BIST 100 9.602,15 %-2,09 Dolar 36,44 %0,38 Euro 38,13 %-0,05 Altın Gram 3.438,11 %0,27 Brent Petrol 74,44 %-2,68 Bitcoin 96.330,42 %1,05
,

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2 bağlı kuruluşu “yanlış” örgütlendi

Sayıştay Başkanlığının 2021 Dış Denetim Raporları yayımlandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2 bağlı kuruluşu hakkında eleştiriler sıralandı.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2 bağlı kuruluşu “yanlış” örgütlendi

ÇSGB'nin bağlı kuruluşu olan ÇASGEM'in bütçesinin, bağlı kuruluş statüsüne uygun olarak hazırlanmadığı, Bakanlık hizmet birimleri gibi hazırlandığı tespit edildi. Statüsünün yeniden ele alınarak, Bakanlığın birimi olacak şekilde değiştirilmesi için yasal düzenleme yapılması tavsiye edildi.

İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı (İSGÜM)’ün kuruluş, teşkilât, görev ve yetkilerine ilişkin esasları düzenleyen bir teşkilat kanunu bulunmadığı tespitine yer verildi. İSGÜM’ün uygulamadaki statüsüne uygun mevzuat geliştirilmesi ya da  mevcut mevzuatta İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün bir birimi olacak biçimde düzenleme yapılması gerektiği belirtildi.

BULGU 4: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin Bütçesinin Bağlı Kuruluş Statüsüne Uygun Olarak Hazırlanmaması

ÇSGB'nin bağlı kuruluşu olan ÇASGEM'in bütçesinin, bağlı kuruluş statüsüne uygun olarak hazırlanmadığı, Bakanlık hizmet birimleri gibi hazırlandığı tespit edilmiştir.

02.07.2018 tarih ve 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 66’ncı maddesi ile, 27.02.1960 tarih ve 7460 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Teşkilat Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır. 7460 sayılı Kanun mülga olduktan sonra, Merkezin faaliyetlerini düzenlemek üzere müstakil bir kanun çıkarılmamıştır.

15.07.2018 tarih ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin yedinci bölümünde ÇASGEM’in, ÇSGB'ye bağlı olduğu belirtilmiş ve Merkezin kurulmasına, teşkilât, görev ve yetkilerine ilişkin esaslar düzenlenmiştir. Buna göre ÇASGEM, çalışma hayatı ve sosyal güvenlik konularında, ulusal ve uluslararası düzeyde eğitim, araştırma, inceleme, yayın, dokümantasyon ve danışmanlık faaliyetlerinde bulunmak amacıyla kurulmuştur.

5018 sayılı Kanun’un “Bütçe türleri ve kapsamı” başlıklı 12’nci maddesine göre, genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz. Merkezî yönetim bütçesi, bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden oluşur. Genel bütçe, (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir. Özel bütçe, bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenen ve (II) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi, (III) sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir.

ÇASGEM, ÇSGB'ye bağlı olarak, belli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan; kuruluş ve çalışma esasları Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle düzenlenen bir kurum olmasına rağmen, 5018 sayılı Kanun'a ekli (II) sayılı cetvelde yer almamaktadır.

Uygulamada, ÇASGEM’in bütçesi, Bakanlık bütçesiyle birlikte yapılmakta ve uygulanmaktadır. Bu durum uygulamada harcama yetkisinin belirlenmesinde de sorunlara neden olmaktadır. Konuyla ilgili olarak, mülga AÇSHB 2020 Yılı Kesin Hesabı incelendiğinde de, ÇASGEM’in 24.68 kurumsal koduyla gösterildiği ve ÇASGEM’e ait olan ödeneğin mülga AÇSHB toplam ödeneği içerisinde yer aldığı görülmektedir. Söz konusu ödenek, mülga AÇSHB’den ödenek aktarma yoluyla ÇASGEM’e aktarılmakta ve ÇASGEM tarafından kullanılmaktadır. ÇSGB 2022 Yılı Bütçe Teklifi incelendiğinde de, ÇASGEM’in 105.80 kurumsal koduyla gösterildiği görülmektedir. Dolayısıyla ÇASGEM, bağlı kuruluş olmasına rağmen, 73 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde sayılan Bakanlık hizmet birimleri gibi değerlendirilmektedir.

Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde ÇASGEM’in statüsüne ilişkin olarak detaylı inceleme yapma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda yapılan incelemede, ÇASGEM’de harcama yetkilisi ve üst yöneticinin kim olacağına ilişkin olarak duyulan tereddütün giderilmesi amacıyla Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’ne (BÜMKO) görüş sorulduğu tespit edilmiştir. BÜMKO tarafından yazılan 20.08.2007 tarihli cevabi yazıda, 5018 sayılı Kanun’un 11’inci maddesi gereğince, Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yöneticinin üst yönetici olduğu; aynı Kanun’un 31’inci maddesinde, bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisinin harcama yetkilisi olduğu ile 1 seri numaralı Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ'in 2’nci maddesinde, kurumsal sınıflandırmanın üçüncü ve dördüncü düzeyinde yer alan birimlerin, bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerini, bu birimlerin en üst yöneticilerinin de harcama yetkililerini ifade ettiği belirtilmiştir.

Bu açıklamalardan sonra, yazıda, 2007 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda, ÇSGB bütçesinde kurumsal sınıflandırmanın ikinci düzeyinde ödenek tahsis edilen ÇASGEM’in en üst yöneticisi olan Merkez Başkanının üst yönetici olarak tanımlanmasının ve kurumsal sınıflandırmanın üçüncü ve dördüncü düzeyinde bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama biriminin olmaması da dikkate alınarak, harcama yetkililerinin de üst yönetici olan Merkez Başkanı tarafından belirlenmesinin uygun olacağı ifade edilmiştir. Uygulamada, Merkez Başkanı hem üst yönetici hem de harcama yetkilisidir.

Kamu idaresi bulguda belirtilen hususlara katılmıştır.

Yapılan açıklamalar çerçevesinde, ÇASGEM’in hesap verilebilirliğinin sağlanabilmesi için,

4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde öngörülen bağlı kuruluş statüsüne uygun olarak, ayrı bir kamu idaresi bütçesi olarak hazırlanması, uygulanması ve 5018 sayılı Kanundaki cetvellere eklenmesi, ya da;

Statüsünün yeniden ele alınarak, Bakanlığın birimi olacak şekilde değiştirilmesi için yasal düzenleme yapılması,

Gerekmektedir

BULGU 5: İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığının Statüsünün Teşkilat ve Vazifelerine Göre Düzenlenmemesi

İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı (İSGÜM)’ün kuruluş, teşkilât, görev ve yetkilerine ilişkin esasları düzenleyen bir teşkilat kanunu bulunmamaktadır.

İSGÜM’ün kuruluşu, 21.10.1965 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Birleşmiş Milletler ve ona bağlı Ekonomik ve Sosyal İhtisas Kuruluşları arasında akdedilen bir anlaşmaya dayanmaktadır.

Anlaşma çerçevesinde, 2 Eylül 1968 tarihinde, İşçi Sağlığı ve Güvenliği Özel Fon Projesi Ön Uygulama Anlaşması imzalanmış ve bu anlaşma Bakanlar Kurulunca 6/11568 sayılı karar ile 26.03.1969 tarihinde onaylanmıştır.

Bakanlar Kurulu Kararı ekinde, Özel Fon faaliyet planı yer almaktadır. Faaliyet planına göre, projenin amacı, İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı Merkezinin (şimdiki adıyla İSGÜM) kurulmasıdır. Projenin süresi 4 yıldır. 4 yılın sonunda, işler tamamen Türk Hükümetine devredilecektir. Projeye göre, Türk Hükümetinin, İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı Merkezinin kuruluşunu ilan etmek üzere bir kanun veya diğer bir kanuni işlem yapması gerekmektedir.

Ancak, Türk Hükümeti tarafından İSGÜM’ün kuruluşunu ilan etmek üzere bir kanun çıkarılmamıştır. İlki 1972 yılında olmak üzere 1973, 1974, 1975 ve 2015 yıllarında çıkarılan yönetmelikler ile iş ve işlemler yürütülmüştür.

15.07.2015 tarih ve 29417 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelikte en geniş kapsamlı düzenleme yapılmıştır. Bu Yönetmeliğin dayanağı, 09.01.1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 12’nci maddesi ile 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 24’üncü ve 30’uncu maddeleridir.

