Çalışan sağlığı, iklim krizinin yıkıcı etkileriyle de baş etmek durumunda

İnsan çalışma hayatı içinde kendini var ederek değer üre­ten bir canlı… Sürdürülebilir kalkınma ve ekonomik büyümeyi sağlayan temel etkenlerden biri de bu dürtü olarak görülebilir. Bu ne­denle insanların iş hayatına katılı­mı saygıyı hak eden bir davranış ve bütün çalışanlar güvenli, sağlıklı bir iş ortamını hak ediyor.

Aynı şe­kilde işletmelerin varlığını koru­yabilmesi ve gelişimini sağlaması da iş yerinde oluşabilecek iş kaza­larının önlenebilmesi ve meslek hastalıklarının oluşumunu dur­duran çalışma ortamları ile müm­kün. Genel çerçevede bakıldığında iş ve işçi örgütleri, yerel yönetim­ler ve hükümetler ile uluslararası organizasyonların birlikte yürüte­ceği faaliyetler, bilgi paylaşımı da­ha güvenli bir çalışma ortamı oluş­turulmasını sağlayabilir.

Tarım, inşaat ve ormancılık tehlikeli sektörler arasında

Günümüzde ülkelerin çoğun­luğunda İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) çerçevesinde daha güven­li bir çalışma hayatı oluşturulma­sı adına çaba sarf ediliyor. Her ne kadar bu alanda zaman içinde el­de edilmiş önemli kazanımlar ol­sa da iş sağlığı ve güvenli çalışma ortamı oluşturmak, kritik önemi­ni koruyor.

Bununla birlikte ça­lışma hayatında yeni risk unsur­ları da görülmeye devam ediyor. Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından paylaşılan verilere göre her yıl kü­resel boyutta yaklaşık 395 milyon çalışan, ölümcül olmayan iş yara­lanmalarına maruz kalıyor ve yak­laşık 3 milyon işçi, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle ha­yatını kaybediyor.

1.6 milyar işçi ultraviyole radyasyonuna maruz kalıyor

Geniş bir çerçeve oluşturularak açıklanan bu veriler, gezegen ge­nelinde çalışanların sağlık ve gü­venliğinin korunmasında yaşa­nan zorlukların sürdüğüne işaret ediyor. ILO’nun “Daha Güvenli ve Sağlıklı Çalışma Ortamları için Bir Çağrı” başlıklı raporuna göre tarım, inşaat, ormancılık, balık­çılık ile imalat en tehlikeli sektör­ler arasında yer alıyor. Bu sektör­lerde yaşanan iş kazalarında yılda ortalama 200 bin ölümcül yara­lanma yaşanıyor. Yaşanan söz ko­nusu kazalar da tüm ölümcül iş kazalarının yüzde 60’ından fazla­sına denk geliyor.

Risk grubunda ilk sıralarda yer alan tarımda ise bu rapora göre dünya genelinde her üç ölümcül iş kazasından birine tarım işçileri maruz kalıyor. Ayrıca her yıl 2.41 milyar çalışan aşırı sıcağa maruz kalmakta. Çalışanların aşırı sıca­ğa maruz kalmalarının temel se­bepleri arasında iklim krizinin ge­tirdiği güçlükler de gösteriliyor.

Aşırı sıcaklar nedeniyle çalışma sırasında 22,8 milyon yaralanma yaşanırken, bu sebeple yılda 18 bin 970 işçinin hayatını kaybetti­ği tahmin ediliyor. 1.6 milyar işçi ultraviyole radyasyonuna maruz kalırken, her yıl 18 bin 960 çalışan melanom dışı deri kanseri nede­niyle yaşamını yitiriyor. Açıkla­mada paylaşılan değerlendirmeye göre işyerinde aşırı sıcaktan kay­naklanan yaralanmaları önlemek için iyileştirilmiş güvenlik ve sağ­lık önlemleri uygulanarak küresel boyutta 361 milyar dolar tasarruf edilebileceği ifade ediliyor.

Türkiye’deki Sosyal Güven­lik Kurumu (SGK) istatistikleri­ne göre 2023 yılında toplam 589 bin 258 iş kazası meydana geldi ve bu kazalarda bin 972 işçi ya­şamını yitirdi. Bununla birlikte toplam meslek hastalığı sayısı ise 946 olarak bildirildi. Bu rakam­lar Türkiye’nin ILO standartla­rının gerisinde kalmakta oldu­ğunu gösterirken, ülke kalkınma hedefleri önünde ciddi bir engel teşkil ediyor. Türkiye’de iş kaza­ları en çok inşaat, tarım ve taşı­macılık gibi emek yoğun üretimin olduğu işkollarında görülüyor. Türkiye’de ölümlü iş kazalarının yaklaşık üçte birinin inşaat sek­töründe meydana geldiği tahmin ediliyor. Bu alanda ölümlerin baş­lıca nedenleri yüksekten düşme, ezilme, göçük ve elektrik çarpma­ları olarak gösteriliyor.

İş kazaları hiçbir işin bir parçası değildir

 Çalışma alanlarında kazaların olmadığını ya da olmayacağını iddia etmek son derece güç olmakla birlikte işlerin zaman zaman ters gitmesi hayatın bir gerçeği. Ancak bu durum ile başa çıkma şekli hatırı sayılır bir ilerleme sağlayacaktır. İSG konsepti de çalışanların sağlıklarını ve güvenliklerini korumayı, çalışma ortamlarını güvenli hale getirmeyi amaçlayan bir disiplin ve uygulama bütünü olmakla çözüme giden yolu gösteriyor. Çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal refahını sağlamak için alınan önlemler, oluşturulan sistemler ve uygulanan yönetmeliklerin toplamı olan İSG, çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak amacını taşıyor. İSG, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek, verimliliği artırarak iş yerinde sürekliliği sağlamak, çalışma ortamını daha sağlıklı ve güvenli hale getirmek, işverenin yasal sorumluluklarını yerine getirmesini sağlamakta katkı sunuyor.

Hüseyin VATANSEVER