Facebook
Twitter
Whatsapp
Telegram
URL Kopyala
Bunun üzerine dava konusu kuralın da yer aldığı ek 207. maddeyle farklı üniversiteler için profesör, doçent, doktor öğretim üyesi, öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi kadrolan ihdas edilmiş; kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuata eki cetvellerin ilgili yükseköğretim kurumlarına ait bölümlerine ekleneceği ve bu kadroların kullanılmasına dair hususlarda da kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla öğretim elemanları kadrolarının (2) numaralı CBK’ya ekli (III) Sayılı Cetvel’de düzenlendiği gözetildiğinde kuralla ihdas edilen kadroların ekleneceği kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın (2) numaralı (CBK) olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim kuralın yer aldığı maddenin gerekçesinde de “Bu şekilde ihdas edilen kadrolar 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine eklenecek, anılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre kullanılacaktır.” denmek suretiyle bu hususa işaret edilmiştir.
Anayasalın 7. maddesinde yasama yetkisinin Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) ait olduğu belirtildikten sonra başta 87. madde olmak üzere Anayasa’nın değişik maddelerinde TBMM’nin görev ve yetkilerine yer verilmiştir.
Anayasa’nın 104. maddesinin on yedinci fıkrasında ise CBK çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanı’na tanımıştır. Bu bağlamda daha önce çıkarılmış bir CBK’da değişiklik yapma yetkisinin de yine Cumhurbaşkanı’na ait olduğu açıktır. Yasama yetkisinin genelliği ilkesi gereğince TBMM’nin her konuda ve dilediği ayrıntıda kanunla düzenleme yetkisine sahip olduğu açıktır. Bu kapsamda TBMM’nin CBK’nın düzenlediği bir konuyu da kanunla düzenleyebileceği kuşkusuzdur. Buna karşın kanunla CBK’da değişiklik yapılması mümkün değildir, zira bu durum CBK çıkarma yetkisini Cumhurbaşkanı’na tanıyan Anayasa’nın 104. maddesiyle bağdaşmamaktadır.
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2022/81
Karar Sayısı : 2023/153
Karar Tarihi: 13/9/2023
İPTAL DAVASINI AÇAN: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri Engin ALTAY, Özgür ÖZEL, Engin ÖZKOÇ ile birlikte 132 milletvekili
İPTAL DAVASININ KONUSU:
8/4/2022 tarihli ve 7394 sayılı Hâzineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un;
A. 4. maddesiyle 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesine (ç) fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen dördüncü fıkranın,
B. 9. maddesiyle 28/3/1983 tarihli ve 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumlan Teşkilatı Kanunu’na eklenen ek 207. maddenin;
1. Birinci fıkrasında yer alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin..." ibaresinin,
2. İkinci fıkrasında yer alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuat hükümleri... ” ibaresinin,
C. 19. maddesiyle 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na eklenen geçici 6. maddenin;
1. Üçüncü fıkrasının altıncı cümlesinde yer alan “...idarece uygun görülecek tedbirlerin... ” ibaresinin,
2. Dördüncü fıkrasmda yer alan “...ilgili mevzuatında düzenleme... ” ibaresinin,
3. Beşinci fıkrasında yer alan “...Cumhurbaşkanı... ” ibaı-esinin,
4. Altıncı fıkrasının üçüncü cümlesinde yer alan “...Millî Eğitim Bakanlığınca...” ibaresinin,
Ç. 34. maddesiyle 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’na eklenen geçici 9. maddenin (14) numaralı fıkrasının,
D. 35. maddesiyle 8/2/2018 tarihli ve 7091 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 5. maddesine eklenen (9) numaralı fıkranın,
Anayasa’nm Başlangıç kısmı ile 2., 5., 6, 7., 10., 13., 17., 35., 36., 38., 40., 48., 49., 56., 63., 70, 90, 104, 123, 125, 128, 130, 135, 153, 167, 169. ve 172. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi talebidir.
Kanun’un 9. Maddesiyle 2809 Sayılı Kanun’a Eklenen Ek 207. Maddenin Birinci Fıkrasında Yer Alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin...” ibaresi ile İkinci Fıkrasında Yer.Alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuat hükümleri...” İbaresinin İncelenmesi
1. İptal Talebinin Gerekçesi
23. Dava dilekçesinde özetle; dava konusu kurallara ilişkin Öğretim elemanlarının diğer kamu görevlisi niteliğinde ve özel bir konuma sahip oldukları, bunların kadrolarıyla nitelikleri, görevleri, Unvanları, atanmaları, yükselme ve emeklilikleri arasında sıkı bir bağın bulunduğu, bu nedenle kadrolarına ilişkin düzenlemelerin kanunla yapılması ve kanuni düzenlemenin keyfîliğe izin vermeyecek şekilde belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir nitelikte olması gerektiği, buna karşın kurallarda yer alan “...mevzuat...” ibarelerinin belirsiz olduğu, kuralların yer aldığı madde gerekçesinden bu ibarelerle CBK’nın da kastedildiğinin anlaşıldığı, dolayısıyla CBK’ya da atıfta bulunularak kadrolara ve kadroların kullanımına ilişkin usul ve esasların idarenin düzenleyici işlemlerinin konusu yapıldığı, böylece Cumhurbaşkanı’na Anayasa ile tanınmayan yetkilerin verildiği, hiyerarşik olarak üst hukuki norm olan kanunla alt hukuki norm olan CBK’nın değiştirilmesinin, onda düzenleme yapılmasının veya ekleme . yapılmasının mümkün olmadığı, bu konuda idarenin yetkilendirilmeğiyle kamu hizmetlerine girme hakkı ve çalışma hakkına idari işlemlerle öngörülemez biçimde müdahale edilmesinin önünün açıldığı, bu yetkilendirmeyle ayrıca görevin gerektirdiği nitelikler bakımından aynı durumda olan kişiler arasında haklı nedene dayanmayan, keyfî muamele farklılıklarına yol açılabileceği, Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği kuralla benzer kuralların ihdas edildiği, bu durumun uluslararası sözleşme hükümleriyle de çeliştiği belirtilerek kuralların Anayasa’nın Başlangıç kısmı ile 2., 5., 6., 7., 10., 49., 70., 90., 104., 123., 128., 130. ve 153. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
2. Anayasa’ya Aykırılık Sorunu
1. “... kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin...” ibaresi
2. .2809 sayılı Kanun’un ek 207. maddesinin birinci fıkrasında ekli (1) sayılı listede yer alan kadroların ihdas edilerek kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin ilgili yükseköğretim kıırumlarına ait bölümlerine ekleneceği öngörülmüş olup anılan fıkrada yer alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin..” ibaresi dava konusu kuralı oluşturmaktadır.
25. Anayasa’nın 6. maddesinin üçüncü fıkrasında “Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz” denmektedir.
26. Anayasa’nın 104. maddesinin on yedinci fıkrasının birinci cümlesinde “Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.” hükmüne yer verilmiştir. Buna göre yürütme yetkisine İlişkin konularda CBK ile düzenleme yapma yetkisi Cumhurbaşkanı’na aittir.
27. Kamu personelinin kamu ve pozisyonlarına ilişkin genel düzenleme 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan (2) numaralı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle (CBK) yapılmış, öğretim elemanları kadro ve pozisyonları da anılan CBK kapsamına alınmıştır. Bu bağlamda CBK’nın 4. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendinde öğretim elemanı kadrolarının ekli (III) sayılı cetvelde düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.
28. 27/7/2020 tarihli ve (65) numaralı Bazı Yükseköğretim Kuramlarına Kadro İhdas Edilmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 1. maddesiyle ekli (1) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek (2) numaralı CBK’nın eki (III) Sayılı Cetvel’in ilgili bölümlerine eklenmiştir. (65) numaralı CBK’nın anılan hükmü Anayasa Mahkemesinin 29/4/2021 tarihli ve E.2020/71, K.2021/33 sayılı kararında incelenmiş; öğretim elemanlarının görevleri, ünvanlan, mali işleri ve özlük haklarının kanunla düzenlenmesi gerektiği, kadro ünvanının personelin niteliğini ifade etmenin yanında o personelin yerine getireceği görev ve yetkileri, haklan ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri İle diğer özlük haklarını da ifade ettiği, dolayısıyla kadro derecesi ile personelin özellikle aylık ve ödenekleri ve diğer özlük hakları arasında sıkı bir bağ olduğu, kuralın münhasıran kanunla düzenlenmesi gereken bir konuda düzenleme yaptığı, öğretim elemanlarının kadrolarının düzenlenmesine ilişkin hususun Anayasa’da CBK’larla düzenleneceği özel olarak öngörülen konular kapsamında da olmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’nın 130. maddesi bağlamında 104, maddesinin on yedinci fıkrasının üçüncü cümlesine aykırı olduğu sonucuna varılarak iptaline karar verilmiştir (AYM, E.2020/71, K.2021/33,29/4/2021, § 19).