2015 tarihli Yönetmelikte, İSGÜM Bölge Laboratuvar Müdürlüklerine ilişkin olarak da en geniş kapsamlı düzenleme yapılmıştır. Yönetmelikte, Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin İSGÜM’e bağlı olduğu belirtilerek, teşkilat yapısı ve görevleri ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiştir.

2015 tarihli Yönetmeliğin dayanağı olarak belirtilen bulunulan maddeleri de teftiş ve yönetmelik çıkarılmasına ilişkin olup, 3146 sayılı Kanunun ilgili maddeleri 02.07.2018 tarihli 703 sayılı KHK ile mülga olmuştur. 6331 sayılı Kanunun atıfta dayanak mahiyetinde değildirler.

73 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile, ÇSGB yeniden teşkilatlandırılmıştır. Kararname'nin 28’inci maddesinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Bakanlık hizmet birimleri arasında sayılmış olup; Kararname'nin 30’uncu maddesi d bendinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı ile İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü bölge laboratuvar müdürlüklerinin çalışma usul ve esaslarını düzenlemek, bunları yönetmek ve denetlemek, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında sayılmıştır.

İSGÜM ve Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin kuruluş, teşkilât, görev ve yetkilerine ilişkin esasları düzenleyen bir teşkilat kanunu olmaması; düzenlemelerin yönetmelikler ile yapılması; söz konusu birimlerin 73 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde de net olarak tanımlanmaması; bağımsız bir birim gibi de düzenlenmemeleri, İSGÜM ve Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün bir birimi mi yoksa ondan bağımsız bir birim mi olduğunun anlaşılamamasına neden olmaktadır.

Ancak, fiiliyatta İSGÜM ve Bölge Laboratuvar Müdürlükleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nden ayrı, taşra teşkilatı gibi iş ve işlemlerini yürütmektedir. İSGÜM Bölge Laboratuvar Müdürlükleri, Bakanlık merkez saymanlığı dışında bulundukları illerdeki muhasebe müdürlükleri (Adana, Bursa, İzmir, Kayseri, Kocaeli Defterdarlık Muhasebe Müdürlükleri ile Maltepe Malmüdürlü) vasıtasıyla saymanlık hizmetlerini almaktadırlar. Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin ödenek ihtiyaçları İSGÜM tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bildirilmektedir. 5018 sayılı Kanun’un 22’nci maddesi uyarında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından ilgili Bölge Müdürlüğü için ihtiyaç duyulan tertiplerde ödenek gönderme belgesi düzenlenerek Strateji Geliştirme Başkanlığı’na iletilmektedir. Başkanlık tarafından gerekli onay verildikten sonra ilgili saymanlıklara ödenek gönderilmektedir. Bu aşamadan sonra Bölge Laboratuvar Müdürlükleri ödeneklerini kullanabilmektedirler. Bu kapsamda, Bölge Laboratuvar Müdürlüklerine harcama yetkisi de devredilmektedir. Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinde ayrı harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi de bulunmaktadır.

73 nolu Kararname'nin 27’nci maddesinde; ÇSGB'nin merkez ve yurtdışı teşkilatından oluştuğu; Bakanlığın, mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini Bakanlık bağlı ve ilgili kuruluşlarının taşra teşkilatları aracılığıyla yürütebileceği belirtilerek; bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceği ifade edilmiştir.

4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre; Bakanlığın bağlı kuruluşu, ÇASGEM; ilgili kuruluşları ise, Mesleki Yeterlilik Kurumu, Sosyal Güvenlik Kurumu ile Türkiye İş Kurumu’dur.

Yukarıdaki maddeler birlikte düşünüldüğünde, Bakanlığın, taşrada yürütülmesi gereken görevlerini, Bakanlık bağlı ve ilgili kuruluşlarının taşra teşkilatları aracılığıyla yürütmesi gerektiği açıktır.

Bu kapsamda, İSGÜM ve Bölge Laboratuvar Müdürlükleri, Bakanlığın bağlı ve ilgili kuruluşlarının taşra teşkilatı içinde de sayılmamıştır.

Kamu idaresi, bulguda belirtilen hususlara katılmıştır.

Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde,

- İSGÜM’ün uygulamadaki statüsüne uygun mevzuat geliştirilmesi ya da

- Mevcut mevzuatta İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün bir birimi olacak biçimde düzenleme yapılması gerekmektedir

Kaynak : Gazete Memur

İlişkili Haberler

Manşetler