Belediyelerin en sık yaptığı hatadan biri: Geçici görevlilere sosyal denge tazminatı ödemesi

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un, “Yönetim Kurulu” başlıklı 7’nci maddesinin beşinci fıkrasında;

“Üyeler, Devlet memurlarına ilişkin mevzuatta yer alan istisnalar dışında, özel ya da kamu sektöründe başka bir görev alamazlar. Genel, katma ve özel bütçeli idarelerin, kamu iktisadi teşebbüslerinin kadrolarından yönetim kuruluna getirilenler asıl görevlerinden maaşsız izinli sayılırlar. Bu kimselerin memuriyetleri ile buna ait her türlü hak ve yükümlülükleri saklıdır. İzinli oldukları müddet, terfi ve emekliliklerinde fiili hizmet olarak hesaba katılacağı gibi bunlardan izinli oldukları sırada terfi hakkını kazananlar, başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın terfi ettirilirler.” denilmek suretiyle, yönetim kurulu üyelerinin …’da tam zamanlı olarak çalışacağı, söz konusu görevin asli bir görev olduğu, devlet memurlarına ilişkin mevzuatta belirtilen istisnalar haricinde bu kişilerin bir başka kurumda görevlendirilemeyeceği ve bu kişilerin kendi kurumlarından ücretsiz izinli sayılacağı açıkça düzenlenmiştir.

Dolayısıyla, … Yönetim Kurulu üyeliği ikinci görev mahiyetinde olmayıp asli bir görev olduğundan, bu göreve geçici olarak atanan ve başka bir kamu kurumundan aylık almaya devam eden kişilere bu görevden kaynaklanan mali hakların ödenmemesi gerekirken, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak, … Yönetim Kurulu’nda geçici olarak görevlendirilen …’a, işbu İlamın …’nci maddesine konu edilen, yönetim kurulu üyeliği ücreti dışında … TL sosyal denge ödemesinde bulunulduğu görülmüştür.

Konu hakkında sorumlular tarafından gönderilen savunmalarda, 375 sayılı KHK'nın Ek 5’inci maddesine göre, birim müdürü ve üstü yönetici kadrolarında geçici olarak görevlendirilen memurların görevlendirildikleri süre zarfında kurumlarından aylıksız izinli sayılacakları, bu kapsamda görevlendirildikleri kadroya ait her türlü mali haklarını görevlendirildikleri kurumlardan alacak olmaları nedeniyle, sosyal denge tazminatı sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılmaları gerektiği belirtilmişse de, yönetim kurulu üyeliğine atanan …’ın görevlendirildiği süre zarfında, …’da tam zamanlı çalışmayıp … görevini ifa etmeye ve aylıkları ile diğer mali ve sosyal haklarını kendi kurumundan almaya devam ettiği görülmüştür. Dolayısıyla, adı geçen, kendi kurumundan aylıksız izinli sayılmadığından, yönetim kurulu üyeliği nedeniyle kendisine sosyal denge tazminatının ödenmemesi gerekmektedir.

Yılı    2020
Dairesi    8
Karar No    259
İlam No    123
Tutanak Tarihi    25.10.2022

Mevzuata aykırı sosyal denge tazminatı ödenmesi

… Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (…) Yönetim Kurulu’nda geçici olarak görevlendirilen …’a sosyal denge tazminatı ödenmesi sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak;

375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesinde;

“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” denilmek suretiyle sadece belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği hükme bağlanmıştır.

Anılan KHK’nın Ek 5’inci maddesinde yer alan,

“14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Kanunun ek 8 ve ek 9 uncu, 13/11/1996 tarihli ve 4208 sayılı Kanunun 3 üncü, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Kanunun 38, 40 ve 41 inci maddelerine ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı Kanununa göre görevlendirilenler ile güvenlik görevlileri ve sosyal hizmet kuruluşlarında görevlendirilen öğretmenler ile sağlık personeli hariç, ilgili mevzuatı uyarınca diğer kurumlarda vekâleten veya geçici olarak görevlendirilen ve kadro aylıklarını kendi kurum veya kuruluşlarından alan memurlar veya kamu görevlileri, vekâleten veya geçici olarak görev yaptıkları kurum personelinin yararlandığı ve ilgili mevzuatında söz konusu personele de ödenebileceği belirtilen her türlü tazminat, fazla çalışma ücreti ve diğer ödemelerden yararlanamazlar.” hükmü ile de geçici görevli personelin, geçici görev yaptıkları kurumlardaki ödemelerden yararlanmasına cevaz verilmemiştir.

Öte yandan, yapılan incelemede, … Belediyesi ve … ile … Sendikası (…) arasında düzenlenen Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi’nin;

“Kapsam” başlıklı 2’nci maddesindeki,

“… Belediyesi ve … Genel Müdürlüğüne ait tüm işyerlerinde çalışan (işçiler hariç) daimi kadrolu ve başka kurumlardan geçici olarak görevlendirilen memurlar ile tam zamanlı çalışan sözleşmeli personeli kapsar.” hükmü ile,

“Yararlanma Koşulları” başlıklı 6’ncı maddesinin birinci fıkrasındaki,

“Bu Sosyal Denge Tazminatı sözleşmesinden … üyeleri, sözleşme imzalandığı tarihte …'e üye olmayanlar, sonradan işe girip de üye olmayanlar veya üyelikten çıkarılanlar, başka kurumlardan geçici olarak görevlendirilenlerden yasal bir engeli olmayanlar faydalanır.” hükmüne dayanılarak … kadrolarında istihdam edilmeyen ve sadece geçici görevli olarak bu idarede çalışan diğer kurum personeline sosyal denge tazminatı ödendiği görülmüştür.

