Müfettiş soruşturmanın gizliliğini ihlal edebilir mi?

Kamu Denetçiliği Kurumunun kararı şu şekildedir.

Somut olayda, Başmüfettişin soruşturma yaparken gerekli evrakın gönderilmesi için yazdığı yazıyı Müdüre gönderdiği ve    Müdürün de    telefon numaralı şahsa yazıyı verdiği, yetkili merciler dışında memur hakkında yapılan disiplin soruşturmasına ilişkin bilgilerin muhafazasında özel hayatın gizliliği ilkesine riayet edilmesi gerekirken, hem yazının hem de    müdürün talimatının whatsapp’ta herkesin olduğu grupta paylaşılması sonucunda başvuranın daha suçu sübuta ermediği halde hakkında disiplin soruşturması açıldığı bilgisi, evinde arama yapılmış olduğu, açık adresi ve kişinin ifadesinin Kurumundaki meslektaşları tarafından öğrenildiği İdarenin gönderdiği evraklarda açıkça görülmektedir.

Hukukun en temel ilkelerinden biri olan soruşturmanın gizliliği ilkesi gereği soruşturma evraklarının gizli olduğu bu nedenle soruşturmada görevli olanların görevleri gereği öğrendikleri kişisel bilgileri hiçbir kimseye açıklamamaları gerekirken    müdür ve    telefon numaralı şahıs tarafından gerekli özen gösterilmeyerek gizlilik içermesi gereken bilgilerin başvuranın iş arkadaşları tarafından öğrenilmesi ve İdare tarafından bu durumun hızlıca hareket edilmesi gerekçesiyle yapıldığı savunmasında hukuka uygunluktan söz etmek olanaklı olmayacaktır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucunda, disiplin soruşturması yapanların veya bu işle görevleri gereği haberdar olan memurların, görevleri gereği öğrendikleri bilgileri diğer personel veya üçüncü şahıslarla paylaşmaları soruşturmanın gizliliği ilkesine ve özel hayata ilişkin veriler bakımından hukuka aykırılık teşkil ettiğinden   müdür ve telefon numaralı personel hakkında gerekli incelemenin yapılması yönünde idareye tavsiyede bulunmak gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI:2023/4374-S.23.7148
BAŞVURU NO    :2022/15503
KARAR TARİHİ:04/04/2023

BAŞVURUYA KONU İDARE: EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

BAŞVURUNUN KONUSU: İnceleme talebi hk.

BAŞVURU TARİHİ: 24/10/2022

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran vekili başvurusunda özetle; Müvekkili hakkında başlatılan soruşturmada görevlendirilen müfettiş    .’nin soruşturmanın gizliliğini ve sır saklama yükümlülüğünü ihlal etmesi hakkındaki şikâyetlerini içeren 18/07/2022 tarihli İçişleri Bakanlığı’na hitaben gönderdiği dilekçeye cevaben bakanlığın taleplerine yönelik bir cevap vermediğini belirterek, anılan müfettişin soruşturmanın gizliliğini ihlal ettiğini ve yükümlülüklerini yerine getirmediğini iddia ederek bu konunun araştırılmasını talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Başvuruya konu iddialar hakkında bilgi-belge talebimize istinaden Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen cevabi yazı ve eklerinde özetle;
2.1. Polis Başmüfettişi .’nin idari soruşturma kapsamında İstanbul Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdürlüğüne hitaben yazmış olduğu 04/11/2021 tarihli "Belge Talebi” konulu yazının emniyet birimlerince kullanılan EBYS (Elektronik Belge Yönetim Sistemi) sistemi üzerinden gönderilerek kolluk birimlerince yapılan arama tutanağının talep edildiği, İstanbul Emniyet Müdürlüğü görevlilerince talep edilen evrakın daha kolay ve hızlı bulunabilmesi amacıyla hakkında soruşturma yapılan Polis Memuru ’ya ait arama konusunu içeren talep yazısının personel arasında kullanılan Whatsapp grubunda paylaşıldığı, ancak yazı içeriğinde soruşturmaya konu hususla ilgili herhangi bir bilgi olmadığının anlaşıldığı, bu nedenle ilgili soruşturmayı yürüten Polis Başmüfettişinin soruşturma evrakının paylaşılması ve kurul kararının tebliği ile alakalı herhangi bir dahli, tasarrufu ve ihmalinin bulunmadığının mütalaa edildiği,

