Türkiye'de vergi ödeyen az, kaçıran çok!

KAAN ZENGİNLİ- Türkiye, Dünya Bankası ve OECD verilerine göre, vergi tahsilatı performansında Avrupa’nın en kötü karnesine sahip. Yapılan araştırmalarda Türkiye’nin vergi tahsilat oranının potansiyelinin yüzde 30 altında olduğu tahmin ediliyor. Bunun en temel sebepleri arasında vergi bilinci eksikliği, vergi aflarının sıklığı ve kayıt dışı ekonominin genişliği yer alıyor. OECD’ye göre Türkiye’de ekonominin yaklaşık %30’unu kayıt dışı sektör oluşturuyor; bu oran, Türkiye’yi OECD ülkeleri arasında vergi kaçakçılığı konusunda zirveye taşıyor. Gelişmiş ülkelerde vergi ödeme, yalnızca bir yasal zorunluluk olarak değil, aynı zamanda bir vatandaşlık görevi ve ahlaki sorumluluk olarak kabul ediliyor. Özellikle Avrupa ve ABD’de vergi ödeme bilinci eğitim sisteminin ilk aşamalarından itibaren bireylere aşılanıyor ve vergi kaçırmak, toplum tarafından hoş karşılanmıyor. Vergisini düzenli ödemeyenler sosyal baskı altında kalırken, vergi denetimleri de oldukça sıkı uygulanıyor. Bu tür yapısal önlemler, vergi uyumunu artırarak devletin gelir akışının sürekliliğini sağlıyor.

DÜNYADA VERGİ AFFI YOK

Ancak Türkiye’de durum oldukça farklı. Yapılan anketler, vatandaşların büyük bir kısmının “nasıl olsa vergi affı çıkar” düşüncesiyle vergi borçlarını ödemekten kaçındığını gösteriyor. Türkiye, son yıllarda vergi aflarını sık sık gündeme getirirken, bu durumun vergi ödeme alışkanlıklarına olumsuz etkisi olduğu düşünülüyor. Vergi affı uygulamalarına yönelik eleştiriler, bu afların vergi disiplinini zayıflattığı ve düzenli vergi ödeyen mükellefleri olumsuz etkilediği yönünde… OECD ülkeleri ve ABD’de ise vergi affı uygulanmıyor. Bazı ülkelerde, belirli borç yapılandırmaları ve ödeme kolaylıkları sunulsa da, vergi borçlarının tamamen affedilmesi nadir bir durum. Uzmanlar, Türkiye’deki sık af uygulamalarının kısa vadede bütçe açığını kapatma yönünde fayda sağlasa da, uzun vadede vergiye uyumu olumsuz etkilediğini belirtiyor. Türkiye’deki kayıt dışı ekonomi oranı ve vergi kaçakçılığı verileri, devletin düzenli gelir elde etmesini zorlaştırıyor. Türkiye, vergi alanında dünya ortalamasının üstünde bir kapsama sahipken, tahsilatta yaşanan aksaklıklar bu potansiyelin tam olarak değerlendirilemediğine işaret ediyor. Uzmanlara göre, Türkiye’nin vergi bilinci oluşturacak eğitim sistemini güçlendirmesi, vergi aflarını sınırlaması ve etkin denetim mekanizmaları geliştirmesi, vergi tahsilat performansını artırmak için kritik adımlar olacak.