Facebook
Twitter
Whatsapp
Telegram
URL Kopyala
Toplu iş sözleşmesi ile personele sosyal denge tazminatı ödemesi yapılabilmesi için, personelin belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin, “kadro ve pozisyonlarında” istihdam edilmesi hususunun kanuni şart olduğu, sosyal denge tazminatının ancak bu kanuni şartı taşıyanlara yapılabileceği, sosyal denge tazminatı ödemesinin dayanağı olan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de, belediyelerde bu istihdam şekli dışında çalıştırılan personele, sosyal denge tazminatı ödenebileceği şeklinde bir düzenlenmenin bulunmadığı görülmektedir.
Yukarıda yer verilen 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15 inci madde hükmü çerçevesinde, belediyelerin sadece “kadro ve pozisyonlarında” istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilmesi imkânının sağlandığı açıktır. Belediyenin kadro ve pozisyonunda istihdam edilmeyen, kadrosu başka kurumlarda olup geçici görevli olarak belediyede görevlendirilen personele sosyal denge tazminatı ödenmesi mevzuata uygun değildir.
Yılı: 2020
Dairesi: 4
Karar No: 286
İlam No: 127
Tutanak Tarihi: 1.11.2022
SOSYAL DENGE TAZMİNATI
….. Büyükşehir Belediyesi ile ….. Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesi ile başka kurumlardan Belediye’de çalışmak üzere geçici olarak görevlendirilen personele sosyal denge tazminatı ödenmesi suretiyle kamu zararına sebebiyet verilmesi hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
….. Büyükşehir Belediyesi ile …… Sendikası arasında 31.12.2019 tarihinde toplu iş sözleşmesinin imzalandığı,
Yürürlükteki sözleşmenin, “Sözleşmenin Kapsamı ve Yararlanma Koşulları” başlıklı 4 üncü maddesinin (d) bendinde;
“Diğer kamu kurulularından Belediyeye geçici görevle görevlendirilen kamu görevlileri; göreve başladıkları tarih itibari ile … TL sözleşme aidatı kesintisi yapılmak sureti ile yararlandırılacaktır.”
Denildiği,
Belediyece, söz konusu sözleşme hükmüne dayanılarak, kadrosu başka kurumda olup geçici görevle ….. Büyükşehir Belediyesi’nde görevlendirilen personele toplam …… TL sosyal denge tazminatı ödendiği,
Tespit edilmiştir.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15 inci maddesinde;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
Söz konusu hüküm incelendiğinde; toplu iş sözleşmesi ile personele sosyal denge tazminatı ödemesi yapılabilmesi için, personelin belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin, “kadro ve pozisyonlarında” istihdam edilmesi hususunun kanuni şart olduğu, sosyal denge tazminatının ancak bu kanuni şartı taşıyanlara yapılabileceği, sosyal denge tazminatı ödemesinin dayanağı olan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de, belediyelerde bu istihdam şekli dışında çalıştırılan personele, sosyal denge tazminatı ödenebileceği şeklinde bir düzenlenmenin bulunmadığı görülmektedir.
Yukarıda yer verilen 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15 inci madde hükmü çerçevesinde, belediyelerin sadece “kadro ve pozisyonlarında” istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilmesi imkânının sağlandığı açıktır. Belediyenin kadro ve pozisyonunda istihdam edilmeyen, kadrosu başka kurumlarda olup geçici görevli olarak belediyede görevlendirilen personele sosyal denge tazminatı ödenmesi mevzuata uygun değildir.
Diğer taraftan, savunmalarda söz konusu ödemenin, Büyükşehir Belediyesi ile yetkili sendika olan …… arasında yapılan, “Toplu İş Sözleşmesi”nde yer alan; “Diğer kamu kurumlarında belediyeye geçici görevle görevlendirilen kamu görevlileri, göreve başladıkları tarih itibariyle …..TL sözleşme aidatı kesintisi yapılmak suretiyle yararlandırılacaktır."