29. Bunun üzerine dava konusu kuralın da yer aldığı ek 207. maddeyle farklı üniversiteler için profesör, doçent, doktor öğretim üyesi, öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi kadrolan ihdas edilmiş; kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuata eki cetvellerin ilgili yükseköğretim kurumlarına ait bölümlerine ekleneceği ve bu kadroların kullanılmasına dair hususlarda da kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
30. Bu itibarla öğretim elemanları kadrolarının (2) numaralı CBK’ya ekli (III) Sayılı Cetvel’de düzenlendiği gözetildiğinde kuralla ihdas edilen kadroların ekleneceği kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın (2) numaralı (CBK) olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim kuralın yer aldığı maddenin gerekçesinde de “Bu şekilde ihdas edilen kadrolar 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine eklenecek, anılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre kullanılacaktır.” denmek suretiyle bu hususa işaret edilmiştir.
31. Anayasalın 7. maddesinde yasama yetkisinin Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) ait olduğu belirtildikten sonra başta 87. madde olmak üzere Anayasa’nın değişik maddelerinde TBMM’nin görev ve yetkilerine yer verilmiştir.
32. Anayasa’nın 104. maddesinin on yedinci fıkrasında ise CBK çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanı’na tanımıştır. Bu bağlamda daha önce çıkarılmış bir CBK’da değişiklik yapma yetkisinin de yine Cumhurbaşkanı’na ait olduğu açıktır. Yasama yetkisinin genelliği ilkesi gereğince TBMM’nin her konuda ve dilediği ayrıntıda kanunla düzenleme yetkisine sahip olduğu açıktır. Bu kapsamda TBMM’nin CBK’nın düzenlediği bir konuyu da kanunla düzenleyebileceği kuşkusuzdur. Buna karşın kanunla CBK’da değişiklik yapılması mümkün değildir, zira bu durum CBK çıkarma yetkisini Cumhurbaşkanı’na tanıyan Anayasa’nın 104. maddesiyle bağdaşmamaktadır.
33. Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın 104. maddesine aykırıdır. îptali gerekir.
Kuralın Anayasa’nın 2. ve 6. maddelerine de aykırı olduğu ileri sürülmüş ise de bu bağlamda belirtilen hususların Anayasa’nın 104. maddesi yönünden yapılan değerlendirmeler kapsamında ele alınmış olması nedeniyle Anayasa’nın 2. ve 6. maddeleri yönünden ayrıca bir inceleme yapılmasına gerek görülmemiştir.
Kural, Anayasa’nın 104. maddesine aykırı görülerek iptal edildiğinden ayrıca Anayasa’nın Başlangıç kısmı ile 5., 7., 10., 49., 70., 90., 123., 128., 130. ve 153. maddeleri yönünden incelenmemiştir.
11. “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuat hükümleri...” İbaresi
34. 2809 sayılı Kanun’un ek 207. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuatın eki cetvellerin...” ibaresinin iptali nedeniyle anılan maddenin ikinci fıkrasında yer alan “...kadro ve pozisyonlara ilişkin mevzuat hükümleri... ” ibaresinin uygulanma imkânı kalmamıştır. Bu nedenle söz konusu fıkra 6216 sayılı Kanun’un 43. maddesinin (4) numaralı fıkrası kapsamında değerlendirilmiş ve bu kural yönünden Anayasa’ya uygunluk denetiminin yapılmasına gerek görülmemiştir.
