3600 ek gösterge, 2008 öncesi girişli memurların maaşını düşürecek

                             3.600 EK GÖSTERGE KONUSUNDA SON DURUM

                                                                                                                                 Mahmut ESEN

 

1-Kamu Görevlileri 6. Dönem Toplu Sözleşmesinde (2022-2023) yetkili konfederasyonun katkı ve katılımı ile ek gösterge çalışmasının 2022 yılında tamamlanacağına ilişkin düzenleme bulunması;  Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilleri genel seçimlerinin en geç bir yıl içinde yapılacak olması, Millet İttifakına bağlı muhalefet partilerinin de konuya sahip çıkması, iktidarın vaatlerinden bu yana  4 yıla yakın bir süre geçmiş olması ve çalışanların daha fazla bekletilmesinin güçlüğü vb. nedenlerle memurlara 3.600 ek gösterge verilmesine ilişkin çalışmalar son aylarda  hız kazanmıştır. 

Bu bağlamda yıllar önce başlatıldığı açıklanmış olan çalışmaların,  Mayıs/ 2022 sonuna kadar bitirileceğine ilişkin haberler, ulusal  basında sıklıkla yer almaya başlamıştır.

Özellikle Sabah gazetesinin konunun yakın takipçisi olduğu; sadece Mayıs ayında konuya ilişkin gün aşırı, bazen aynı gün içinde birden fazla imzalı/imzasız haberlere yer verildiği, bu ay içindeki konuya ilişkin Sabah gazetesinde yayınlanmış haberlerinin sayısının 14’ü geçtiği tespit edilmiştir.

Sabah gazetesindeki genellikle son dakika başlığı ile verilmiş bu haberlerin; anılan gazetenin iktidara yakınlığına da vurgu yapıldıktan sonra diğer basın organlarında da alıntı suretiyle  aynen yayımlandığı, bu haberlerin daha geniş kitlelere ulaştırıldığı; memur ve emeklilerdeki beklentilerinin yükseltildiği görülmektedir.

2-Memurlara ek gösterge verilmesi teknik/ayrıntılı/girift bir konudur. Kavranması kök bilgi gerektirmektedir.

Yapılmış vaatler sırasında konunun bu yanı üzerinde yeterince durulmamış, ucu açık bırakılmıştır.

3.600 ek gösterge verilmesi halinde memur ve emeklilerinin içinde bulunduğu ekonomik zorlukların gidereceğine, personelin mali haklarında arzu edilen şekilde iyileştirmeler sağlayacağına yönelik yüksek bir algı oluşturulmuştur.

Ancak bu algı gerçeklerle örtüşmemektedir.

Zira 3.600 ek gösterge verilmesi Ekim/2008 yılı öncesinde göreve başlamış memurların aylıklarında düşmeye yol açmakta, sadece emekli aylıklarında artış sağlamaktadır.

 (Nitekim 3.600 ek göstergeden dolayı aylıklarda (brüt) 141,3 TL artış olurken, ödenmesi gereken SGK primi tutarı ise (eşik değerlerin değişmesi nedeniyle) 519 TL olmaktadır.)

Ekim/2008 yılından sonra göreve başlayan memurların maaş/emekli aylıklarında ise sembolik nitelikte artışlar getirmektedir.

İstisnai haller (eşik değerlerin değişmesi) dışında salt ek gösterge artışı ile memurlarda oluşmuş beklentileri karşılamak olanağı bulunmamaktadır. Tam tersine çalışanlarda hayal kırıklığına yol açılması tehlikesi vardır.

Amaç; Ekim/2008 tarihinden önce göreve başlamış olan memur/emeklilerinin aylıklarını artırmaksa Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile emekli aylıklarında iyileştirme yapılması olanaklıdır. Bu nedenle sözü edilen olanağın öncelikle kullanılması uygun olacaktır. 

Bu tarz; emekli aylıklarında eşit oranda ve toplu kısmi bir iyileştirme son olarak Kasım 2015 Seçimleri öncesinde gerçekleştirilmiştir.

Yukarıda ifade edilmiş teknik konuların kolay anlaşılması bakımından soru/cevaplar şeklindeki yazımız ekte sunulmuştur.

Basın organlarında yayınlanmış haberlerin değerlendirilmesi sırasında bu yazılar baz alınmıştır.

 

3- Sabah gazetesi başta olmak üzere yazılı/görsel basında kısa zaman aralığında yayınlanmış haberlerin sayısal çokluğundan da anlaşılacağı üzere konu hakkında henüz sağlıklı fikir edinilmesi kolay değildir. 

Haber içeriklerinin (memurlara verilen müjdelerin) hızla değiştiği, aynı gün yayınlanmış haberlerde dahi bu konularda uyum/uyarlık olmadığı anlaşılmaktadır.

