Usulüne uygun yapılan sözlü sınav nedeniyle Kurum haklı bulundu

Başvuruya konu sınava ilişkin; sınav kurulunun ilgili Yönetmelik düzenlemesi çerçevesinde oluşturulduğu, sözlü sınava katılmaya hak kazanan adaylara sorulmak üzere soruların önceden belirlenerek sınav kurulu tarafından karara bağlandığı, kapalı zarflardan birinin aday tarafından seçilerek açılması ve zarf içinde yer alan soruların sınav kurulu tarafından sorulması yönteminin sınav kurulunca benimsendiği anlaşılmış, idare tarafından gönderilen başvurana ait sınav tutanağında; sınav kurulunun her bir üyesi tarafından değerlendirme kıstaslarına ilişkin ayrı ayrı puanlamaya yer verildiği, verilen puanların birbirini destekler nitelikte olduğu, anılan Tutanakların ‘Toplam’ alanında her bir kıstas için üyelerin verdikleri notların aritmetik ortalamasının alınarak not edildiği görülmüş, buna göre; sınav sürecinin ilgili düzenlemelere uygun yürütülmediğine ve sözlü sınav değerlendirme tutanağındaki puanlamaya ilişkin takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı kullanıldığına ve sübjektif bir değerlendirme yapıldığına dair herhangi bir veriye dosya kapsamında rastlanılmamıştır.

Ayrıca ilgili Yönetmelikte, sözlü sınavda yüz üzerinden en az yetmiş puan alanların başarılı sayılacağı düzenlenmiş olup sözlü sınav kurulu üyeleri tarafından verilen puanların toplanarak ortalamasının alınması suretiyle ulaşılan puanın 60 olması nedeniyle başvuranın başarısız sayılması işleminde hukuka aykırılık olmadığı değerlendirilmiştir.

Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın sözlü sınavının, ilgili mevzuat çerçevesinde yapıldığı değerlendirildiğinden başvuruya konu işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırılık tespit edilememiştir

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI : 2023/3674-S.23.6094
BAŞVURU NO : 2022/19063
KARAR TARİHİ : 23/03/2023

KISMEN TAVSİYE KISMEN RET KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuranın sözlü sınav iptali talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 21/12/2022
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran Malatya İli    İlçe Emniyet Müdürlüğü Şehit Cumali Sancar Polis Merkezi Amirliğinde  ... sicil numarası ile Polis Memuru olarak görev yaptığını, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yapılan PAEM 6. dönem İlk Derece Amirlik Eğitimi yazılı sınavına girdiğini ve 71 puan alarak başarılı olduğunu ardından fiziki yeterlilik sınavına girdiğini bu sınavdan da 87.5 puan alarak başarılı olduğunu ve aynı gün mülakat sınavına alındığını, mülakat sınavından ise 03.01.2022 tarihinde başarısız olduğunun ilan edildiğini belirtmiştir. Başvuran tarafından başarısız sayılması yönündeki işlemin iptali talebi ile 21/02/2022 tarihinde Malatya 2.İdare Mahkemesinde Esas numarası ile dava açılmıştır. Yapılan yargılama neticesinde Malatya 2. İdare Mahkemesince 20/05/2022 tarihinde ...   karar numarası ile mülakat işlemini iptaline karar verilmiştir. Başvuran Malatya 2. İdare Mahkemesince verilen iptal kararına istinaden 29/07/2022 tarihinde tekrar mülakat alındığını fakat 04/11/2022 tarihinde açıklanan sonuca göre 70 puanın altında puan verilerek tekrar başarısız sayıldığı belirtilmiştir. Başarısız sayılma işleminin hukuka aykırı olduğunu uğradığı mağduriyetin giderilmesini talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.    Başvuruya konu iddialar hakkındaki bilgi ve belge talep yazımıza istinaden İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün 17/01/2023 tarih ve    sayılı cevabi yazısında özetle;

2.1.    Sözlü sınav öncesinde adaylara yöneltilecek soruların cevap anahtarının Soru Hazırlama Komisyonu ve Soru Denetleme ve soru Bankası Oluşturma komisyonunca hazırlanıp, tutanak altına alındığı,

2.2.    Başvuranın mahkeme kararına istinaden yapılan sözlü sınavının 29/07/2022 tarihinde yapıldığı, işbu sınav sonuçlarının 04/11/2022 tarihinde açıklandığı,

