Hizmet gereği atamaya ilişkin KDK’dan önemli karar

Somut olayda, başvuran hakkında yürütülen soruşturma sonucunda, başvurana disiplin yönünden uyarma cezası verildiği, idari yönden ise il merkezinde görev yapmakta olduğu okuldan, İscehisar ilçesinde bulunan bir okula hizmet gereği atamasının yapıldığı görülmektedir. Her ne kadar 657 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile 5442 sayılı Kanunun 8/C maddesi ile memurların görev yerlerinin değiştirilmesi hususunda takdir yetkisi tanınmış ise de, bu yetkinin yerleşmiş yargı içtihatları ile belirlenen kamu yararı ve hizmet gerekleri kriterleri doğrultusunda kullanılması gerektiğini belirtmek gerekmektedir. Bir başka deyişle, yapılan atama işleminin kamu hizmetinin etkin ve verimli işlemesi saiki dışında bir başka saikle tesis edilmemesi, atama işlemlerinin disiplin cezası dışında müstakil başka bir ceza gibi uygulanmaması gerekmektedir.

Somut olay kapsamında yapılan incelemede, Eylül-Ekim 2022’de soruşturma yapıldığı, soruşturmaya başlandığı tarihten sonra başvuranın aynı okulda çalışmaya devam ettiği, yargı içtihatlarıyla da kabul edildiği üzere, hizmet gereği atamalarda disiplin cezası gerektiren her fiilin, çalışılmakta olunan yerde çalışmaya devam etmeye engel teşkil etmeyeceği, dolayısıyla, her fiilin somut olay kapsamında ele alınması gerektiği, başvuranın sarf etmiş olduğu söylemlerin karşılığında uyarma cezası ile cezalandırıldığı, söz konusu fiile karşılık disiplin cezası almış başvuranın aynı fiili icra edeceğinin beklenmesinin hayatın olağan akışına uygun olmadığı, bu kapsamda, başvuranın bulunduğu yerde kalmasının sakıncalı olduğunun gerekçelerinin idarece ortaya konulamadığı, başvuranın boş norm kadro bulunmadığı gerekçesi ile uzak bir ilçeye atanmış olması ve mevzuattaki alt hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarından birine atanacağı ve üç yıllık süre tamamlanmadan eski görev yerine atanma isteminde bulanamayacağı düzenlemesi ile birlikte düşünüldüğünde başvuranın katlanmak zorunda kaldığı külfet ile aynı görev yerinde kalmaması ile sağlanacak kamu yararı arasında adil bir dengenin bulunmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda, başvurana isnat edilen fiil sebebiyle uyarma cezası verilmesi yanında aynı fiil sebebiyle başvuranın atama işlemine tabi tutulmasının başvurana ikinci bir disiplin cezası verilmesi anlamına geleceği değerlendirilmektedir.

Nitekim, Anadolu Lisesinde öğretmen olarak görev yapan davacının hakkında başlatılan soruşturma neticesinde Düziçi 75. Yıl Teknik ve Endüstri Meslek Lisesinde öğretmen olarak atanmasına ilişkin 02/03/2011 tarih ve 3476 sayılı işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptalinin istendiği davada, Adana 1. İdare Mahkemesinin 05.12.2011 tarih ve E. 2011/506, 2011/1819 Karar sayılı kararında, “657 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile memurların naklen atanmaları konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı açık olup, bu yetkinin ancak kamu yararı ve hizmet gerekleri göz ardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması ya da idari yargı merciince saptanması halinde, sözü edilen bu durumun dava konusu idari işlemin neden ve amaç yönlerinden hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini gerektireceği yerleşmiş yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır. … Atama işleminde kamu hizmetinin etkin ve verimli işlemesi amacı dışında bir başka amacın bulunmaması ve atama işlemlerinin bir alt ceza gibi uygulanmaması gerekmektedir. Bu durumda, anılan fiilleri nedeniyle ihtar ve aylıktan kesim cezası ile cezalandırıldığı anlaşılan davacının aynı fiiller nedeniyle bir de atama işlemine tabi tutulmasının kendisine ikinci bir disiplin cezası verilmesi anlamına geleceği görüşüyle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamıştır.“ ifadelerine yer verilerek dava konusu işlemin iptali yönünde karar verildiği ve bu kararın Danıştay 2. Dairesinin 09.12.2014 tarih ve E. 2012/2577, K. 2014/12119 sayılı kararı ile onandığı görülmektedir.

