Mülakat sınavı fotoğraf ile kayıt altına alınabilir mi?

Söz konusu Yönetmeliğin sözlü sınava ilişkin 12 inci maddesi hükmü kapsamında; başvuran, sözlü sınavdan 70 puan altında alması nedeniyle başarısız sayılmış ve başarı listesinde yer almamıştır. Sınav kurulunun her bir üyesi tarafından; “ortak alan konuları”, “görev alan niteliği ile ilgili konular”, “bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği muhakeme gücü”, “liyakati, temsil kabiliyeti, tutum ve davranışlarının göreve uygunluğu”, “özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı”, “genel kültürü ve genel yeteneği”, “bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı” esas alınarak Sözlü Sınav Değerlendirme Formuna göre 100 tam puan üzerinden değerlendirilerek puanların verildiği; ayrıca sözlü sınav öncesinde “sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi” alanında sözlü sınavda kullanılmak üzere soru hazırlandığı ve cevaplar tutanak altına alındığı başvurana üyelerce zarftan soru seçtirilmek suretiyle soru sorulduğu ve başvuran tarafından bu şekilde cevaplandığı görülmektedir. İlgili idare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde, sözlü sınav kurulunun yukarıda sözü edilen mevzuat çerçevesinde oluşturulduğu, sözlü sınav öncesinde adaylara sorulacak soruların cevaplarının hazırlandığı, sözlü sınavda Komisyon üyeleri tarafından yöneltilen sorular için puanlama yapıldığı adayca verilen cevapların tutanağa bağlandığı, sözlü sınav değerlendirme formunda her bir kurul üyesi tarafından her bir konu için verilen puanların yer aldığı, fakat verilen puanın her bir kurul üyesince ayrı ayrı gerekçelendirilmediği ve sözlü sınavın sesli ve görüntülü olarak kayıt altına alınmadığı, yalnızca fotoğraf çekildiği görülmektedir.

Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; yYukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri ve ilgili idarenin açıklamaları birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın ilgili idare tarafından gerçekleştirilen sözlü sınavda başarısız sayılması işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırı bir durum bulunmadığı gerekçesiyle başvuranın sözlü sınavının tekrar değerlendirilmesi talebinin reddedilmesi, bundan sonra yapılacak sözlü sınavlarda; hesap verilebilirliğin ve şeffaflığın sağlanması açısından”, “puanlama kriterlerinin gerekçelendirilmesi ve sınavların fotoğraf çekilme suretiyle değil ses ve görüntü ile kayıt altına alınması” yönünde tavsiye kararı verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

 SAYI: 2024/4040-S.24.6400

 BAŞVURU NO : 2024/2902
KARAR TARİHİ : 19/04/2024

KISMEN TAVSİYE KISMEN RET KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
BAŞVURUNUN KONUSU    : Sözlü Sınavın Tekrar Değerlendirilmesi Talebi Hakkında
BAŞVURU TARİHİ    : 23/02/2024

I.    BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1.   Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran ...Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nin yaptığı Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği sınavında şeflik alanında tarafına yapılan sözlü sınavın iptali için hukuk yoluna başvurması sonucu Bursa Bölge İdare Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesi Y.D. İtiraz No:    sayılı karar gereği ve Çanakkale 2. İdare Mahkemesi M / Karar,
M/    Esas dosyada 19/10/2023 tarihinde aynı şekilde lehine karar verildiğini, 07.12.2023 tarihinde yeniden sözlü sınava alındığını daha sonra sınav puanı tarafına belirtilmeksizin sözlü sınavdan başarısız olduğunun tebliğ edildiğini, sözlü sınav sonucuna itiraz ettiğini ve sonucun geçerli olduğu ve bir hata olmadığına dair tarafına 23.01.2024 te bildirim yapıldığını belirtmiştir. Yeniden yapılan sınavında usul ve esaslara aykırı olduğunu bu nedenle 07.12.2023 tarihinde yapılan sözlü sınav işleminin iptalini ve usul ve esaslara göre yeniden sözlü sınav yapılmasını talep etmektedir.