Hükmüne istinaden yapıldığı belirtilmiş ise de; toplu sözleşmelerin kanun hükümlerine aykırı olması mümkün olmadığı gibi sözleşme ile 375 sayılı KHK’nin ek 15 inci maddesi uyarınca, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine ödenebilen sosyal denge tazminatının kapsamının genişletilerek geçici görevle görevlendirilen personele de bu hakkın tanınması mümkün değildir. Kanun hükmü ile kanuna aykırı toplu sözleşme yapma hakkının verileceği düşünülemeyeceğinden, toplu sözleşmenin kanuna aykırı olması halinde, kanuna aykırı toplu sözleşme hükümlerinin hükümsüzlüğü söz konusu olur.
Bu nedenle söz konusu savunmanın kabulü mümkün değildir.
Ayrıca savunmalarda, 375 KHK`nın ek 5 inci maddesinde “14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Kanunun ek 8 ve ek 9 uncu, 13/11/1996 tarihli ve 4208 sayılı Kanunun 3 üncü, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Kanunun 38, 40 ve 41 inci maddelerine ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı Kanunu ile 17/8/1983 tarihli ve 2879 sayılı Kanuna göre görevlendirilenler ile güvenlik görevlileri ve sosyal hizmet kuruluşlarında görevlendirilen öğretmenler ile sağlık personeli hariç, ilgili mevzuatı uyarınca diğer kurumlarda vekâleten veya geçici olarak görevlendirilen ve kadro aylıklarını kendi kurum veya kuruluşlarından alan memurlar veya kamu görevlileri, vekâleten veya geçici olarak görev yaptıkları kurum personelinin yararlandığı ve ilgili mevzuatında söz konusu personele de ödenebileceği belirtilen her türlü tazminat, fazla çalışma ücreti ve diğer ödemelerden yararlanamazlar.’’ denildiği,
Geçici personelden:
……’nin mezkur maddede belirtilen güvenlik personeli olduğu, halen ……. emrinde “il emniyet müdür yardımcısı” olarak görev yaptığı,
……’nun mezkur maddede belirtilen güvenlik personeli olduğu halen … emrinde “polis memuru” olarak görev yaptığı,
……….. ile ……. ’ın İl Sağlık Müdürlüğü emrinde “ebe” kadrosunda, …….. ’ın ise … İl Sağlık Müdürlüğü emrinde “diyetisyen” kadrosunda görev yaptığı,
……, …… ve ……’nin İl Milli Eğitim Müdürlüğü emrinde “öğretmen” kadrosunda görev yaptığı,
Dolayısıyla bu personelin 375 sayılı KHK’nın ek 5 inci maddesi ile istisna edildiği ifade edilmiştir.
Ancak 375 sayılı KHK’nin ek 5 inci maddesi ile istisna kapsamına alınanlar, güvenlik görevlileri ve sosyal hizmet kuruluşlarında görevlendirilen öğretmenler ile sağlık personeli olup, somut durumda, …… Büyükşehir Belediyesinde güvenlik personeli olarak değil Ulaştırma Daire Başkan Vekili ve Bilgi İşlem Daire Başkan Vekili olarak geçici görevle görevlendirilmişlerdir.
Kaldı ki, adı geçenlerin kadro unvanları da güvenlik personeli olmayıp, ….. İl Emniyet Müdürlüğü’nün emrinde il emniyet müdür yardımcısı, ……. ise polis memurudur. Bunun dışında diyetisyen ve/veya öğretmen kadrosunda olan ve geçici görevle Van Büyükşehir Belediyesi’nde görevlendirilen personelle ilgili olarak; 375 sayılı KHK’nin ek 5 inci maddesinde sosyal hizmet kuruluşlarında görevlendirilen öğretmenler ile sağlık personeli için istisna öngörülmüş olup, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun 3 üncü maddesinin (f) bendinde sayılan sosyal hizmet kuruluşları arasında belediyeler olmadığı için adı geçenleri 375 sayılı KHK’nin ek 5 inci maddesinde belirtilen istisna kapsamında değerlendirmek mümkün görülmemektedir.
Söz konusu savunmalarda sorumlularca; harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin inceleme yetkisi dışında kalan ve bir sözleşmeye bağlanarak yapılan ödemelerden sorumlu tutulmasının doğru olmadığı belirtilmiştir. Ancak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 inci maddesi uyarınca; harcama yetkilisi, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur. Gerçekleştirme görevlisi ise yine aynı Kanun’un 33 üncü maddesi gereği sorumludur. Çünkü ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri de ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol yaparak ödeme emri belgesi üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşüp imzalayacaklardır. Bu nedenle ödeme emri belgesini düzenleyen görevli, gerçekleştirme belgelerinin ödeme emri belgesine doğru aktarılması yanında, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan da sorumludur. Dolayısıyla harcama birimi tarafından sözleşmenin mevzuata aykırı bir yönünün bulunup bulunmadığı ön mali kontrole tabi tutulacaktır.