2.2. Müfettiş tarafından EBYS üzerinden gönderilen evrakın İstanbul Emniyet Müdürlüğü görevlilerince Whatsapp grubunda paylaşılması ve adı geçen şahıs hakkında ilgili Yüksek Disiplin Kurulunca verilen kurul kararının tebliği ile ilgili Polis Başmüfettişi    .’nin herhangi bir dahli, tasarruf ve ihmalinin olmadığı, yine bu hususla ilgili evraklar arasında yer alan ve Hukuk Müşavirliği ile Personel Daire Başkanlığına dağıtımlı olarak gönderilen 26.9.2022 tarihli yazıda bahse konu gizlilik ilkesinin ihlaline ilişkin hususların Personel Dairesi Başkanlığınca değerlendirilmesi gerektiğinin bildirildiği açıklamalarına yer verilmiş olup, söz konusu başvuruya ilişkin soruşturma raporu ek olarak Kurumumuza gönderilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının;
3.1. “Cumhuriyetin nitelikleri” başlıklı 2. Maddesinde; “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir. “
3.2. “Temel hak ve hürriyetlerin niteliği” başlıklı 12. Maddesinde; “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder.”
3.3. “Özel hayatın gizliliği” başlıklı 20. Maddesinde; “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.”
3.4. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde, "...Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.” hükmü amirdir.
4. 14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında, "Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.” hükmüne yer verilmiştir.
hükümlerine yer verilmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

5. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebine ilişkin tavsiye karar önerisi, Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
6. Başvuran vekili özetle, müfettişin soruşturmanın gizliliğini ihlal ettiğini ve yükümlülüklerini yerine getirmediğini iddia ederek bu konunun araştırılmasını talep etmektedir.

7. Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti; insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve yasalarla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir.

8. Bilindiği üzere, devlet memuru hakkında disiplin cezası verilebilmesi öncelikle bir disiplin soruşturmasının açılmasına bağlıdır. Disiplin soruşturma usul ve esasları önceleri yönetmeliklerle belirlenirken artık neredeyse tüm disiplin soruşturması esasları kanunda düzenleme altına alınmıştır. Ancak kanunda düzenleme altına alınmamakla birlikte uyulması zorunlu bazı temel ilkeler bulunmaktadır. Bunlar genel olarak: Kanunilik (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz) İlkesi, Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi, Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz İlkesi, Ölçülülük İlkesi, Geçmişe Etkili Disiplin Cezası Verilemez İlkesi, Savunma Hakkı Tanınmadan Disiplin Cezası Verilemez İlkesi, Soruşturmanın Gizliliği İlkesi, Başvuru Yollarının Gösterilmesi İlkesi, Lehe Olan Hükümler Uygulanır İlkesi, Tek Fiile Tek Ceza Verilmesi İlkesi, Disiplin Soruşturmasının Bağımsızlığı İlkesi, Eşitlik İlkesi, Aleyhe Bozma Yasağı İlkesi, Soruşturmacının Hakkında Soruşturma Açılan Kamu Görevlisinin Dengi veya Üstü Olması İlkesi, Vicahilik (Yüzyüzelik- Doğrudan Doğruyalık) İlkesi olarak belirlenmiştir.1 Bu açıklanan ilkelere uyulmamasının sonucunda ise söz konusu disiplin cezasının hukuk dünyasından kaldırılması durumu gündeme gelmektedir.

9. Disiplin soruşturmasının gizliliği ilkesi gereğince hakkında soruşturma açılan kamu görevlisinin kimliğinden, soruşturmaya ilişkin her türlü yazışmanın mümkün olduğu derecede gizli yapılması esastır. Soruşturma işlemlerinin düzgün bir biçimde gerçekleştirilebilmesi ve suçsuzluk karinesine uyulabilmesi için yapılan soruşturmanın gizlilikle yürütülmesi gerekliliği noktasında gerek müfettiş gerekse soruşturmaya dâhil olmuş diğer personel gizliliğe gerekli özeni göstermekle yükümlüdür.