2.3.    Sözlü sınavın görsel kayıt altına alınacağına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamakla birlikte tesis edilen işlemler yargı denetimine açık bir şekilde yazılı kayıt altına alınmakta olup; buna ilişkin sorulan soru ve cevap anahtarı ile başvurana ilişkin komisyon üyelerinin değerlendirme formlarının ekte gönderildiği,

2.4.    Sözlü sınav kurul üyelerinin hangi gerekçelerle gözleme dayalı puanlama yaptığına ilişkin bilgi ve belgelerin ekte gönderildiği,

2.5.    Sözlü sınavın soru çekme yöntemiyle yapıldığı buna ilişkin psikolojik değerlendirmenin psikolog üye tarafından yapıldığı,

2.6.    Başvuran hakkında tesis edilen işlemlerin Polis Akademisi Başkanlığı Polis Amirleri Eğitimi Merkezi Giriş Ve Eğitim-Öğretim Yönetmeliğinde düzenlenen hükümler doğrultusunda hukuka uygun olarak tesis edildiği,

Açıklamalarına yer verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

...

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
8.  Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde hazırlanan ‘Tavsiye Karar Önerisi’ Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

9. Başvuranın İlk Derece Amirlik Eğitimi yazılı sınavına girdiği ve 71 puan alarak başarılı olduğu ardından fiziki yeterlilik sınavına girdiği bu sınavdan da 87.5 puan alarak başarılı olduğu ve aynı gün mülakat sınavına alındığı, mülakat sınavından ise 03.01.2022 tarihinde başarısız olduğunun ilan edildiği anlaşılmıştır.

10. Başvuran tarafından başarısız sayılması yönündeki işlemin iptali talebi ile 21/02/2022 tarihinde Malatya 2.İdare Mahkemesinde ...Esas numarası ile dava açılmıştır. Yapılan yargılama neticesinde Malatya 2. İdare Mahkemesince 20/05/2022 tarihinde    karar numarası ile mülakat işlemini iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.

11. Başvuranın Malatya 2. İdare Mahkemesince verilen iptal kararına istinaden 29/07/2022 tarihinde tekrar mülakat alındığı fakat 04/11/2022 tarihinde açıklanan sonuca göre 70 puanın altında puan verilerek tekrar başarısız sayıldığı belirtilmiştir. Başarısız sayılma işleminin hukuka aykırı olduğunu belirterek uğradığı mağduriyetin giderilmesini talep etmektedir.

