Devletin temel amaç ve görevleri” kenar başlıklı 5 nci maddesinde; “Devletin temel amaç ve görevleri, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır."
3.2.    “Özel hayatın gizliliği” kenar başlıklı 20 nci maddesinin birinci fıkrasında; "Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz."
3.3.    “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” kenar başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
4.    Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin "Özel ve aile hayatına saygı hakkı" kenar başlıklı 8 nci maddesi şöyledir;
"(1) Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve yazışmasına saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.
(2)    Bu hakkın kullanılmasına bir kamu makamının müdahalesi, ancak müdahalenin yasayla öngörülmüş ve demokratik bir toplumda ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkenin ekonomik refahı, düzenin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli bir tedbir olması durumunda söz konusu olabilir."
5.    14.07.1967 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Memurların kurumlarınca görevlerinin ve yerlerinin değiştirilmesi” başlıklı 76’ncü maddesinde;“ Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler.” ,
6.    6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
7.    Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına ilişkin Yönetmeliğin 13. maddesinde "Memurun sağlık mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisi, eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının görev yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığı veya mevcut görev yerinin söz konusu kişilerin sağlık durumunu tehlikeye düşüreceğini eğitim ve araştırma hastanesi veya üniversite hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi gerekir." kuralına yer verilmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
8.    Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebinin kabulü yönünde hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.    Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9.    Başvuran, Erzincan İl Tarım ve Orman Müdürlüğünde ^^M olarak görevliyken babasının akciğer kanseri olması sebebiyle sağlık mazeretine bağlı olarak 5442 sayılı Kanunun 8. maddesi gereğince Tekirdağ İl Müdürlüğü emrinde çalıştırılmak üzere tayin edildiğini, babasına ait sağlık raporunda “hastanın onkoloji kliniği bulunan bir merkezde takip ve tedavisinin gerektiği” yazdığını, buna rağmen kendisinin il merkezine 91 km uzaklıkta bulunan ve onkoloji kliniği bulunmayan Saray ilçesine görevlendirildiğini, 17.07.2023 tarihinde göreve başladığını ve göreve başladıktan sonra babasının durumunu anlatır dilekçe ile Valiliğe başvurduğunu ancak kendisine “bulunduğu ilçede en az 1 yıl çalışmadan yer değişikliği yapılamayacağının” ifade edildiğini belirterek babasının sağlık durumunun göz önüne alınarak Tekirdağ il merkezi, Çorlu, Ergene, Muratlı ya da Marmaraereğlisi ilçelerinden birine atamasının yapılmasını talep etmektedir.

10.    Aile hayatına saygı hakkı, Anayasanın 20 nci maddesinin birinci fıkrasında güvence altına alınmıştır. Anayasa’nın 41. maddesinin ise -Anayasa’nın bütünselliği ilkesi gereği- aile hayatına saygı hakkına ilişkin pozitif yükümlülüklerin değerlendirilmesi bağlamında göz önünde bulundurulması gerekmektedir (AYM; Murat Atılgan, B. No: 2013/9047, 7/5/2015, s. 22; Marcus Frank Cerny [GK], B. No: 2013/5126, 2/7/2015, s. 36). Bu kapsamda başvuru, Başvuranın babasının akciğer kanseri tanılı hastalığı nedeniyle talep ettiği onkoloji kliniği bulunan sağlık merkezinin bulunduğu bir yere görevlendirme talebine ilişkin olduğundan, Anayasanın 20 nci maddesinde güvenceye alınan aile hayatına saygı hakkı kapsamında ele alınmalıdır. Aile yaşamının temel unsuru, aile ilişkilerinin normal bir şekilde gelişebilmesi ve bu bağlamda aile fertlerinin birlikte yaşama hakkıdır. Bu hakkın kapsamının aile yaşamına saygı yükümlülüğünden ayrı düşünülmesi mümkün değildir.

11.    Kişinin kamu görevlisi olması, kendisine sağladığı birtakım ayrıcalıklar ve avantajların yanında birtakım külfet ve sorumluluklara katlanmayı, diğer kişilerin tabi olmadığı birtakım sınırlamalara tabi olmayı gerektirmektedir. Kişi, kamu görevine kendi isteği ile girmekle bu statünün gerektirdiği ayrıcalıklardan yararlanmayı ve külfetlere katlanmayı kabul etmiş sayılmakta olup kamu hizmetinin kendine has özellikleri, bu avantaj ve sınırlamaları zorunlu kılmaktadır.