Ancak yukarıda da belirtildiği üzere, yapılacak olan sosyal denge sözleşmelerinden sadece belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerinin yararlanması mümkün bulunduğundan, sayılan idarelerin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilmeyen ve sadece geçici görevli olarak bu idarelerde çalışan diğer kurum personelinin, ilgili sosyal denge sözleşmelerine bu yönde hüküm konulsa bile, düzenlenen sosyal dengesi sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılması mümkün değildir.

Nitekim, konu hakkında, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun … tarih ve … tutanak numaralı Kararında da, taraflar arasında düzenlenen sosyal denge sözleşmesinde yer alan, “Bu sözleşme, kişi olarak işyerlerinde çalışan, sözleşme süresince işe alınan ve diğer kurumlardan 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa göre bizzat vali onayı ile İl Özel İdaresinde geçici görevle görevlendirilen personeli kapsar” hükmü gerekçe gösterilerek, il özel idaresinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilmeyen ve il özel idaresinde geçici görevle görevlendirilen personele sosyal denge tazminatı ödemesi yapılamayacağına hükmedilmiştir.

Zira, 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un, “Yönetim Kurulu” başlıklı 7’nci maddesinin beşinci fıkrasında;

“Üyeler, Devlet memurlarına ilişkin mevzuatta yer alan istisnalar dışında, özel ya da kamu sektöründe başka bir görev alamazlar. Genel, katma ve özel bütçeli idarelerin, kamu iktisadi teşebbüslerinin kadrolarından yönetim kuruluna getirilenler asıl görevlerinden maaşsız izinli sayılırlar. Bu kimselerin memuriyetleri ile buna ait her türlü hak ve yükümlülükleri saklıdır. İzinli oldukları müddet, terfi ve emekliliklerinde fiili hizmet olarak hesaba katılacağı gibi bunlardan izinli oldukları sırada terfi hakkını kazananlar, başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın terfi ettirilirler.” denilmek suretiyle, yönetim kurulu üyelerinin …’da tam zamanlı olarak çalışacağı, söz konusu görevin asli bir görev olduğu, devlet memurlarına ilişkin mevzuatta belirtilen istisnalar haricinde bu kişilerin bir başka kurumda görevlendirilemeyeceği ve bu kişilerin kendi kurumlarından ücretsiz izinli sayılacağı açıkça düzenlenmiştir.

Dolayısıyla, … Yönetim Kurulu üyeliği ikinci görev mahiyetinde olmayıp asli bir görev olduğundan, bu göreve geçici olarak atanan ve başka bir kamu kurumundan aylık almaya devam eden kişilere bu görevden kaynaklanan mali hakların ödenmemesi gerekirken, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak, … Yönetim Kurulu’nda geçici olarak görevlendirilen …’a, işbu İlamın …’nci maddesine konu edilen, yönetim kurulu üyeliği ücreti dışında … TL sosyal denge ödemesinde bulunulduğu görülmüştür.

Konu hakkında sorumlular tarafından gönderilen savunmalarda, 375 sayılı KHK'nın Ek 5’inci maddesine göre, birim müdürü ve üstü yönetici kadrolarında geçici olarak görevlendirilen memurların görevlendirildikleri süre zarfında kurumlarından aylıksız izinli sayılacakları, bu kapsamda görevlendirildikleri kadroya ait her türlü mali haklarını görevlendirildikleri kurumlardan alacak olmaları nedeniyle, sosyal denge tazminatı sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılmaları gerektiği belirtilmişse de, yönetim kurulu üyeliğine atanan …’ın görevlendirildiği süre zarfında, …’da tam zamanlı çalışmayıp … görevini ifa etmeye ve aylıkları ile diğer mali ve sosyal haklarını kendi kurumundan almaya devam ettiği görülmüştür. Dolayısıyla, adı geçen, kendi kurumundan aylıksız izinli sayılmadığından, yönetim kurulu üyeliği nedeniyle kendisine sosyal denge tazminatının ödenmemesi gerekmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun;

“Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde; bütçelerden harcama yapılabilmesinin, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkün olabileceği, harcama yetkililerinin harcama talimatlarının, bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından sorumlu oldukları,

“Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesinde ise gerçekleştirme görevlilerinin, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütecekleri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Buna göre, oluşan kamu zararından; harcama yetkilisi ve ödeme emri belgesi ve eklerini düzenleyen gerçekleştirme görevlilerinin yanısıra mevzuata aykırı hükümler içeren söz konusu sosyal denge sözleşmesini belediye başkanı adına imzalayan … ile … … de sorumluluğu bulunmaktadır.

Sonuç itibarıyla, yönetim kurulu üyeliğinde geçici olarak görevlendirilen ve tam zamanlı olarak …’da çalışmayan …’a mevzuata aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödenmesinden kaynaklanan … TL kamu zararının,

… TL’sinin Harcama Yetkilisi (…) …, Gerçekleştirme Görevlisi (…) … ile Diğer Sorumlular (…) … ve (...) …’e;

… TL’sinin Harcama Yetkilisi (…) …, Gerçekleştirme Görevlisi (…) … ile Diğer Sorumlular (…) … ve (...) …’e;

Müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.