KDK: İdare hizmetine ihtiyaç kalmadıysa sözleşmeyi yenilemeyebilir

Başvuru konusu olayda 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesi kapsamında 8dereceli mühendis kadro unvanına ilişkin görevleri yerine getirmek üzere sözleşmeli olarak istihdam edilen, proje koordinatörü ve üretim sorumlusu olan başvuranın yerine getirdiği görevlerin idarenin asli kadrolarındaki memurlar eliyle yürütülebilecek olması nedeniyle sözleşmesinin yenilenmediği, başka bir anlatımla, başvuranın hizmetine ihtiyaç duyulmadığı görülmüştür. Dolayısıyla, idarenin kendisine tanınan takdir yetkisi kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde kullandığı değerlendirilmiştir.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI    : 2024/1065-S.24.1761
BAŞVURU NO : 2023/20294
KARAR TARİHİ : 01/02/2024

RET KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : KAPAKLI BELEDİYE BAŞKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU    : Sözleşme yenileme talebi hk
BAŞVURU TARİHİ    : 13/12/2023

1.    BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
I.    Kurumumuza yaptığı başvuruda başvuran, Kapaklı Belediyesi... Müdürlüğünde sözleşmeli mühendis olarak çalışmaktayken 2024 Yılı için sözleşmesinin yenilenmeyeceğinin tebliğ edildiğini, fesih nedeni olarak çalıştığı kadroya ihtiyaç kalmadığı gerekçe gösterildiğini belirtmektedir. Başvuran bu gerekçe ile sözleşmesinin feshedilmesinin keyfi ve hukuksuz bir uygulama olduğunu açıklayarak Kurumumuzdan sözleşmesinin yenilenmesini talep etmektedir.

II.    İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.    Kapaklı Belediye Başkanlığının 05/01/2024 tarihli ve E.    sayılı yazısında;
2.1.    Başvuranın 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesi kapsamında 8dereceli mühendis kadro unvanına ilişkin görevleri yerine getirmek üzere sözleşmeli olarak istihdam edildiği,
2.2.    Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’da hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmamasının sözleşmenin feshini gerektirdiğinin düzenlendiği,
2.3.    Başvuranın proje koordinatörü olarak istihdam edildiği, Belediyenin mantar üretim tesisinde proje koordinatörü ve üretim sorumlusu olarak görevlendirildiği,
2.4.    Başvuranın da görev yaptığ...Müdürlüğünde 3 adet 657 sayılı Kanun’a tabi memur statüsünde M mühendisinin çalıştığı, Belediyenin üretebildiği proje sayısının kısıtlı olduğu, başvuranın yürüttüğü hizmetlerin mevcut memur kadroları ile yerine getirilebildiği, bu haliyle sözleşmeli personel istihdam etmenin mali yük oluşturduğu,
2.5.    Devlet ve diğer kamu tüzel kişilerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerinin memurlar eliyle gördürülmesinin esas, sözleşmeli personel istihdamının istisna olduğu,
2.6.    Hizmetin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması üzerine sözleşme yenilememenin idarenin takdir yetkisi sınırları içerisinde olduğu, kurumların ihtiyacı olmayandan fazla personel istihdam etmeye zorlanamayacağı,
açıklamalarına yer verilmektedir.

III.    İLGİLİ MEVZUAT
3.    18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
4.    6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir…”,
5.    5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Norm kadro ve personel istihdamı” başlıkı 49 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında “Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir….”
6.    6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe giren Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’ın “Sözleşmenin feshi” başlıklı 6 ncı maddesinin (d) fıkrasında; “Personelin; d) Hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması… hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi halinde, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşmesi tek taraflı feshedilir.”
düzenlemelerine yer verilmiştir.

IV.    KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
7.    Kamu Denetçisi tarafından, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvuru konusuna ilişkin hazırlanan Ret Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V.    DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.    Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8.    Kapaklı Belediyesi■■ Müdürlüğünde sözleşmeli M mühendisi olarak çalışmaktayken 2024 Yılı için sözleşmesinin yenilenmeyeceğinin tebliğ edildiğini, fesih nedeni olarak çalıştığı kadroya ihtiyaç kalmadığı gerekçe gösterildiğini belirtmektedir. Başvuran bu gerekçe ile sözleşmesinin feshedilmesinin keyfi ve hukuksuz bir uygulama olduğunu açıklayarak Kurumumuzdan sözleşmesinin yenilenmesini talep etmektedir.