T.C.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

(OMBUDSMANLIK)

SAYI: 2023/10351-S.23.16583

BAŞVURU NO: 2023/8633

KARAR TARİHİ: 18/08/2023

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE: AFYONKARAHİSAR İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuran hakkında tesis edilen hizmet gereği atama işleminin geri alınması talebi hk.

BAŞVURU TARİHİ: 16/06/2023

1.BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

I.Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran, hakkında yürütülen soruşturma sonucunda tarafına uyarma cezası verilmesi yanında görev yeri değişikliğinin de teklif edildiğini, İl Milli Eğitim Şube Müdürü M^H tarafından, kendisine, il içi tayin döneminin sonuna dek atama yapılmayacağı, kendi isteği ile bir yere il içi tayin olması durumunda İl Müdürlüğü tarafından görev yeri değişikliği yapılmayacağı, il içi atamanın anılan Müdürlükçe yapılması halinde ise kendisini merkezî ve evine yakın olan bir yere verileceği söyleminde bulunulmasına rağmen, isteğe bağlı il içi tayin başvuruları (13-17 Temmuz tarihleri arasında) beklenilmeksizin ve evine çok uzak İscehisar ilçesi Alanyurt köyünde bulunan Alanyurt Ortaokuluna atamasının yapıldığını, bir fiilden dolayı birden fazla ceza verilemeyeceğine dair yargı kararları bulunması sebebiyle bu görev yeri değişikliğinin hukuksuz olduğunu düşündüğünü, soruşturma sonucu yapılan görev yeri değişikliklerinin, mevzuatta ceza gibi görünmese de bu şekilde görev yeri değişen bir öğretmenin daha alt bir okula verilmesi, bu öğretmenin üst kadrolara atanamaması, bu öğretmenler hakkında aylıkla ödüllendirme teklifi yapılamaması, sebepleriyle ilgili öğretmene disiplin cezası yanında ikinci bir ceza niteliği taşıdığını iddia ederek, soruşturma sonucu yapılan atamasının iptalini talep etmektedir.

II.İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2.Başvuruya konu iddialar hakkında bilgi ve belge talebi içeren yazımıza istinaden Afyonkarahisar Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından gönderilen 12.07.2023 tarih ve ^M sayılı cevabi yazıda;

2.1.Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 50. Maddesinin birinci fıkrasında: "Haklarında yapılan adli veya idari soruşturma sonucunda o yerde kalmasında sakınca görülen öğretmenlerden görev yeri il içinde değiştirileceklerin atamaları, görevli oldukları yere göre sırasıyla alt hizmet alanlarındaki eğitim kuramlarına; görev yeri il dışına değiştirileceklerin atamaları ise, zorunlu çalışma yükümlülükleri de dikkate alınarak alanlarında öğretmen ihtiyacı olan eğitim kurumlarından birine yapılır." Hükmünün yer aldığı, öğretmen M   hakkında İl Müdürlüğü Eğitim

Müfettişleri Başkanlığınca düzenlenen inceleme ve soruşturma raporunda idari yönden "5442 sayılı Kanunun 8/C Maddesi uyarınca il sınırları içerinde branşına uygun bir okula öğretmen olarak atanması uygun olacağı kanaatine varılmıştır." teklifinin getirildiği, adı geçen öğretmenin, ekte sunulan ilin boş norm kadro durumuna göre Merkez ilçede boş norm kadro olmadığı için İscehisar ilçesi Alanyurt Ortaokulu'na atamasının yapıldığı,

2.2.657 sayılı Kanun kapsamında memur statüsünde görev yapan personellerin disiplin işlemlerinin aynı Kanunun 125. maddesi hükümleri doğrultusunda yapıldığı, bu cezaların “Uyarma, Kınama, Aylıktan Kesme, Kademe İlerlemesinin Durdurulması ve Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezaları olduğu, hizmetin gereği yer değiştirme işlemlerinin disiplin cezası maiyetinde olmadığı, soruşturma raporlarında müfettiş/muhakkik tarafından idareye teklif olarak sunulduğu, il içi yer değiştirme tekliflerinin 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu kapsamında Valiler tarafından değerlendirilerek uygulandığı,

2.3.Şikâyet konusu talebe ilişkin olarak başvuran veya diğer ilgililer tarafından yargı organlarında açılmış/sonuçlanmış bir davanın birime ulaşmadığı,

2.4.M^ hakkında idari yönden getirilen teklifin uygulandığı, talebinin yerine getirilmesinin mümkün bulunmadığı,

ifade edilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3.18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,

4.14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,

5.14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun, “Memurların kurumlarınca görevlerinin ve yerlerinin değiştirilmesi” başlıklı 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında, “Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler     ”,