Sorumlular ayrıca, Belediye Başkanın teklifi ve Belediye Meclisi Kararı sonrasında imzalanan sözleşmeye istinaden belediye bütçesine konulan ödeneğin ilgili kişilere ödenmesini 5018 sayılı Kanun’un 71 inci maddesi tanımına giren bir kamu zararı olarak nitelendirmenin mümkün olmadığını ifade etmişlerdir. Bununla beraber aynı maddenin ikinci fıkrası bir bütün olarak değerlendirildiğinde, (g) bendinde yer alan “mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” kuralının kapsamının, yine mal ve hizmet alımları nedeniyle yapılan ödemeler sonucu oluşan kamu zararı şeklinde anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. Ancak 5018 sayılı Kanun’un 71 inci maddesinde, mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması kamu zararı olarak belirtilmiş olup, bu durum savunmada iddia edildiği gibi mal ve hizmet alımları nedeniyle oluşma şartına bağlanmamış ve ayrı bir fıkrada düzenlenmiştir. Bu nedenle, mevcut sosyal denge sözleşmesinde yer alsa bile, mevzuatında belirtilen esaslara uygun kurulmayan sosyal denge sözleşmelerine istinaden yapılan ödemeler kamu zararı olarak değerlendirilmelidir.
Savunmalarda, 4688 sayılı Kanunun 28 inci madde düzenlemesinde sayılan ve ödemelerle ilgili olarak belirtilen “mevzuat hükümlerinin dikkate alınması” hususunun, bu konuları düzenleyen mevzuata aynıyla uyulması anlamına gelmediği, tersine bir yorumun kabul edilmesi halinde, ILO sözleşmeleri ve Anayasa hükümlerinin bir kenara itilmiş olacağı, ifade edilmiştir.
Ancak burada sorgu konusu edilen husus çalışanların toplu iş sözleşmesi yapma ya da sendikal örgütlenme hakkı ile değil, geçici görevle görevlendirilen personele sosyal denge tazminatı ödemesi yapılması ile ilgili olup, İdarenin imzaladığı sosyal denge sözleşmesindeki hükümlerin mevcut mevzuatımıza aykırı olduğunun tespiti uluslararası sözleşmelerle çelişmemektedir. Çünkü uluslararası sözleşmelere göre toplu pazarlıkla kurulan sözleşme, 4688 sayılı Kanun’un 28 inci maddesinde düzenlenen Toplu Sözleşme olup sosyal denge sözleşmeleri belirtilen bu sözleşmelerin uygulama metinleridir.
Bu nedenle söz konusu savunmaların da kabulü mümkün değildir.
Yukarıda yapılan açıklamalar neticesinde; …. Büyükşehir Belediyesi ile …. Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesine dayanarak başka kurumlardan Belediye’de geçici olarak görevlendirilen personele mevzuata aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödenmesi suretiyle oluşan toplam …. TL kamu zararının;
…….,
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy çokluğuyla,
Azınlık Görüşü:
Üye …ve …. Üye karşı oy gerekçesi:
“375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15 inci maddesinde;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.”
Hükmü yer almaktadır.
375 sayılı KHK’nın yukarıda anılan ek 15 inci maddesi incelendiğinde;
Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin, kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen tüm kamu görevlilerine, sosyal denge tazminatı ödenebileceği,
Daimi/geçici personel ayrımı yapılmadığı,
Dolayısıyla, sosyal denge tazminatı ödenmesinde, daimi personel olarak çalışma şartının bulunmadığı,
Anlaşılmaktadır.
Ayrıca, Belediye ile yetkili sendika arasında imzalanan, sosyal denge tazminatı ödenmesine ilişkin toplu iş sözleşmesinde de, geçici görevli personele sosyal denge tazminat ödenmesi imkanı verilmiştir.
Bu nedenlerle, yapılan ödemenin mevzuata uygun olduğuna karar verilmesi gerekir.”