II.    İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.    Başvuruya konu iddialar hakkındaki bilgi ve belge talep yazımıza istinaden Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı ^M -¬sayılı cevabi yazısı ve eklerinde özetle;
2.1.    18 Mart Çan Termik Santralı İşletme Müdürlüğünde sözleşmeli Memur olarak görev yapan M tarafından , "Şef unvanını almak için girilen sözlü sınavı neticesinde başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali" istemiyle Çanakkale 2. İdare Mahkemesinin Esas No: M / sayılı dosyası üzerinden açılan davada ilgilinin yürütmenin durdurulması isteminin reddine, tebligatın tamamlanmasına, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 7 gün içerinde Bursa Bölge İdare Mahkemesi nezdinde itiraz yolu açık olmak üzere, 06/07/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildiği,
2.2.    Davacı M^tarafından yapılan itiraz neticesinde Bursa Bölge İdare Mahkemesi 1.İdare Dava Dairesinin Esas No: M / sayılı dosya üzerinde yapılan incelemede, davacının yapmış olduğu itirazın kabulüne, Çanakkale 2.İdare Mahkemesi’nce verilen 06/07/2023 tarih ve E: / sayılı yürütmenin durdurulması isteminin reddine dair kararın kaldırılmasına 02/08.20233 tarihinde kesin olarak oy birliğiyle karar verildiği,
2.3.    Anılan Mahkemenin yürütmenin durdurulması kararının gerekçesinde; sözü sınavın sınav konularına dayalı bilgi düzeyinin ölçülmesi amacıyla sorulan üç sorunun davacıya soru kâğıdı verilmesi ve soruları kendisine verilen sürede yazılı olarak cevaplandırılmasının istenilmesi suretiyle kayıt altına alındığı, başka bir anlatımla sözlü sınavın da yazılı sınav usulüne göre gerçekleştirildiği, bahsedilen hususun ise sözlü sınavın yapılış amacıyla bağdaşmadığı, bu haliyle mevzuata uygun olarak yapılmış bir sözlü sınavdan bahsedilemeyeceğinden, davacıların sözlü sınavdan başarısız sayılması işlemine yaptığı itirazların reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlılık bulunmadığı belirtilerek verilen kararların davacıların sözlü sınavda başarılı olması sonucunu doğurmayıp davalı idarenin, yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak davacıları yeniden sözlü sınava alması gerektiğinin belirtildiği, Bunun üzerine davacı M^'ın sözlü sınavının tekrarlanma işleminin 07.12.2023 tarih, saat 11.00 de Ankara Genel Müdürlük Kampüsü 9.kat toplantı odasında yapıldığı,
2.4.    Sözlü sınav öncesinde her bir sınav kurul üyesi için ayrı ayrı form oluşturulduğu, söz konusu formda adayın fotoğrafı, adı-soyadı, görev yeri, unvanı, pozisyonu, öğrenim durumu, ödül-ceza bilgileri ile yazılı sınav puanına yer verildiği, soru zarfından çıkan sorular sınav kurulu üyesi tarafından adaya yöneltilerek uygun sürede cevap verilmesi istenildiği, adayın vermiş olduğu cevapların sınav kurulu üyeleri tarafından not alındığı, dolaysıyla Mahkemenin iptal etme gerekçesine uygun olarak sözlü sınav düzenlendiği,
2.5.    Gözlem ve kanaate dayalı değerlendirme kriterleri ise sadece not olarak forma işlenerek imza altına alındığı Yönetmelikte verilen notun gerekçeleriyle birlikte gösterilmesine ve teknolojik kayıt bulundurulmasına ilişkin bir hüküm bulunmamasına rağmen sözlü sınav işleyişinin tespiti için fotoğraf çekimi yapıldığı, gözlem ve kanaate dayalı değerlendirme yapılırken verilen puanların gerekçelendirilmesine ihtiyaç duyulmadığı,
2.6.    İlgilinin sözlü sınav formunda yapılan değerlendirmede sınav kurulu üyeleri tarafından sorulan 3 soruya da yanlış cevap verdiği tespit edildiği bu itibarla, yapılan sözlü sınavda ilgili personelin sözlü sınav puanının, 100 puan üzerinden en az (70ve üstü puan) alma şartını sağlayamamasından dolayı başarısız kabul edildiği ve bu durumun 05.01.2024 tarihinde ilgiliye tebliğ edildiği belirtilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT
...