6.10/06/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 8/C maddesinde “… C) Yukardaki fıkralarda yazılı bütün memurların lüzumu halinde il içinde nakil ve tahvilleri mensup olduğu il idare şube 7.         17.04.2015 tarih ve 29329 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin, “Hizmetin gereği olarak yapılabilecek yer değiştirmeler” başlıklı 50 nci maddesinde, “(1) Haklarında yapılan adli veya idari soruşturma sonucunda o yerde kalmasında sakınca görülen öğretmenlerden görev yeri il içinde değiştirileceklerin atamaları, görevli oldukları yere göre sırasıyla alt hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarına; görev yeri il dışına değiştirileceklerin atamaları ise, zorunlu çalışma yükümlülükleri de dikkate alınarak alanlarında öğretmen ihtiyacı olan eğitim kurumlarından birine yapılır.

(2)Sağlık durumu hariç olmak üzere, haklarında yapılan adli ve idari soruşturma sonucunda görev yerleri; il dışına değiştirilenler daha önce görev yaptıkları il’e, il içinde değiştirilenler daha önce görev yaptıkları ilçeye, ilçe içinde değiştirilenler ise daha önce görev yaptıkları eğitim kurumuna aradan üç yıl geçmeden atanma isteğinde bulunamaz.”

hükümleri yer almaktadır.

IV.KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN'IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

8.Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebinin kabulü ile tavsiyede bulunulması yönünde hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi, Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.

V.DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A.Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

9.Hakkında yürütülen soruşturma sonucunda, tarafına verilen disiplin cezası yanında hizmet gereği ataması da yapılan başvuran, soruşturma sonucu yapılan görev yeri değişikliklerinin, mevzuatta ceza gibi görünmese de bu şekilde görev yeri değişen bir öğretmenin daha alt bir okula verilmesi, bu öğretmenin üst kadrolara atanamaması, bu öğretmenler hakkında aylıkla ödüllendirme teklifi yapılamaması sebepleriyle ilgili öğretmene disiplin cezası yanında ikinci bir ceza niteliği taşıdığını iddia ederek, soruşturma sonucu yapılan atamasının iptalini talep etmektedir.

10.İlgili idarece gönderilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde, başvuran hakkında yürütülen soruşturma sonucunda, başvurana disiplin yönünden uyarma cezası verildiği, idari yönden ise hizmet gereği atamasının merkezde görev yaptığı okuldan İscehisar ilçesinde bulunan bir okula yapıldığı anlaşılmaktadır.

11.657 sayılı Kanunun 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında, Kurumların, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilecekleri hüküm altına alınmakta, 5442 sayılı 8/C maddesinde, yukardaki fıkralarda yazılı bütün memurların lüzumu halinde il içinde nakil ve tahvillerinin mensup olduğu il idare şube başkanlarının inhası üzerine valiler tarafından icra edilmekle beraber mensup oldukları Bakanlıklar veya genel müdürlüklere sebepleriyle bildirileceği öngörülmekte, Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 50 nci maddesinin birinci fıkrasında, haklarında yapılan adli veya idari soruşturma sonucunda o yerde kalmasında sakınca görülen öğretmenlerden görev yeri il içinde değiştirileceklerin atamalarının, görevli oldukları yere göre sırasıyla alt hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarına yapılacağı hükme bağlanmakta, ikinci fıkrasında ise, sağlık durumu hariç olmak üzere, haklarında yapılan adli ve idari soruşturma sonucunda görev yerleri; il içinde değiştirilenlerin daha önce görev yaptıkları ilçeye aradan üç yıl geçmeden atanma isteğinde bulunamayacağı hükmü yer almaktadır.

12.Somut olayda, başvuran hakkında yürütülen soruşturma sonucunda, başvurana disiplin yönünden uyarma cezası verildiği, idari yönden ise il merkezinde görev yapmakta olduğu okuldan, İscehisar ilçesinde bulunan bir okula hizmet gereği atamasının yapıldığı görülmektedir. Her ne kadar 657 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile 5442 sayılı Kanunun 8/C maddesi ile memurların görev yerlerinin değiştirilmesi hususunda takdir yetkisi tanınmış ise de, bu yetkinin yerleşmiş yargı içtihatları ile belirlenen kamu yararı ve hizmet gerekleri kriterleri doğrultusunda kullanılması gerektiğini belirtmek gerekmektedir. Bir başka deyişle, yapılan atama işleminin kamu hizmetinin etkin ve verimli işlemesi saiki dışında bir başka saikle tesis edilmemesi, atama işlemlerinin disiplin cezası dışında müstakil başka bir ceza gibi uygulanmaması gerekmektedir.

13.Somut olay kapsamında yapılan incelemede, Eylül-Ekim 2022’de soruşturma yapıldığı, soruşturmaya başlandığı tarihten sonra başvuranın aynı okulda çalışmaya devam ettiği, yargı içtihatlarıyla da kabul edildiği üzere, hizmet gereği atamalarda disiplin cezası gerektiren her fiilin, çalışılmakta olunan yerde çalışmaya devam etmeye engel teşkil etmeyeceği, dolayısıyla, her fiilin somut olay kapsamında ele alınması gerektiği, başvuranın sarf etmiş olduğu söylemlerin karşılığında uyarma cezası ile cezalandırıldığı, söz konusu fiile karşılık disiplin cezası almış başvuranın aynı fiili icra edeceğinin beklenmesinin hayatın olağan akışına uygun olmadığı, bu kapsamda, başvuranın bulunduğu yerde kalmasının sakıncalı olduğunun gerekçelerinin idarece ortaya konulamadığı, başvuranın boş norm kadro bulunmadığı gerekçesi ile uzak bir ilçeye atanmış olması ve mevzuattaki alt hizmet alanlarındaki eğitim kurumlarından birine atanacağı ve üç yıllık süre tamamlanmadan eski görev yerine atanma isteminde bulanamayacağı düzenlemesi ile birlikte düşünüldüğünde başvuranın katlanmak zorunda kaldığı külfet ile aynı görev yerinde kalmaması ile sağlanacak kamu yararı arasında adil bir dengenin bulunmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda, başvurana isnat edilen fiil sebebiyle uyarma cezası verilmesi yanında aynı fiil sebebiyle başvuranın atama işlemine tabi tutulmasının başvurana ikinci bir disiplin cezası verilmesi anlamına geleceği değerlendirilmektedir.

14.Nitekim, Anadolu Lisesinde öğretmen olarak görev yapan davacının hakkında başlatılan soruşturma neticesinde Düziçi 75. Yıl Teknik ve Endüstri Meslek Lisesinde öğretmen olarak atanmasına ilişkin 02/03/2011 tarih ve 3476 sayılı işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptalinin istendiği davada, Adana 1. İdare Mahkemesinin 05.12.2011 tarih ve E. 2011/506, 2011/1819 Karar sayılı kararında, “657 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile memurların naklen atanmaları konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı açık olup, bu yetkinin ancak kamu yararı ve hizmet gerekleri göz ardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması ya da idari yargı merciince saptanması halinde, sözü edilen bu durumun dava konusu idari işlemin neden ve amaç yönlerinden hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini gerektireceği yerleşmiş yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır. … Atama işleminde kamu hizmetinin etkin ve verimli işlemesi amacı dışında bir başka amacın bulunmaması ve atama işlemlerinin bir alt ceza gibi uygulanmaması gerekmektedir. Bu durumda, anılan fiilleri nedeniyle ihtar ve aylıktan kesim cezası ile cezalandırıldığı anlaşılan davacının aynı fiiller nedeniyle bir de atama işlemine tabi tutulmasının kendisine ikinci bir disiplin cezası verilmesi anlamına geleceği görüşüyle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamıştır.“ ifadelerine yer verilerek dava konusu işlemin iptali yönünde karar verildiği ve bu kararın Danıştay 2. Dairesinin 09.12.2014 tarih ve E. 2012/2577, K. 2014/12119 sayılı kararı ile onandığı görülmektedir.

15.Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat, yargı içtihatları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, ilgili idarenin, başvuran hakkında aynı fiil nedeniyle disiplin cezası yanında hizmet gereği atama işlemi de tesis etmesi yönünde tezahür eden işleminin hukuka uygun olmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.

B.İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

16.İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, şikayet başvurusu kapsamında, idarenin, başvurana ilişkin işlemlerle ilgili bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve gerekçeli olarak kurumumuza gönderdiği, bu anlamda “kararların gerekçeli olması” ve “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun hareket ettiği ancak, başvuru sahibine verdiği cevapta idari işleme karşı hangi sürede hangi mercie başvurabileceğini göstermediği bu nedenle de karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, idarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

17.6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Afyonkarahisar İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre; BAŞVURUNUN KABULÜNE,

Başvuranın hizmet gereği atanması işleminin ivedilikle geri alınması yönünde AFYONKARAHİSAR İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde başvurana ve Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın BAŞVURAN ile AFYONKARAHİSAR İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.