Sivil Toplum Kuruluşları’na yeni yasal düzenleme yolda

Sivil Toplum Kuruluşları’n­da (STK) ‘etkinlik’, ‘verim­lilik’, ‘katılımcılık’, ‘kapsa­yıcılık’, ‘denetim’ ve ‘hesap veri­lebilirlik’ yasal düzenlemelerle artırılacak. Bu uygulamayla de­mokratik, katılımcı, kapsayıcı, he­sap verebilir ve iş birliği, uyum ye­teneği ve aktif vatandaşlık bilinci yüksek bir sivil toplumun yapısı oluşturulacak. İçişleri Bakanlı­ğı tarafından yürütülecek ve in­şa edilecek bu yapı ile STK’ların kamu politikalarının planlama, yapım, izleme ve denetleme aşa­malarında etkin bir rol oynaması amaçlanıyor.

Mevzuatlarla yapı güçlenecek

Bu nedenle demokratik, katı­lımcı, çoğulcu, şeffaf ve hesap ve­rebilir örgütlü sivil toplumu geliş­tirici ve güçlendirici düzenleme­ler yapılacak. STK’ların iç ve dış denetimine ilişkin süreçler şeffaf­lık ve hesap verebilirlik ilkesi çer­çevesinde yeniden düzenlenecek. Karar alma, politika yapım, izleme ve denetleme süreçlerine etkin bir şekilde katılımını sağlamak üzere mevzuat çalışmaları yürütülecek.

Düzenlemeye ‘yol haritası’

Sivil toplumun istişare süreç­lerine daha etkin katılımı için bir yol haritası hazırlanmasına yöne­lik çalışma yapılacak. Hazırlana­cak yol haritası için STK’larla ilgili tüm kamu kuruluşlarının ve STK temsilcileri ile üyelerinden görüş ve öneriler alınacak.

AB benzeri üst birlik

Sivil toplum alanında kamu hiz­metlerinin bütünselliğinin sağ­lanması amacıyla üst bir birim oluşturulacak.

Avrupa Birliği modeli baz alına­rak yapılandırılacak üst birlik ve STK’lar, özel sektör, kamu kurum ve kuruluşlarından oluşturulacak danışma kurulu, “göç yönetimi” gibi, ekonomiye doğrudan etkisi olan konularda, etkinliğin artırıl­ması için ortak politikalar geliş­tirecek.

Faaliyet verimliliği ölçülecek

STK faaliyetlerinin ekono­mik ve sosyal etkileri ölçülecek. Bu ölçümler şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşılacak. STK üyeleri, üyesi olduğu kuruluşun harcamalarını, destek verdikle­ri politikaları ve o uygulamala­rın sonuçlarını ayrıntılarıyla gö­rebilecek. STK’lara yönelik kamu politika, program, faaliyet ve hiz­metlerin bütüncül şekilde yürü­tülmesini sağlamak üzere kurum­sal kapasite güçlendirilecek. Si­vil toplum, kamu-STK iş birliği, gönüllülük, yardım ve bağış top­lama gibi konularda etkili iletişim ve görünürlük faaliyetleri yürütü­lecek.

Şeffaf ve hesap verebilir olacaklar

STK’ların yıllık bütçe, faaliyet raporu ve genel kurul bilgilerinin internet sayfalarında düzenli ve şeffaf biçimde yayımlanması sağ­lanacak. İç denetim sisteminin güçlendirilmesi teşvik edilecek ve STK’lara bu konularda rehberlik verilecek. İdari ve mali alanlarda STK’ların kurumsal ve mali sür­dürülebilirliklerine katkı sağlaya­cak düzenlemeler yapılacak.

Eğitim ve fırsatlar önceliklendirilecek

Dijitalleşme, yeşil ekonomi, yapay zekâ gibi ekonomik dö­nüşüme öncülük eden konula­rın sunduğu fırsatlarla, sivil top­lum alanında ortaya çıkan yeni yapılanmalara yönelik düzenle­meler yapılacak. STK’lara yöne­lik stratejik plan hazırlama, pro­je hazırlama ve fon bulma gibi alanlar başta olmak üzere kapa­site geliştirme eğitimleri yay­gınlaştırılacak. STK’ların faali­yetlerinde ve STK’lara yönelik hizmetlerde dijitalleşmenin ge­liştirilmesi sağlanacak. Kurum­sal açıdan gelişmiş STK’ların daha küçük ölçekteki STK’lara yönelik önderlik faaliyetleri teş­vik edilecek.

Kamu STK iş birliğiyle Türki­ye’nin çok taraflı kalkınma sis­temindeki rolü, etkinliği ve gö­rünürlüğünü artırmak ve ulusla­rarası kuruluş ve platformların küresel kalkınma çalışmalarına aktif katkı sağlanacak. BM ve di­ğer uluslararası platformlarda insani yardım konularında dü­zenlenen toplantılara aktif ka­tılım sağlanacak, benzeri top­lantılara ev sahipliği yapılması konusunda girişimlerde bulu­nulacak.

AB’deki sistem, dört başlıkta toplanıyor

1- AB’de ‘STK faydası’: Avrupa Konseyi STK’ları, kurucularının veya üyelerinin esas olarak maddi çıkar amacı gütmeyen hedeflerini gerçekleştirme amacında olan, gönüllü özerk kuruluşlar olarak tanımlıyor.Bu tanımla STK’lar, 2007’den itibaren, geniş kitleleri, faaliyetlerine dahil ederek açık ve demokratik bir topluma katılımın en hayati unsurunu oluşturdu. Katılan bireylerin çoğunun aynı zamanda seçmen konumunda oluşu, temsili demokratik sistemle aradaki bağın tamamlayıcılığını gösteriyor.

2- STK’ların sağladığı fayda: AB ülkelerinde STK’lar, politikacıların ve siyasetin karar verme sürecinde bilgi birikimleriyle ve bağımsız uzmanlık hizmetleriyle yarar/ fayda sağlıyor.

Bu; yerel, bölgesel ve ulusal idareler kadar uluslararası kuruluşların da politikalarını oluştururken ve yürütürken STK’ların konuyla ilgili deneyimlerinden ve uzmanlıklarından yararlanmalarına yol açıyor.

3- STK’lara güven yüksek: Üyelerinin ve toplumun sorunlarını dile getirdiği, çıkarlarını temsil ettiği ve politikaların oluşturulmasına katkıda bulundukları için STK’lara güven oranı, kamu kurum ve kuruluşları ile siyasetçilerin de önünde çıkıyor. STK’ların; üyelerinin, kendilerinden yararlanan grupların ve ilgili yurttaşların görüşlerini alıp siyasal karar verme sürecinde etkin rol alması, politika girişimlerinin kalitesini, anlaşılmasını ve daha uzun vadede uygulanabilirliğini artırıyor. Kamu yararına çalışmak ise hem STK’lar hem de kamu yetkilileri açısından açıklığı, sorumluluğu, netliği, hesap verebilirliği ve her aşamada şeffaf olmayı gerektiriyor.

4- Bağımsızlıkları güven artırıyor: STK’lar hedefleri, kararları ve faaliyetleri bakımından özgür ve bağımsız kuruluşlar olarak kabul ediliyor. Hukukun üstün olduğu bir düzen, temel demokratik ilkelere bağlılık, siyasal irade, buna uygun mevzuat, açık ve net prosedürler, uzun vadeli destek ve sürdürülebilir sivil toplum için gerekli kaynaklar ile diyalog ve iş birliği için gereken ortak alanlar sayesinde STK’lar ve kamu yetkilileri arasında, katılımcı demokrasiyi sağlamak üzere karşılıklı güvene ve anlayışa dayanan yapıcı bir ilişki kurulabiliyor.

Ferit PARLAK