 Basında konunun magazinsel yanına ağırlık verildiği, memur aylıklarında oluşacak artışlar yerine en yüksek emekli aylığı ve ikramiye artışlarındaki gerçekleşmelerin örnek olarak verildiği, bu bağlamda konunun sadece olumlu yanları üzerinde durulduğu, memurlarda yüksek beklentilere yol açacak ve kamuoyunu yanıltacak bilgilere yer verildiği görülmektedir.

Sorunu çözümlemek amacıyla oluşturulmuş özel komisyonun çalışmaları, ulaşılmış sonuçlar hakkında görevli Konfederasyon yetkililerince tek yanlı açıklamalar yapılmıştır.

Diğer yandan siyasal iktidarın ek gösterge konusunda yeterli hazırlığının/stratejisinin bulunmadığı, iyileştirme için ayrılabilecek kaynak miktarının belli olmadığı, diğer bir deyişle iktidarın da arayış içinde olduğu açıktır.

Yukarıda belirtilen güçlüklere karşın 3.600 ek göstergeye ilişkin basında yer almış son haberler; yeni olanlarına daha fazla ağırlık vermek suretiyle, kamu personeli mali mevzuatına göre emekli /deneyimli mülkiye başmüfettişi olarak tarafımdan gözden geçirilmiş, tüm olasılıklar dikkate alınarak ulaşılabilmiş bulgular kamuoyunu bilgilendirmek için aşağıya çıkarılmıştır.

 

3.01- Ek göstergeler konusunun memurların çoğunluğunu kapsayacak şekilde ele alındığı, bazı memurlara 3.600 ek gösterge verilmesi ile yetinilmediği anlaşılmaktadır. 

 Bu durum Ekim/2008 yılı öncesinde göreve başlamış memurlar ve memur emeklileri için sevindirici bir gelişmedir. 

Ancak sözü edilen iyileştirmelerin ne şekilde gerçekleştirileceği hususunda yeterli; sağlam/güvenilir bir bilgi verilmemiştir. 

Bununla birlikte; 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun ( mülga) 70. maddesindeki emekli keseneğine (yansıtma oranına) esas ek gösterge basamakları arasında (Örneğin 2.200- 3600 rakamları arasında) yeni kademelendirmeler yapılacağı anlaşılmaktadır. 

Böylelikle memurların daha az SGK primi ödenmesi (böylelikle aylıklarda oluşacak azalmaların hafifletilmesi) ve diğer yandan  daha az emeklilik aylığı (özel hizmet aylığı) bağlanmasının arzu edildiği anlaşılmaktadır.

3.02-Polis/din görevlisi/hemşirelerin ek göstergeleri 3.600 yükseltilmiş; bazı unvan sahiplerinin ek gösterge rakamları da 500- 750 puan arasında artırılmıştır. 

Bilindiği üzere Öğretmenlik Temel Kanunu ile öğretmenlere 3.600 ek gösterge daha önce de verilmiştir.

 Doktor/mühendis vb. bazı unvan sahiplerinin 3.600 olan ek göstergelerine dokunulmamıştır.

3.03-Basına yansıyan açıklamalardan çalışan memurlarının aylıklarının iyileştirilmesinden çok emekli memurların aylıklarının artırılmasına ağırlık verildiği anlaşılmaktadır. 

Bu yüzden ek gösterge rakamlarından ziyade emeklilik kesenek oranları üzerinde durulduğu görülmektedir. 

En düşük ve en yüksek emekli memur aylıklarındaki farklılığın normal/adaletli bir hale getirilmesi bakımından düşük ek gösterge alanlara daha fazla yansıtma oranı tespit edilmesi hususu göz ardı edilmiştir.

Sonuç itibarıyla basında açıklanmış düzenlemelerin halihazır şekliyle Ekim/2008 tarihinden sonra göreve başlayan memurlar olmak üzere, istisnalar dışında kalan memur ve emeklilerin çoğunluğunun beklentilerine, bu konularda oluşmuş/oluşturulmuş algılarını karşılamaya yetmeyeceği açıktır.

Zira sorunun/aylıkların yetersizliğinin kaynağı tek başına ek gösterge değildir. Ek gösterge memur aylığını oluşturan 8-10 bileşenden (unsurundan) sadece birisini oluşturmaktadır.

Diğer yandan esasen çalışanlar açısından ek gösterge eski anlam/önemini yitirmiştir. Nitekim üst düzey yöneticiler (İl valileri/ genel müdür/daire başkanları vb.) ve denetim elemanları/uzmanlar  657 sayılı DMK  bağlı olmadan farklı göstergeler üzerinden aylık almaktadır.

Belirtilen nedenlerle memur ve emeklilerin mali hakları konusuna daha kapsamlı şekilde ele alınması gerektiği anlaşılmaktadır.