15.8 milyar dolarlık döviz kaçağı var

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in uyguladığı cari fazla serisi sadece beş ay sürebildi. 5 yıl sonra ilk kez üst üste beş ay fazla veren cari denge, kasımda yeniden açık verdi. Merkez Bankası (TCMB) ödemeler dengesi verilerine göre, kasım ayında cari işlemler hesabı 2 milyar 871 milyon dolar açık verdi. Ocak-kasım dönemi olmak üzere 11 aylık birikimli cari açık 5.6 milyar dolar oldu. Cari denge haziran, temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarında fazla vermişti. Bununla birlikte dört aydır kesintisiz devam eden kaynağı belirsiz sermaye çıkışı da büyüyor. Net hata ve noksan kaleminde, kasımda 1.53 milyar dolar olmak üzere; 2024 yılı ocak-kasım döneminde toplamda 15.8 milyar dolarlık gizemli döviz çıkışı dikkat çekti. Ekonomistler, kaynağı belirsiz sermaye çıkışının büyük ölçüde kaçak altın ithalatından kaynaklandığına dikkat çekti.

TEKRAR ARTIŞA GEÇECEK

Cari açığı artırdığı gerekçesi ile 2023’ten bu yana altın kotası uygulanıyor. Altın ithalatı kağıt üstünde azalsa da kota uygulamasının altın kaçakçılığını ciddi boyutlara taşıdığına dikkat çekiliyor. Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Merkez Bankası’nın eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, kaynağı belirsiz döviz çıkışının önemli bir kısmının muhtemelen kaçak altın ve kripto varlık yatırımlarından kaynaklandığını söyledi. Cari açıktaki düşüşte enerji fiyatlarındaki düzelme ve altın ithalatındaki düşüş, iç talepteki yavaşlamanın etkili olduğunu belirten Prof. Kara, “Bundan sonra söz konusu faktörlerin pozitif etkisi ortadan kalkacağı için önümüzdeki dönemde cari açık tekrar artış eğilimine girecektir” dedi.

‘Kuru baskılamanın faturasını göreceğiz’

Önümüzdeki süreçte cari açıkta artışın devam edeceğine işaret eden CHP Milletvekili, Ekonomist Prof. Dr. Ümit Özlale, şu yorumu yaptı: "Cari işlemler dengesi şunu söylüyor:

1) Daha az miktarda ihracat yapmışız. Sattığımız malların fiyatı ise çok az artmış.

2) Neredeyse aynı miktarda ithalat yapmışız ama ithal ettiğimiz malların fiyatı artmış. Enflasyonu düşürmek için kuru baskılamanın faturasını daha fazla göreceğimiz bir döneme giriyoruz.”

Mehtap ÖZCAN ERTÜRK