Kanal İstanbul engel tanımıyor

TASARRUFTAN MUAF TUTULDU

Hukuka aykırılığı mahkeme kararıyla tescillenen ve su kaynaklarına vereceği zarar nedeniyle karşı çıkılan Kanal İstanbul’da son aylarda konut inşaatı hız kazanırken 1.4 milyar dolar maliyetli 6 köprünün ilk etabı olan Sazlıdere inşaatının tam gaz devam ettiği ortaya çıktı. Oysa Hükümet 2024’te aldığı tasarruf tedbirleriyle ‘deprem ve savunma’ dışındaki birçok tünel, altyapı gibi projeyi ya yavaşlattı ya da durdurdu. Çay, fındık destek alım fiyatını düşük tutarken emekli maaşlarında sembolik artış yaptı.

YARGI MÜCADELESİNE DEVAM

Lüks konut projesi Kanal İstanbul’un ana yapılarından Sazlıdere Köprüsü'nün ayakları şimdiden 100 metre yüksekliğe ulaştı. Köprü Başakşehir, Kayaşehir, Bahçeşehir arasında ulaşım aksı oluşturacak. 2019-2023 yılı maliyet tahmininde bedeli 75 milyar lira olan kanalın yapım bütçesi yeni planda 356 milyar 176 milyon oldu. Yüksek maliyetin yanı sıra tarım arazisi ve içme suyu kaynağını tehdit eden yapılaşma nedeniyle projeye karşı yargıdaki mücadele sürüyor.

EMEKLİYE YOK ‘KANAL’A VAR

Hükümetin enflasyonla mücadele kapsamında başlattığı kamu maliyesindeki tasarruf tedbirleri, söz konusu Kanal İstanbul olunca iptal edildi. Tasarruf için emekliye düşük zam yapan önemli altyapı projelerini yavaşlatan, çay, fındık ve buğday gibi ürünlerde destekleme alım fiyatını düşük tutan hükümet, buralardan para kıstı. Ancak Kanal İstanbul için keseyi açık tuttu.

Türkiye’nin gündemini son günlerde yeniden meşgul eden çılgın proje Kanal İstanbul, tasarruf tedbirlerinden muaf tutuldu. Birçok alt yapı, sağlık ve tarım projelerine gerekli desteği vermeyen ya da kısan hükümet Kanal İstanbul’un alt yapısı için kasanın ağzını açtı. Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’ın 27 Nisan 2011’de açıkladığı proje için ilk etapta devasa 6 köprü planlandı. Projenin toplam maliyeti 15 milyar dolar iken bu 6 köprüye harcanacak bedel 1,4 milyar doları bulacak. Bu köprülerin ilk etabı olan Sazlıdere’de de inşaatın hız kesmeden devam ettiği ortaya çıktı. Oysa hükümet 2024’te aldığı tasarruf tedbirleriyle birçok projeyi yavaşlattı ya da durdurdu.

Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi”nin paylaşıldığı basın toplantısında konuşan Bakan Mehmet Şimşek, “Deprem ve zorunlu harcamalar hariç, mal ve hizmet alım ödeneklerinde yüzde 10, yatırım ödeneklerinde ise yüzde 15 oranında kesinti yapacağız. Önümüzdeki dönemde kamu ihale reformu, KİT’lerde yönetişim reformu, vergide adalet ve etkinlik, kayıtdışılıkla mücadele gibi alanlarda çalışmalarımızı tamamlayacağız” demişti. Hükümet kanadından yapılan bir başka açıklamada da, “Fiziki gerçekleşmesi yüzde 60-70’in üstündeki yatırımlara ödenek verilecek. Bunun dışında, örneğin fiziki gerçekleşmesi yüzde 20 olmuşsa, bu türdeki yatırımların ödenekleri yıllara yayılacak. Dört kilometrelik bir tünel yatırımının fiziki gerçekleşmesi 500 metre ise bu konuda acele edilmeyecek. Ancak tarımsal üretim, nitelikli yatırımlar, sulama ve baraj gibi yatırımlar öncelikli olacak” ifadeleri kullanılmıştı.

YATIRIM HIZ KESMEDEN DEVAM EDİYOR

Kanal istanbul’un stratejik yapılarından biri olan Sazlıdere Köprüsü’nde inşaat hızla ilerliyor. Projenin ilk köprüsü olan yapının ayakları şimdiden 110 metre yüksekliğe ulaştı. Toplam uzunluğunun bin 618 metre, genişliğinin ise 46 metre olacağı belirtilen köprü, Başakşehir, Kayaşehir, Bahçeşehir bölgeleri arasında ulaşım aksı oluşturacak. Projede 196 metre yüksekliğinde kuleler de yer alıyor. Bakanlığın 2019-2023 yılı stratejik planının maliyet tahmininde bedeli 75 milyar lira olan kanalın yapım bütçesi yeni planda 356 milyar 176 milyon 423 bin 533 lira olarak gösterilmiş Köprünün ilk etabında inşaat devam ederken bağlantı yollarına ilişkin de önemli bir düzenleme dikkat çekti. Kanuna eklenen geçici madde ile, “15/3/2020 tarihinden sonra ihalesi yapılmış ancak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte henüz uygulama sözleşmesi imzalanmamış, yurt dışından finanse edilmesi planlanan yap-işlet-devret projeleri kapsamında, 11/A maddesi uyarınca Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı özel bütçeli kamu idareleri tarafından imzalanacak borç üstlenim anlaşmalarına, ilgili idarenin borç üstlenim anlaşmasından kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlayacak şekilde, 4749 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile 8/A maddesi hükümlerine tabi olmaksızın, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı da taraf olabilir” ibaresine yer verildi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Özgür Karabat, yasada yapılan bu değişikliği o dönemde maddenin aslında Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 15 Mart’tan sonra yapılmış ve sözleşmesi imzalanmamış ihaleleri kapsadığını söylemişti.

SIRADA İKİ YOL İHALESİ VAR

İki adet ihaleye dikkat çeken Karabat, “Burada iki tane ihale var. Biri Denizli-Aydın otoyolu, diğeri ise Kuzey Marmara otoyolu bağlantı yollarını da içeren Başakşehir-Nakkaş otoyolu. Ancak Denizli-Aydın otoyolunun sözleşmesi imzalanmış. Başakşehir-Nakkaş otoyolu kalıyor. Burası Kanal İstanbul üzerinden geçen bir yol. 8 milyar 239 milyonluk bir ihale ve aslında Kanal İstanbul’un tamamlanması için önemli yollardan biri. Döviz bazlı devlet garantili yapılan yoldan vatandaş geçiş yaparken para ödeyecek.

“Kanal İstanbul’a devlet garantisini bu kanun maddesiyle sağlamadılar. Fakat bu yöntemi bir çıkış olarak gördüklerinin bir işaret fişeğidir bu. Diğer firmalara da aynı yöntemin uygulanması kaçınılmaz olacaktır. Bu yol açılmıştır” değerlendirmesinde bulunmuştu.

PROJE BÖLGEDEKİ SUYU BİTİRECEK

Kanal İstanbul projesi, bilim insanlarından siyasetçilere kadar geniş bir kesimin itirazına yol açtı. Birçok üniversite projenin bölgedeki su rezervlerini tehdit ettiğini belirtirken en önemli itirazı halen tutuklu bulunan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, yapmıştı. Marmara Cezaevi’nde tutuklu bulunan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, İstanbul’un önemli içme suyu kaynaklarından biri olan Sazlıdere Barajı çevresinde yürütülen yapılaşma faaliyetlerine sitem etti. “Sazlıdere’de beton, suyun yerini alıyor” diyen İmamoğlu, “Sadece son 3 ayda bazı yapılar 3 kata ulaştı. Yeni ihaleler açıldı. Bu projelerle birlikte toplam konut sayısı 38 bine, nüfus ise şimdilik 100 bine, toplamda 2 milyona ulaşacak. Bu konutlar satılamaz, baraj havzası yok edilemez. Anayasaya aykırıdır. Suç işliyorsunuz” diye seslendi. İmamoğlu’nun Sazlıdere ile ilgili iktidara eleştirileri ve tepkisi şöyle: “Sazlıdere’de beton, suyun yerini alıyor! İstanbul’da rant düzeni tam gaz devam ediyor. Şehir içinde boşaltılan askeri alanlara lüks konutlar dikiliyor, şehrin su havzaları ise “sosyal konut üretiyoruz” bahanesiyle talan ediliyor. İktidar, askeri alanlar boşaltılırken “yeşil alan olacak” dedi. İmara açılırsa da “sosyal konut yapılacak” vaadinde bulundu. Ama sözünde durmadı, rant hırsına yenik düştü. Askeri alan statüsünden çıkarılan arazilerin yüzde 90’ı imara açıldı. İmara açılan bu alanların tamamına yakınına sosyal konut değil, lüks projeler tasarlandı. Şimdi ise Sazlıdere gibi koruma altındaki su havzalarının imara açılması ve barajın dibine kadar binaların dikilmesi, “sosyal konut yapıyoruz” söylemiyle savunuluyor. Üstelik İSKİ ve İBB’nin defalarca yaptığı “Bu yapılar yasadışı, kaçak” uyarılarına rağmen... Sadece son 3 ayda bazı yapılar 3 kata ulaştı. Yeni ihaleler açıldı. Bu projelerle birlikte toplam konut sayısı 38 bine, nüfus ise şimdilik 100 bine, toplamda 2 milyona ulaşacak. Bu konutlar satılamaz, baraj havzası yok edilemez. Anayasaya aykırıdır. Suç işliyorsunuz. İstanbul’a ihaneti itiraf edenlerin hâlâ ders almadığını sadece bu tablo bile açıkça gösteriyor. Ama bu düzen böyle gitmeyecek. Hukuk er ya da geç mutlaka işleyecek.”

YÜKSELEN KONUT İNŞAATLARI DİKKAT ÇEKİYOR

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikli Bakanlığı, Kanal İstanbul bölgesi için yeni bir imar planı hazırladı. Sazlıdere Barajı’nın hemen yanında yer alan 2,5 milyon metrekarelik alan yapılaşmaya açıldı. Bazı çevreler bu alanın devasa tarım alanı olduğunu dile getirdi. Ancak bakanlık bu ithamları kabul etmeyerek barajın hemen yanında bulunan bu alanın Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından yürütülmekte olan “250 Bin Sosyal Konut Projesi” kapsamında yapılaşmaya açıldığını bildirdi. İmar planı raporunda, yapılaşmaya açılan alanın “İstanbul Yenişehir (Avrupa Yakası) Rezerv Yapı Alanı (Kanal İstanbul Projesi) 3. Etabına ilişkin İmar planları sınırları içerisinde” yer aldığı ifade edildi. Raporda, alan sınırları içerisinde tarım alanı, orman alanı ve mera alanı bulunmadığına da vurgu yapıldı.

SOSYAL MEDYADA DA GÜNDEM

Konu sosyal medyada da çokça tartışılıyor. Kanalın ülke ekonomisine tamamlandığında gemi geçişleriyle yıllık 8 milyar dolar gelir getireceğini dile getiren ve kanalı geleceğe yatırım olarak değerlendirenler olduğu gibi buraya yapılacak yatırımların başka alanlarda çok daha fayda sağlayacağını dile getirenler de bulunuyor. Bunlardan biri: “Kanal İstanbul’u yapacak fiyatın on altıda birine planları çizilmiş bekleyen Konya ovası projesi yapılır ovaya su götürülür. Şu çöken,sizin ekmeğinizdir. Çiftçi su çektiği için ova obruklarla çöküyor.” olurken bir diğer örnek ise “TSK için en faydalı olacak Kirpi X projesi de iptal edildi. Proje çatışma bölgelerine havadan asker intikalinin kolaylaştırılmasını amaçlıyordu. Daha sonra bütçe sebeplerinden dolayı iptal edildi” denildi.

KARAR