12. Malatya 2. İdare Mahkemesinin iptal kararındaki gerekçe incelendiğinde “ Uyuşmazlık konusu olayda; davacı hakkında düzenlenen "Sözlü Sınav Komisyonu Değerlendirme Karar Formları" incelendiğinde, bir başkan ve dört üyeden oluşan sınav komisyonu tarafından 20 puan üzerinden beş ayrı kritere göre değerlendirme yapıldığı, dört komisyon üyesi tarafından "Konu Hakkında Bilgi Düzeyi" kriterinde "Soruya yanlış cevap verdi" seçeneği işaretlenerek davacıya 12 puan verildiği, bir komisyon üyesi tarafından ise "Soruya cevap veremedi" seçeneği işaretlenmesine rağmen yine 12 puan verildiği, "Kendisinden istenileni Kavrama", "Özgüveni", "İfade Etme Yeteneği", "Beden Dilini Kullanma Becerisi" kriterlerine 11, 12 ve 13'er puanların verildiği, belirtilen kriterlerin karşısında yer alan "Takdir Edilen Puanın Gerekçesi"' kısmındaki işaretlemelerin dört üye tarafından ayni şekilde, bir üye tarafından ise farklı şekilde işaretlendiği ve tüm üyelerce verilen 63, 58, 60, 57 ve 62 seklindeki puanlamanın ortalaması olarak toplam 60 puan takdir edildiği, başka bir deyişle davacı hakkında her bir komisyon üyesi tarafından ayrı ayrı değerlendirme yapıldığı, ancak her bir değerlendirme kriteri için dört komisyon üyesi tarafından ayni gerekçe ile farklı puanların, bir üye tarafından ise farklı gerekçe ile farklı puanların verildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, davacı hakkında her bir kriter yönünden yapılan değerlendirmede dört komisyon üyesi tarafından aynı gerekçe ile farklı puanların, bir üye tarafından ise farklı gerekçelerle farklı puanların takdir edildiği, "Konu Hakkında Bilgi Düzeyi" kriterinde "Soruya yanlış cevap verdi"' ve "Soruya cevap veremedi" şıkları işaretlenmiş olmasına rağmen tüm üyeler tarafından 20 puan üzerinden 12 puan verilmesinin, "Kendisinden istenileni Kavrama" kriterinde "Kendisinden istenileni eksik anladı " ve "Kendisinden istenileni anlamadı" şıkları işaretlenmiş olmasına rağmen tüm üyeler tarafından 20 puan üzerinden 12 puan verilmesinin, "Özgüveni" kriterinde "Duygularını kontrol edemiyor, özgüveni düşük ve içe dönük" şıkkı işaretlenmiş olmasına rağmen bir ye tarafından 20 puan üzerinden 11 puan verilmesinin, “İfade Etme Yeteneği"' kriterinde "Kendini ifade edemiyor, konuşması akıcı ve anlaşılır değil" şıkkı işaretlenmiş olmasına rağmen bir üye tarafından 20 puan üzerinden 11 puan verilmesinin, "Beden Dilini Kullanma Becerisi"' kriterinde "Beden dili, jest ve mimiklerini yeterli düzeyde kullanabiliyor" ve "Dış görünüşü Özenli değil" şıklar işaretlenmiş olmasına rağmen 20 puan üzerinden 11, 12 ve 13'er puanların verilmesinin hayatin olağan akışına aykırı olduğu, davacı hakkındaki tüm kriterler tam olarak olumsuz değerlendirilmesine rağmen her bir kriter için tüm komisyon üyelerince verilen puanların gerçeği yansıtmadığı, dolayısıyla takdir yetkisinin objektif kullanılmadığı ve davacının soruya verdiği cevabin tutanakla ya da görsel materyallerle kayıt altına alınmaması nedeniyle yargısal denetime imkan tanınmadığı anlaşıldığından, yapılan sözlü sınav neticesinde davacının basarisiz sayılmasına ilişkin işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.” Denilerek iptale sebep olan ve düzeltilmesi gereken unsurların belirtildiği anlaşılmıştır. 13. Yeniden yapılan sözlü sınava ilişkin komisyon üyeleri tarafından düzenlenen sözlü sınav değerlendirme karar formları incelendiğinde komisyon başkanı ve dört üyenin de "Konu Hakkında Bilgi Düzeyi”, "Kendisinden istenileni Kavrama", "Özgüveni”, “İfade Etme Yeteneği" ve "Beden Dilini Kullanma Becerisi" kriterleri için 12 puan vermek suretiyle toplamda başvurana 60 puan verdiği, tüm üyelerin her bir kriter için 12 puan verme gerekçesi olarak da aynı seçeneği işaretlediği, tüm komisyon üyelerinin karar formlarının birebir aynı olduğu tüm üyelerin verdiği puanların aritmetik ortalamasının alınması suretiyle başvurana 60 puan verildiği ve öğrenci aday olamaz kararı verilmek suretiyle başarısız sayıldığı anlaşılmıştır.

13. Yeniden yapılan sözlü sınava ilişkin komisyon üyeleri tarafından düzenlenen sözlü sınav değerlendirme karar formları incelendiğinde komisyon başkan ve dört üyenin de "Konu Hakkında Bilgi Düzeyi”, "Kendisinden istenileni Kavrama", "Özgüveni”, “İfade Etme Yeteneği" ve "Beden Dilini Kullanma Becerisi" kriterleri için 12 puan vermek suretiyle toplamda başvurana 60 puan verdiği, tüm üyelerin her bir kriter için 12 puan verme gerekçesi olarak da aynı seçeneği işaretlediği, tüm komisyon üyelerinin karar formlarının birebir aynı olduğu tüm üyelerin verdiği puanların aritmetik ortalamasının alınması suretiyle başvurana 60 puan verildiği ve öğrenci adayı olamaz kararı verilmek suretiyle başarısız sayıldığı anlaşılmıştır.

14. Kamu hizmetlerinin ehil ve yetişmiş kamu görevlileri eliyle yürütülmesi için yapılan sözlü sınavların, kariyer ve liyakat ilkelerine uygun, objektif ve aynı zamanda yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönünden denetime imkân tanıyacak şekilde yapılması, hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir.

15. Danıştay 2. Dairesinin 27/03/2017 tarihli ve    sayılı Kararında “Sözlü sınavda değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gözlem ve kanaate dayalı olduğu açıktır. Bu düzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması mümkün olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sözlü sınav öncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda geçirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi halinde mümkün olduğu açıktır.” ifadelerine yer verilmiştir.

16. Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından da sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “Nesnellik”, “Tarafsızlık”, “Şeffaflık”, “Hesap verilebilirlik” ve “Kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarelerin düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde bilgi soruları yanında cevap anahtarlarını hazırlaması, sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirler alması önerilmektedir (Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 2022/5673 başvuru numaralı ve 16/08/2022 tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı, 2022/5489 başvuru numaralı ve 16/08/2022 tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı).

17. Başvuruya konu sınava ilişkin; sınav kurulunun ilgili Yönetmelik düzenlemesi çerçevesinde oluşturulduğu, sözlü sınava katılmaya hak kazanan adaylara sorulmak üzere soruların önceden belirlenerek sınav kurulu tarafından karara bağlandığı, kapalı zarflardan birinin aday tarafından seçilerek açılması ve zarf içinde yer alan soruların sınav kurulu tarafından sorulması yönteminin sınav kurulunca benimsendiği anlaşılmış, idare tarafından gönderilen başvurana ait sınav tutanağında; sınav kurulunun her bir üyesi tarafından değerlendirme kıstaslarına ilişkin ayrı ayrı puanlamaya yer verildiği, verilen puanların birbirini destekler nitelikte olduğu, anılan Tutanakların ‘Toplam’ alanında her bir kıstas için üyelerin verdikleri notların aritmetik ortalamasının alınarak not edildiği görülmüş, buna göre; sınav sürecinin ilgili düzenlemelere uygun yürütülmediğine ve sözlü sınav değerlendirme tutanağındaki puanlamaya ilişkin takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı kullanıldığına ve sübjektif bir değerlendirme yapıldığına dair herhangi bir veriye dosya kapsamında rastlanılmamıştır.

18. Ayrıca ilgili Yönetmelikte, sözlü sınavda yüz üzerinden en az yetmiş puan alanların başarılı sayılacağı düzenlenmiş olup sözlü sınav kurulu üyeleri tarafından verilen puanların toplanarak ortalamasının alınması suretiyle ulaşılan puanın 60 olması nedeniyle başvuranın başarısız sayılması işleminde hukuka aykırılık olmadığı değerlendirilmiştir.

19. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın sözlü sınavının, ilgili mevzuat çerçevesinde yapıldığı değerlendirildiğinden başvuruya konu işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırılık tespit edilememiştir.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
20.  İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi Yönetim İlkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede; başvuru kapsamında Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği görülmüştür.

21. Ayrıca, İdarenin sözlü sınav esnasında ses ve görüntü ile sözlü sınavı kayıt altına alması sınavın objektif olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin tespiti bakımından önem arz etmektedir. Zira ses ve görüntü kaydının mevcudiyeti halinde olası bir ihtilafta yapılacak incelemede objektif sonuçlara ulaşılacaktır. Ancak idare tarafından sözlü sınavda ses ve görüntü kaydı alınmamış olup, idarenin bundan sonraki sınavlarda anılan hususlara uygun davranması gerektiği değerlendirilmektedir.

22. Öte yandan somut olayda idarece Kurumumuza gönderilen bilgi ve belgelerden değerlendirme tutanaklarında sadece komisyon üyelerinin adaylara vermiş oldukları puanların kayıt altına alındığı; ancak adayların sorulara verdikleri cevapların değerlendirme tutanaklarında gösterilmediği tespit edilmiş olup Kurumumuzca bundan sonra yapılacak sınavlarda bu duruma dikkat edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
23.  6328 sayılı Kanun’un 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca başvurunun Kurumumuz tarafından reddedilmesi hâlinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. 21 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca ise tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Buna göre; ilgili idarenin eylem ve işlemlerine karşı dava açma süresinden arta kalan sürede İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosyanın kapsamına göre;
Başvuranın, sözlü sınavının incelenerek atamasının yapılması talebinin REDDİNE,
Sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen İdarenin bundan sonra düzenleyeceği benzer sınavlarda; adaylara sorulan sorulara adayların verdiği cevapların tutanağa geçirilmesi tedbirler alması ile sözlü sınavlarda sesli ve görüntülü kayıt imkânlarından faydalanılması yönünde İÇİŞLERİ BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, İdare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURAN ile İÇİŞLERİ BAKANLIĞINA tebliğine
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.