9.    5393 sayılı Kanun, belediyelere kamu hizmeti görevlerini yerine getirebilmelerini teminen norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personeli yıllık sözleşme ile istihdam edebilme yetkisi tanımaktadır. Dolayısıyla, sözleşme ile istihdam edilen personel memurlarda olduğu şekilde sürekli istihdam güvencesini haiz değildir.

10.    Sözleşmeli Personel İstihdamına İlişkin Esaslar’da da hizmetin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması halinde idarelerin sözleşmeyi feshedebileceği düzenlenmiştir.

11.    Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin 11/05/1980 tarihinde kabul edilen İdari Takdir Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin R(80)2 Sayılı Tavsiye Kararına Ek Takdir Yetkisinin Kullanılmasında Uygulanacak Temel İlkeler bölümünde, “Takdir yetkisini kullanan bir idari makam; (1)Yetkinin veriliş amacından başka amaç güdemez. (2) Yalnızca olaya ilişkin öğeleri hesaba katarak nesnelliğe ve tarafsızlığa uyar. (3) Hakkaniyete uymayan ayırımcılığı önleyerek yasa önünde eşitlik ilkesini gözetir. (4) İşlemin amacıyla, kişilerin hakları, özgürlükleri veya menfaatleri üzerindeki olumsuz etkileri arasında uygun bir denge sağlar.” ifadelerine yer verilmiştir.

12.    Takdir yetkisi, idarenin belli şart ve durumların meydana gelmesi halinde belli bir kararı alıp almamak veya kanunda öngörülen değişik çözümler arasında bir seçim yapmak konusunda tanınan bir serbestiye ya da belirli bir konuda karar alabilmek için hangi şart ve durumların ortaya çıkması gerektiğini tespit etmek imkânına sahip olması olarak tanımlanmaktadır. İdari işlemler tesis edilirken, İdareler, bağlı yetki veya takdir yetkisi çerçevesinde karar alırlar. Bu doğrultuda, idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarının tümünün hukuk kuralları tarafından önceden belirlenerek, idareye belli bir yönde hareket etme hususunda bir tercih tanınmamışsa veya idareye belli bir tasarrufta bulunması kesin olarak emredilmişse bağlı yetkiden, idarenin nerede ve nasıl bir tasarrufta bulunacağının hukuk kuralları ile önceden kesin bir şekilde belirlenmediği durumlarda ise idarenin takdir yetkisinden söz edilmektedir. (Halil Kalabalık, İdare Hukukunda Takdir Yetkisi Kavramı Ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 2, Aralık 1997)

13.    İdareye belli konularda takdir yetkisinin tanınması idarenin görevlerinin niteliği gereği zorunludur. Ancak, idareye belli konularda takdir yetkisinin tanınması, idarenin keyfi olarak hareket edebileceği anlamına da gelmez. Bu doğrultuda idare takdir yetkisini kullanırken yasanın koyduğu sınırlar içinde kalmalı, eşitlik ilkesine önem vermeli, bu yetkiyi kamu yararı için kullanmalı, yasanın öngördüğü amaçtan başka ya da kamu yararı dışında bir amaç için kullanamamalı ve bu yetkiyi gerekçeli olarak kullanmalıdır.(Prof. Dr. Şeref GÖZÜBÜYÜK, “Yönetim Hukuku”, Eylül/1991 s.204) Ayrıca öğretide de, idarenin takdir yetkisini kullanırken yasaların koyduğu sınırlar içerisinde hareket etmesi, eşitlik ilkesine riayet etmesi, kamu yararı için kullanılması ve gerekçeli olması gibi ilkelere uygun şekilde işlem tesisinin hukuk devleti açısından zorunlu olduğu belirtilmektedir.

14.    Başvuru konusu olayda 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesi kapsamında 8dereceli mühendis kadro unvanına ilişkin görevleri yerine getirmek üzere sözleşmeli olarak istihdam edilen, proje koordinatörü ve üretim sorumlusu olan başvuranın yerine getirdiği görevlerin idarenin asli kadrolarındaki memurlar eliyle yürütülebilecek olması nedeniyle sözleşmesinin yenilenmediği, başka bir anlatımla, başvuranın hizmetine ihtiyaç duyulmadığı görülmüştür. Dolayısıyla, idarenin kendisine tanınan takdir yetkisi kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde kullandığı değerlendirilmiştir.

15.    Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın talebinin İdare tarafından reddedilmesi işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.    İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
16.    İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin ‘karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
17.    6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Tekirdağ Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE;
Kararın başvurana ve KAPAKLI BELEDİYE BAŞKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.