Reuters: Merkez Bankası para politikasını mı, politikayı mı seçecek?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) yarın açıklayacağı faiz kararına ilişkin analizler gelmeye devam ediyor. Son olarak Reuters, uluslararası yatırım uzmanlarının değerlendirmelerine yer verilen ve 5 soru yöneltilen analiz haber derledi. Ajans haberinde, Cumhurbaşkanı ve AK Parit Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın özellikle İstanbul başta olmak üzere, CHP'de bulunan büyükşehir belediye başkanlıklarını kazanmak için mücadele verdiğini, bu nedenle Merkez Bankası'nın sıkılaştırma önlemlerini yarıda bırakabileceğini ifade etti.

TCMB'nin politika faizini sabit tutarak yüzde 45'te bırakacağı beklentisinin oluştuğu aktarılan analizde, enflasyonun yüzde 70'e çıkma olasılığı ve TL'nin yılbaşından itibaren yüzde 9 değer kaybettiği aktarıldı.

Reuters analizinde 5 sorunun cevabı için de uzmanlardan görüş aldı. İşte o sorular ve uzmnaların yanıtları:

1/ Faiz artırılacak mı sabit mi kalacak?

Reuters anketine katılan 22 kişiden ikisi hariç hepsi bir değişiklik öngörmüyor; ancak çoğunluk önümüzdeki aylarda biraz daha parasal sıkılaştırma bekliyor.

Merkez Bankası, 2023 Haziran ayında faizi yüzde %8,5 artırdı ve Bakan Mehmet Şimşek, daha sıkı maliye politikasıyla yardımıyla enflasyonun düşürüleceğini söyledi.

Ancak BCA araştırma firmasından Rajeeb Pramanik, Türkiye'nin hâlâ her türlü "makro-ortodoksluktan" uzak olmasının ana nedeninin, devam eden mali cömertlik olduğunu söylüyor.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nün önde gelen Türk asıllı profesörlerinden Daron Acemoğlu da Merkez Bankası'nın enflasyon tahminlerinin "gerçekçi olmadığını" düşünüyor. Acemoğlu, "Eğer (faiz artışları) sizi hala negatif reel faiz oranlarına götürüyorsa, bu yeterli olmayacaktır" yorumunu yapmıştı.

2/ Liranın değer kaybı sorunu nasıl çözülecek?

Türk Lirası, geçen yılki seçimlerden bu yana %40 ve 2024 başından bu yana %9 olmak üzere son on yılda ABD doları karşısında %95'in üzerinde değer kaybı yaşadı.

Rezervler de son dönemde düşüşünü sürdürüyor. Resmi rakamlar, swaplar hariç net rezervlerin geçen hafta yaklaşık 6 milyar dolar azalarak eksi 60 milyar dolara gerilediğini gösteriyor.

ALB Baş Ekonomisti Filiz Eryılmaz, Türklerin dolar saklamaya devam etmesi durumunda seçimlerden sonra da TL üzerinde "önemli bir baskı" oluşabileceğini söyledi.

3/ Krediler nasıl sıkılaştırılacak?

Merkez Bankası yetkilileri, en agresif faiz artırımlarını gerçekleştirse de, enflasyon görünümünde "önemli ve kalıcı" bir bozulma olursa daha fazlasını yapacağını belirttiler. Ancak bazı şeyler planlandığı gibi gitmiyor.

Geçen ay enflasyonun beklenenden daha yüksek çıkması ve rezervlerin azalması bir yana, yapılan anketlerde ilerleyen günler için henüz bir rahatlama olmadığı ve Merkez Bankası'nın %36'lık yıl sonu enflasyon tahmininin tutmayacağı görüşünde buluşuluyor.

TCMB, bankacılık sistemindeki likiditeyi sıkılaştırmak için çeşitli araçlara başvurdu. Borç verenlerin lira zorunlu rezervlerinin bir kısmına bloke koydu; nakit avans taksit limitlerini düşürdü; kredi kartından nakit çekme maksimum oranını artırdı ve kredi musluklarının kısılması için banka üst düzey yöneticileriyle görüştü.

Bazı kredi verenler, liradaki ticari kredi limitlerini düşürerek, ilgili faiz oranlarını genel seçimleri öncesinde %15'in seviyelerinden %60'a çıkararak karşılık verdi. Lira mevduat faizleri ise yüzde 54'e yükseldi, ancak birçok tasarruf sahibi hâlâ dolar ve euroyu tercih ediyor.

4/ Seçimler başka politika değişikliği getirir mi?

Türkiye'nin ekonomi politikası, Erdoğan'ın yeniden cumhurbaşkanı seçildiği geçen yılki seçimlerden sonra şekillendi. Yeni bir kabine ve Merkez Bankası başkanı atadı. Yeni başkan, yıllarca süren alışılmışın dışında tutumdan uzaklaşıp, faiz artırışına giderek, döviz ve kredi piyasalarının serbestleştirilmesine odaklanan bir duruş sergiledi.

Allianz Global Investors'tan Giulia Pellegrini, "Yıllar içinde çok fazla gelişme oldu. Erdoğan'ın para politikasına yeniden müdahale etmesi riskiyle karşı karşıyasınız ki, yıllar içinde bunun çok da uzakta olmadığını öğrendik" dedi.

ALB'den Eryılmaz, seçimden sonra enflasyonla mücadelenin devam etmesini beklediğini belirterek, "Artık hiçbir risk alınamaz. Ekonomi yönetimi de bunun farkında" dedi.

5/ Seçim sonrası ne gerekiyorsa yapılabilecek mi?

Döviz piyasaları, Erdoğan'ın partisinin İstanbul ve diğer şehirleri muhalefetten geri alması için yoğun bir şekilde kampanya yürüttüğü seçimin ardından, maliye politikasını sıkılaştıracak adımların yanı sıra faizin daha da yükselebileceğini öngörüyor.

Abrdn'deki deneyimli Türkiye yatırımcısı Kieran Curtis, politika yapıcıların enflasyonu yenme konusunda ne kadar ciddi olduklarının ancak yıl ortasında maaşları tekrar artırıp artırmamaya karar vermeleri gerektiğinde netleşeceğini düşünüyor.

Hükümet asgari ücreti 2023 Aralık ayında beklenenden fazla %49, önceki yıl ise %55 oranında artırdı. Curtis, "Bir miktar politika normalleştirmesi yaptılar ancak bu yavaşladı ve döviz yeniden yükselmeye başladı. Bu iyi bir gelişme değil. Bu yüzden seçimlerden sonra ekonomi yönetiminin işlerine dönmelerine ve enflasyonla mücadele hikayesini canlı tutmalarına ihtiyacımız var" dedi.

Ekonomim