10. Başvuruya konu disiplin cezasına ilişkin sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde,
10.1. Sınıf Emniyet Müdürü olan Polis Başmüfettiş    04.11.2021 tarih ve    sayılı "İlgi sayılı görev
emirleri doğrultusunda başlatılan Disiplin Soruşturması kapsamında ifadesine başvurulan Koruma Şube Müdürlüğünde görevli    Sicil sayılı Polis Memuru    “21.07.2021 tarihinde, gürültü
yaptığım gerekçesiyle evime Asayiş Şube Müdürlüğüne bağlı sivil polisler gelmişti. Evimin içi arandı.
1 Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.25, S.2, 2017, s.15-41.
Odalar kontrol edildi. Ben bu duruma anlam verememiştim. Ancak saklayacak bir şeyim olmadığı için evimin aranmasına izin vermiştim.” beyanında bulunmuştur.
21.07.2021 tarihinde Polis Memuru    ait “ Mahalle    sokak No: Bayrampaşa/İstanbul” sayılı adreste yapılan arama ile ilgili düzenlenen tutanağın bir suretinin 19.11.2021 tarihi mesai bitimine kadar aşağıda belirtilen müfettişlik adresime gönderilmesini rica ederim.“ içerikli yazıyı İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdürlüğüne gönderdiği,

10.2. Sonrasında    numaralı kişi tarafından “    müdürümüzün talimatı tüm bürolar dönüş yapacak. Çıkış yapmadan evvel bildirelim. İlgisi olan ekibimiz varsa çok ivedi bilgi.” yazılarak anılan yazının whatsapp grubunda paylaşıldığı,

anlaşılmaktadır.

11. Whatsapp’ta paylaşılan yazıda; kişinin adı soyadı, hakkında disiplin soruşturması açıldığı bilgisi, evinde arama yapılmış olduğu, açık adresi ve kişinin beyanının yer aldığı görülmektedir. Hâlbuki gerek Anayasa'da gerekse ülkemizin tarafı olduğu ve yine Anayasa'nın 90. maddesi uyarınca kanun hükmünde olan uluslararası sözleşmelerde, kişilerin özel hayatı ile aile hayatının ve kişisel verilerinin gizliliğine saygı gösterilmesi gerektiği ve bu gizliliğe müdahale edilemeyeceği açıkça hüküm altına alınmış olup, bu gizliliğe müdahalenin milli güvenlik, kamu düzeni gibi zorunluluk arz eden durumlara münhasır olarak ve yasayla öngörülmek şartıyla mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

12. Somut olayda, Başmüfettişin soruşturma yaparken gerekli evrakın gönderilmesi için yazdığı yazıyı Müdüre gönderdiği ve    Müdürün de    telefon numaralı şahsa yazıyı verdiği, yetkili merciler dışında memur hakkında yapılan disiplin soruşturmasına ilişkin bilgilerin muhafazasında özel hayatın gizliliği ilkesine riayet edilmesi gerekirken, hem yazının hem de    müdürün talimatının whatsapp’ta herkesin olduğu grupta paylaşılması sonucunda başvuranın daha suçu sübuta ermediği halde hakkında disiplin soruşturması açıldığı bilgisi, evinde arama yapılmış olduğu, açık adresi ve kişinin ifadesinin Kurumundaki meslektaşları tarafından öğrenildiği İdarenin gönderdiği evraklarda açıkça görülmektedir.

13. Hukukun en temel ilkelerinden biri olan soruşturmanın gizliliği ilkesi gereği soruşturma evraklarının gizli olduğu bu nedenle soruşturmada görevli olanların görevleri gereği öğrendikleri kişisel bilgileri hiçbir kimseye açıklamamaları gerekirken    müdür ve    telefon numaralı şahıs tarafından gerekli özen gösterilmeyerek gizlilik içermesi gereken bilgilerin başvuranın iş arkadaşları tarafından öğrenilmesi ve İdare tarafından bu durumun hızlıca hareket edilmesi gerekçesiyle yapıldığı savunmasında hukuka uygunluktan söz etmek olanaklı olmayacaktır.

14. Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucunda, disiplin soruşturması yapanların veya bu işle görevleri gereği haberdar olan memurların, görevleri gereği öğrendikleri bilgileri diğer personel veya üçüncü şahıslarla paylaşmaları soruşturmanın gizliliği ilkesine ve özel hayata ilişkin veriler bakımından hukuka aykırılık teşkil ettiğinden   müdür ve telefon numaralı personel hakkında gerekli incelemenin yapılması yönünde idareye tavsiyede bulunmak gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
15. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, şikâyet başvurusu kapsamında, idarenin, başvurana ilişkin işlemlerle ilgili bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve gerekçeli olarak kurumumuza gönderdiği, bu anlamda “kararların gerekçeli olması”, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ve “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun hareket ettiği görülmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

16. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII.KARAR

Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜ İLE
Soruşturmanın gizliliği ilkesine gerekli özeni göstermeyen ilgili emniyet müdürü ile personeller hakkında gerekli incelemenin yapılması yönünde EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanun’un 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, İdare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde başvurana ve Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Bu kararın BAŞVURANA ve EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.