12.    Kamu hizmetinin niteliği gereği bazı kamu görevlilerinin belirli aralıklarla başka yerlere, bazen de başka kurumlara atanmaları zorunlu olabilir. Bu konuda idareye belirli bir takdir alanı tanınması gerektiği tabiidir. Bu bağlamda kişilerin birtakım mazeretler çerçevesinde başka yere atanma konusunda talep hakları var ise de atamaya ilişkin mazeretlerini dikkate alarak talepleri değerlendirip karara bağlayacak olan idaredir. İdarenin kendi mevzuatı çerçevesinde, ifa edilen kamu hizmetinin gereklerini, insan kaynaklarının verimli kullanılmasını, teşkilat yapısının elverişliliğini ve benzeri faktörleri dikkate alması kaçınılmazdır. Zira kamu hizmetinin sağlıklı ve kesintisiz bir şekilde yerine getirilmesi için gerekli tedbirleri almak, ilgili idarenin öncelikli görevi ve sorumluluğudur (AYM; İhsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014, s. 39).

13.    Başvuranın babasının dördüncü evre akciğer kanseri tanılı hastalığa sahip olması dolayısıyla ^ ilinden Tekirdağ iline görevlendirildiği ve Tekirdağ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından da Saray ilçesine görevlendirildiği anlaşılmaktadır. Başvuranın, başvuru evrakında babasına ait hastalığı gösterir raporu sunduğu görülmekle birlikte, söz konusu raporda “Hastanın onkoloji kliniği olan bir merkezde takip ve tedavisinin gerektiği” belirtilmektedir. Saray ilçesinde onkoloji kliniği olan bir merkezin bulunmadığı göz önüne alındığında, Başvuranın görev yerinin değiştirilmesine ilişkin tasarruflarda bulunurken İdarenin bu durumu göz önüne alması gerekmektedir. Danıştay İkinci Dairesinin 18.04.2017 tarih ve E. 2016/9055, K. 2017/3220 sayılı kararında da görüleceği üzere kamu görevlilerinin, aile bireylerinin sağlık ihtiyaçları sebebiyle görevlendirilmeleri doğrultusunda yerleşik içtihatları bulunmaktadır.

14.    Şüphesiz ki pozitif yükümlülükler kapsamında, kamu görevlilerinin atanması veya nakil işlemlerinde gözetilen kamusal yarar ile bireyin aile hayatına saygı hakkından yararlanmasındaki bireysel çıkar arasında makul bir dengenin kurulması gereklidir. Elbette ki her atama veya görevlendirme işleminde olayın kendine özgü koşullarının gözetilmesi gerekir. Ancak devletin söz konusu dengeyi sağlayamaması durumunda aile hayatına saygı hakkının özünün zedelenebileceği gözden kaçırılmamalıdır. Bununla birlikte kamu görevlilerinin görev yerlerinin değiştirilmesindeki takdir yetkisi kullanılırken Anayasanın 20 nci maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının devlete yüklediği pozitif yükümlülükler de dikkate alınmalı, naklen atama işlemine tabi tutulan kamu görevlisinin menfaatleri ile idarenin ihtiyaçları arasında makul bir denge gözetilmelidir.

15.    Bu itibarla, gerek yukarıda yer verilen mahkeme kararları gerekse de ilgili mevzuat dikkate alındığında; kamu görevlilerinin, aile bireylerinin sağlık ihtiyaçları sebebiyle görevlendirilmeleri gerektiği anlaşılmakta olup, bu doğrultuda ilgilinin babasının mazeret durumunun devam ettiği dikkate alındığında başvuranın görev yeri değişikliği talebinin mazeret durumu dikkate alınarak anılan idare tarafından yapılması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.    İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
16.    İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
17.    6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup görevli idari yargı yerlerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın onkoloji servisi bulunan bir merkeze görevlendirilmesi noktasında TEKİRDAĞ

VALİLİĞİNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA;
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın Başvurana ve TEKİRDAĞ VALİLİĞİNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi