Sayıştay Başkanlığının Adana Büyükşehir Belediyesine yönelik 2021 yılı denetim raporuna aşağıda yer verilmiştir. Raporda, Norm kadro yönetmeliğine göre belediyelere tanınan seçimlik daire başkanlığı kadrosu ihdasında, görev tanımlarının belirlenmesi, harcama birimlerinin ve bütçesinin oluşturulması gerekliliğine dikkat çekildi.
İşte Sayıştay'ın 2021 denetim raporu:
BULGU 15: Fiilen İcra Edilmeyen Daire Başkanlığı Kadrosu Oluşturulması ve Bu Kadrolara Atama Yapılması
Büyükşehir Belediyesince, fiilen icra edilmemesine rağmen daire başkanı kadro unvanı oluşturularak atama yapıldığı görülmüştür.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 128'inci maddesinde, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin, genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği, memurların nitelik, atanma, ödev, yetki, hak ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği belirtilmiş, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda da memurların hizmet şartları, nitelikleri, hak ve yükümlülükleri ile aylık ve özlük hakları objektif kurallara bağlanarak hukuki statüleri belirlenmiştir. Bu bağlamda, Devlet personel rejimi ve memurluk ünvanı, statü hukukuna dayanmakta, kadro ise bu hukukun ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır.
657 sayılı Kanun’da, hizmetin önemi, hizmet yerinin özellikleri ve yoğunluğu gibi kriterler esas alınmak suretiyle personel kadrolarının tespit edilmesi ve bu hizmetleri göreceklerin kendi sınıfları içindeki derece durumlarına uygun olmak kaydıyla o kadronun aylığını almaları amaçlanmıştır. Kadro, memurun çalıştığı belli bir görev yerini ifade etmekte, memurun yapacağı iş, onun kadrosu ile ilişkili bulunmaktadır.
Anılan Kanun’un 33'üncü maddesinde; kadrosuz memur çalıştırılamayacağı hükme bağlanmış, 43’üncü maddesinde ise bu maddede tanımlanan ek göstergelerin ilgililerin belirtilen sınıf ve görevlerde bulundukları sürece yapılacak ödemelere esas alınıp, terfi bakımından kazanılmış hak sayılmayacağı ifade edilmiştir. Kanun'un 147'nci maddesinde de “aylık”; “Bu Kanun’a tabi kurumlarda görevlendirilen memurlara hizmetlerinin karşılığında kadroya dayanılarak ay itibariyle ödenen para” olarak tanımlanmıştır. 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 63’üncü maddesinde, “Belediye bütçesiyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.” denilerek harcama yetkilisinin tanımı yapılmış, 5018 Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na istinaden çıkarılmış olan 1 seri No.lu Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ’de harcama yetkililerinin belirlenmesi konusunda; “5018 sayılı Kanun’un 5436 sayılı Kanunla değişik 31 inci maddesinin birinci fıkrasında bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisi olarak belirlenmiştir. Bu hüküm uyarınca bütçe sınıflandırması harcama yetkilisini belirleyen temel unsur olmaktadır.” denilerek harcama yetkisinin kim tarafından kullanılacağı açıkça belirtilmiştir.
22.02.2007 tarih ve 26442 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik’in “Belediye ve bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri kadro unvanları” başlıklı 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; Yönetmelik ekinde yer alan (I) sayılı listede, “Diğer Daire Başkanları (Büyükşehir Belediyeleri) Kadro Unvanları”nın tespit edildiği ifade edilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in “Kadroların tespiti” başlıklı 9'uncu maddesinin birinci fıkrasında; “Bu Yönetmeliğe ekli cetvellerde alt gruplar için unvan ve sayı itibarıyla tespit edilenler dışında kadro kullanılamaz” denilmiş, aynı maddenin ikinci fıkrasında, “Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-2 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro Standartları Cetvellerinde belirtilen birim müdürlüğü ve üstü yönetici kadro unvanları ile Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Unvanları Listelerinden (I), (II) ve (III) sayılı listelerde belirtilen unvanlar kullanılarak idarî birimler oluşturulur. İdarî birimler ile bu birimlere ait kadro unvanları arasında yetki ve görev mükerrerliğine yer verilemez ve bu kadro unvanlarından aynı mahiyetteki hizmet ve görevleri ifa edebilecek birden fazla yönetici kadro unvanı ihdas edilemez. Birim müdürlüğü ve üstü yönetici kadro unvanları hizmet gereklerine uygun olarak belirlenir ve fiilen icra edilmeyen hizmetlere ilişkin kadro unvanları kullanılamaz.” hükmü yer almıştır.
Adana Büyükşehir Belediyesi, Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik’in ekinde yer alan “Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Tasnif Cetvelleri”nde A3 grubunda yer almaktadır. Yönetmelik’in Büyükşehir Belediyesi Norm Kadro Standartları Cetvelinin A-3 bölümünde, ünvanları belirlenmiş olan 9 adet daire başkanlığı kadrosunun zorunlu olarak ihdas edileceği kalan 23 adet diğer daire başkanlıklarının ise (I) sayılı Belediye ve Bağlı Kuruluşları İle Mahalli İdare Birlikleri Memur Kadro Kütüğünden hizmet gereklerine göre seçilebileceği belirtilmiştir. Yukarıda bahsedilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde; aylığın kadroya bağlı olarak ödeneceği, memurun kadrosu ile fiilen yürütmekte olduğu görevi arasında ilişkinin bulunması gerektiği görülmektedir. Ayrıca seçimlik daire başkanı kadrosu ihdas edilirken, harcama biriminin oluşturulması, ihdas edilen kadro için görev ve yetki alanının belirlenmesi, daire başkanlığı kadrosunun fiilen icra edilen hizmetler için ihdas edilerek bu kadrolara atama yapılması, yani ihdas edilen kadronun görev tanımının açık ve net olarak belirlenmesi, ilgili kadronun bütçesinin bulunması ve kadroya atanan personelin harcama yetkilisi ünvanının bulunması gerekmektedir.
Yapılan incelemede, Büyükşehir Belediyesi tarafından Yönetmelik’te belirtilen esaslara göre belirlenen seçimlik 6 adet daire başkanlığı kadrosunun görev tanımları olmadan kullanıldığı, bu kadrolara ilişkin harcama birimlerinin oluşturulmadığı ve bütçesinin bulunmadığı, dolayısıyla bu kadrolara atanan personelin fiilen daire başkanlığı görevini yürütmediği tespit edilmiştir.
Bu itibarla, Büyükşehir Belediyesinde fiilen icra edilmeyen hizmetlere ilişkin daire başkanlığı kadrolarının oluşturulması 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.