IV. KAMU DENETÇİSİ SAADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
7.    Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; idare tarafından yapılan sözlü sınava ilişkin olarak hukuka ve hakkaniyete aykırılık saptanmadığı değerlendirilerek başvuranın talebinin reddi, sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlarda adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirleri alması, sınavların fotoğraf çekilmek suretiyle değil ses ve görüntü ile kayıt altına alınması gerektiği sonuç ve kanaatine varılarak İdareye bu yönde tavsiye verilmesinde ilişkin öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.    Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8.    Başvuran Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nin yaptığı Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği sınavında şeflik alanında tarafına yapılan sözlü sınavın iptali için hukuk yoluna başvurması sonucu Bursa Bölge İdare Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesi Y.D. İtiraz No:    / sayılı karar gereği ve Çanakkale 2. İdare Mahkemesi M / Karar, M/    Esas dosyada 19/10/2023 tarihinde aynı şekilde lehine karar verildiğini, 07.12.2023 tarihinde yeniden sözlü sınava alındığını daha sonra sınav puanı tarafına belirtilmeksizin sözlü sınavdan başarısız olduğunun tebliğ edildiğini, sözlü sınav sonucuna itiraz ettiğini ve sonucun geçerli olduğu ve bir hata olmadığına dair tarafına 23.01.2024 te bildirim yapıldığını belirtmiştir. Yeniden yapılan sınavında usul ve esaslara aykırı olduğunu bu nedenle 07.12.2023 tarihinde yapılan sözlü sınav işleminin iptalini ve usul ve esaslara göre yeniden sözlü sınav yapılmasını talep etmektedir.

9.    Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, “kariyer” ve “liyakat” ilkelerini temel ilkeler arasında sayarak Devlet memurluğunu bir meslek olarak kabul etmekte ve bunlara sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkânı sağlanmasını, sınıflar içinde ilerleme ve yükselme işlemlerinin yeterlik sistemine dayandırılmasını öngörmektedir. Bu iki ilkenin temelinde, objektif kurallar çerçevesinde işin ehline verilmesi ve hak etme kavramı yatmakta olup, kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesinin tek güvencesinin de, hizmetin yetişmiş, ehil kamu görevlilerince yerine getirilmesiyle sağlanabileceği tabiidir. (D2D, 02/03/2016, E:2016/309, K: 2016/997; D5D 10/12/2004, E:2004/3658 ve K:2004/5187)

10.    Söz konusu ilkelere matuf olarak sınıflar içinde ilerleme ve yükselme, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik ile kurum ve kuruluşlar tarafından çıkarılan görevde yükselmeye ilişkin yönetmelikler çerçevesinde düzenlenmiş; liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak, Devlet memurlarının görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

11.    Başvuruya konu edilen görevde yükselme sınavı da; liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak Elektrik Üretim Anonim Şirketi teşkilatında görev yapan personelin görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esaslarını belirlemek amacıyla yayınlanmış olan Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinin hükümleri kapsamında yapılmıştır.

12.    Dosya kapsamında sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde; başvuranın Şef unvanına atanmak amacıyla Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü tarafından yapılan görevde yükselme ve unvan değişikliği yazılı sınavı başarılı sayılarak sözlü sınava girmeye hak kazandığı; ilk sözlü sınavda başarısız sayılması işleminin yürütmesinin mahkemece durdurulması neticesinde 07/12/2023 tarihinde gerçekleştirilen ikinci sözlü sınavda soru zarfı çektirilmek suretiyle sözlü sınav soruları yöneltildiği, Yönetmelikte yer alan kriterler doğrultusunda, sözlü sınav kurulu üyelerince ayrı ayrı değerlendirilme yapıldığı, her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak başvuranın sözlü sınav puanını 70 puan altında kaldığı tespit edilmiştir.

13.    Anılan Yönetmeliğin 12 inci maddesinde, her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak personelin sözlü sınav puanının tespit edileceği, sözlü sınavda 100 puan üzerinden en az 70 puan alanların başarılı sayılacağına hükmedilmiştir.

14.    Danıştay 2. Dairesinin 27/03/2017 tarihli ve E:2016/7249, K:2016/7249 sayılı Kararında da; “sözlü sınavda değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gözlem ve kanaate dayalı olduğu açıktır. Bu düzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması, mümkün olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sözlü sınav öncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda geçirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi halinde mümkün olduğu açıktır.” değerlendirmelerine yer verilmiştir.

15.    Söz konusu Yönetmeliğin sözlü sınava ilişkin 12 inci maddesi hükmü kapsamında; başvuran, sözlü sınavdan 70 puan altında alması nedeniyle başarısız sayılmış ve başarı listesinde yer almamıştır. Sınav kurulunun her bir üyesi tarafından; “ortak alan konuları”, “görev alan niteliği ile ilgili konular”, “bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği muhakeme gücü”, “liyakati, temsil kabiliyeti, tutum ve davranışlarının göreve uygunluğu”, “özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı”, “genel kültürü ve genel yeteneği”, “bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı” esas alınarak Sözlü Sınav Değerlendirme Formuna göre 100 tam puan üzerinden değerlendirilerek puanların verildiği; ayrıca sözlü sınav öncesinde “sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi” alanında sözlü sınavda kullanılmak üzere soru hazırlandığı ve cevaplar tutanak altına alındığı başvurana üyelerce zarftan soru seçtirilmek suretiyle soru sorulduğu ve başvuran tarafından bu şekilde cevaplandığı görülmektedir. İlgili idare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde, sözlü sınav kurulunun yukarıda sözü edilen mevzuat çerçevesinde oluşturulduğu, sözlü sınav öncesinde adaylara sorulacak soruların cevaplarının hazırlandığı, sözlü sınavda Komisyon üyeleri tarafından yöneltilen sorular için puanlama yapıldığı adayca verilen cevapların tutanağa bağlandığı, sözlü sınav değerlendirme formunda her bir kurul üyesi tarafından her bir konu için verilen puanların yer aldığı, fakat verilen puanın her bir kurul üyesince ayrı ayrı gerekçelendirilmediği ve sözlü sınavın sesli ve görüntülü olarak kayıt altına alınmadığı, yalnızca fotoğraf çekildiği görülmektedir.

16.    Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; Yukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri ve ilgili idarenin açıklamaları birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın ilgili idare tarafından gerçekleştirilen sözlü sınavda başarısız sayılması işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırı bir durum bulunmadığı gerekçesiyle başvuranın sözlü sınavının tekrar değerlendirilmesi talebinin reddedilmesi, bundan sonra yapılacak sözlü sınavlarda; hesap verilebilirliğin ve şeffaflığın sağlanması açısından”, “puanlama kriterlerinin gerekçelendirilmesi ve sınavların fotoğraf çekilme suretiyle değil ses ve görüntü ile kayıt altına alınması” yönünde tavsiye kararı verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.    İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
17.    İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, başvuru kapsamında, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde Kurumumuza gönderildiği ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde “kanunlara uygunluk”, “makul sürede karar verme”, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı; ancak idarenin, başvuruya konu sözlü sınav değerlendirmesine ilişkin işlemlerinde gerekçelere yer vermemesi nedeniyle “kararların gerekçeli olması”, “şeffaflık” ve “hesap verilebilirlik” ilkeleri ile şikâyetçiye verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, idareden bundan böyle bu ilkelere de uyması beklenmektedir

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
18.    6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca başvurunun Kurumumuz tarafından reddedilmesi hâlinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. 21 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca ise tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Buna göre; ilgili idarenin eylem ve işlemlerine karşı (varsa) dava açma süresinden arta kalan sürede Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle;
Başvuranın sözlü sınavının yeniden değerlendirilerek atamasının yapılması talebinin REDDİNE,
Sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlarda, adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirleri alması, sınavların fotoğraf çekilmek suretiyle değil ses ve görüntü ile kayıt altına alınması yönünde ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Elektrik Üretim Anonim Şirketince bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna, Kararın BAŞVURANA ve ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi