Depremden dolayı OHAL ilan edilirse, seçimler ertelenir mi?

Arka arkaya yaşanan iki deprem Türkiye'nin yüreğini dağladı.

10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki deprem ve peşi sıra devam eden artçılar büyük yıkıma neden oldu.

Kahramanmaraş, Hatay, Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman, Malatya ve diğer illerde büyük enkaz oluştu.

Resmi rakamlara göre 6 bine yakın bina yerle bir oldu. Enkaz yığınlarının altında binlerce can var.

Peki OHAL ilan edilebilir mi? OHAL kararı alınsa, 14 Mayıs'ta yapılacağı sözlü olarak ifade edilen cumhurbaşkanı ve parlamento seçimleri ötelenir ya da hiç yapılmama durumu ortaya çıkar mı?

"Cumhurbaşkanının OHAL ilan yetkisi var"

Eski Yükseköğretim Kurulu Üyesi ve Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu da seçimlerin ertelenme ya da hiç yapılmama durumunun söz konusu olamayacağını ifade etti.

Yüzbaşıoğlu Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın olağanüstü hal kararı alma yetkisinin olduğunu hatırlatarak, "Anayasanın 19'uncu maddesine göre doğal afet, bir olağanüstü hal ilan etme sebebidir. Olağanüstü hal ilan edilmesi gerekir diyenler var. Bunu söyleyenler devreye askerlerin girmesini istiyor. Sonuçta bunun kararını hükümet verebilir. Süreyi de takdiren hükümet belirler" ifadelerini kullandı.

"OHAL seçimleri erteleme sebebi değildir"

"Olağanüstü hal ilan edilmesi seçim takvimini etkiler mi" sorusuna Prof. Dr. Yüzbaşıoğlu şu cevabı verdi:

OHAL seçim sürecini etkilemez, etkilememesi gerekiyor. Çünkü bizim anayasamıza göre sadece savaş halinde seçimler ertelenebiliyor. Onun dışındaki haller, bir olağanüstü hal durumu, bir seçime erteleme sebebi değil. Anayasamızdaki ifade son derece açık. Sadece savaş halinde seçimin ertelenmesine imkan tanıyor. Olağanüstü hal bir seçimin ertelenme sebebi değil."

Anayasa'nın OHAL ve seçimlerin ertelenmesine dair maddeleri şu şekilde:

MADDE 119- (Değişik: 21/1/2017-6771/12 md.)

Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir.

Olağanüstü hal ilanı kararı, verildiği gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır; Meclis gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.

Cumhurbaşkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.

Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenir.

Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı gün Meclis onayına sunulur.

Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması hâli hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.

 D. Seçimlerin geriye bırakılması ve ara seçimler(1)

MADDE 78- Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmezse, Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.

Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime gidilir. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına karar verilir.

Genel seçimlere bir yıl kala, ara seçimi yapılamaz.

(Ek fıkra: 27/12/2002-4777/2 md.) Yukarıda yazılı hallerden ayrı olarak, bir ilin veya seçim çevresinin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden doksan günden sonraki ilk Pazar günü ara seçim yapılır. Bu fıkra gereği yapılacak seçimlerde Anayasanın 127 nci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanmaz.