Facebook
Twitter
Whatsapp
Telegram
URL Kopyala
Yukarıda yer alan sosyal denge sözleşmesinde, ilgili kişiye yapılan ödemelerin gerek 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarın gerekse de 2012 yılında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi ile unvanlar itibariyle yapılan ödemelerin aylık ortalama tutarın üzerinde sosyal denge tazminatı ödemesi yapılmıştır. Bu durumda, belirtilen sınırın üzerinde sosyal denge tazminatı veya herhangi bir sosyal yardım ödemesi yapılması mümkün değildir.
Bu bağlamda, İdare ile yetkili sendika arasında akdedilen, 01.01.2018-31.03.2019 ve 01.04.2019-31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmelerine istinaden yapılan tavan tutarın üzerindeki sosyal denge tazminatı ile bayram ikramiyeleri, yılbaşı ikramiyesi, 8 Mart ikramiyesi, 1 Mayıs ikramiyesi ve eğitim yardımı ödemeleri yasal düzenlemeye aykırıdır.
Yılı : 2020
Dairesi : 7
Karar No: 524
Tutanak Tarihi : 9.6.2022
SOSYAL DENGE ÖDEMESİ
İdare ile yetkili sendika arasında akdedilen sosyal denge sözleşmelerine istinaden Zabıta Memuru …’a 2018 ve 2019 yılları için 2020 yılı içerisinde yapılan sosyal denge tazminatı ödemelerinde ilgili mevzuatıyla belirlenen tavan tutarın aşıldığı ve söz konusu ödemeler yönünden kamu zararına sebebiyet verildiği iddiası ile ilgili olarak yapılan incelemede;
4688 sayılı Kanun’un “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesi;
“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.
Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanır ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez. Mahalli idareler genel seçim tarihini izleyen üç ay içerisinde de toplu sözleşme dönemiyle sınırlı olmak üzere sözleşme yapılabilir. Bu sözleşmeye dayanılarak yapılan ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.
İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır.”,
04.04.2012 tarihli ve 6289 sayılı Kanun’la 4688 sayılı Kanun’a eklenen Geçici 14’üncü maddesi;
“(Ek: 4/4/2012-6289/30 md.) 15/3/2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebilir. Anılan sözleşmelerin uygulanmasına devam edildiği dönem için 32 nci madde hükümleri çerçevesinde ayrıca sözleşme yapılamaz. Söz konusu sözleşmeleri 31/12/2015 tarihinden önce sona eren veya mevcut sözleşmeleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra karşılıklı olarak feshedilen kapsama dahil idareler, sözleşmelerinin sona eriş veya fesih tarihini izleyen bir ay içinde sözleşmelerin sona erdiği veya feshedildiği tarih ile bu Kanunda öngörülen toplu sözleşme dönemi sonuna kadarki dönemle sınırlı olmak üzere üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri çerçevesinde sözleşme yapabilir. Ancak 32 nci madde uyarınca toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarın, unvanlar itibarıyla ilgili personele söz konusu sözleşmeler uyarınca yapılmakta olan ortalama aylık ödemenin altında kalması halinde; üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri esas alınarak 31/12/2015 tarihine kadar uygulanabilecek sözleşmelerde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte uygulanan sözleşme uyarınca unvanlar itibarıyla ilgili personele ödenen ortalama aylık tutar tavan olarak esas alınabilir. Bu şekilde yapılacak ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.”,
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye 6289 sayılı Kanun’la eklenen Ek 15’inci maddesi;
“(Ek: 4/4/2012-6289/33 md.)Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.”
hükümlerini içermektedir.
Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’nin “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” başlıklı dördüncü bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’nci maddesinde;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.”,
“Sosyal denge tazminatı süre uzatımı” başlıklı 7’nci maddesinde ise;
“4688 sayılı Kanunun geçici 14 üncü maddesinde yer alan “31/12/2015” ibaresi “31/12/2019” şeklinde uygulanır.” düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeler değerlendirildiğinde görüleceği üzere 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesine göre; 375 sayılı KHK'nin Ek 15'inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında, Toplu Sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sosyal denge sözleşmesi yapılabilecektir.
375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesinde ise; sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği belirtilmiştir.
Bu bağlamda, mevcut mevzuat hükümleri dikkate alınarak Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşmenin kamu görevlilerinin geneline yönelik bölümü Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti Başkanı tarafından, Yerel Yönetim Hizmet Koluna yönelik bölümü BEM-BİR-SEN (Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası) Temsilcisi tarafından, kamu görevlileri adına imzalanmış ve yürürlüğe girmiştir.
4688 sayılı Kanun uyarınca imzalanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’nin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında; sosyal denge tazminatının aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’ü olarak belirlenmiştir.
Diğer yandan; 4688 sayılı Kanun’un geçici 14’üncü maddesinde, 15.03.2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’inci maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan ve 11.04.2012 tarihinde de yürürlükte olan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebileceği; bu tarih itibariyle yürürlükte bulunan sözleşmeler uyarınca unvanlar itibariyle ödenen aylık ortalama tutarların 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarı geçmesi durumunda 11.04.2012 tarihinde de yürürlükte olan sözleşmeler uyarınca unvanlar itibarıyla ilgili personele ödenen ortalama aylık tutarların, tavan tutar olarak esas alınabileceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, yeni imzalanacak sosyal denge sözleşmelerinde yukarıda belirtilen şekilde, 15.03.2012 tarihinden önce imzalanan ve 11.04.2012 tarihinde de yürürlükte olan sözleşmelerdeki personel lehine olan aylık ortalama tutarlar dikkate alınabilecektir.
Diğer bir ifade ile şayet 15.03.2012 tarihinden önce imzalanan ve 11.04.2012 tarihinde de yürürlükte olan bir sözleşme var ise, bu sözleşme uyarınca unvanlar itibariyle ödenen ortalama aylık tutarlar ile 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutar (en yüksek Devlet memuru aylığının-ek gösterge dâhil %100’ü) kıyaslanacak ve yeni sosyal denge sözleşmesinde belirtilmek şartıyla hangisi yüksek ise unvanlar itibariyle tazminat ödemesine esas alınabilecektir. Bu durumda, bir tazminat olan sosyal denge ödemesinin tavanı; personelin kadro unvanına göre, ya Toplu Sözleşme’de belirtilen tavan tutar ya da 15.03.2012 tarihinden önce imzalanan ve 11.04.2012 tarihinde de yürürlükte olan sözleşmeler uyarınca unvanlar itibariyle yapılan ödemelerin aylık ortalama tutarı olacaktır. Söz konusu sözleşmeler ise, kendi metninde belirlenen yürürlük süresine kadar geçerli olan sözleşmelerdir.
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemeden de görüleceği üzere, sosyal denge sözleşmesinde tek bir kalem olarak tazminat tutarı düzenlenmekte olup söz konusu tazminatın tutarı görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre belirlenebilecek, ancak, mevzuatında belirtilen tavan tutarı aşamayacaktır. Bu bağlamda, sosyal denge sözleşmelerinde, mevzuatında belirlenen tavana uyulmak şartıyla sadece “sosyal denge tazminatı”nın düzenlenebileceği ve bu sözleşmelerin söz konusu tazminat dışında herhangi bir ödemeye dayanak olamayacağı açıktır.
İdarenin sosyal denge tazminatı ödemelerinin incelenmesi neticesinde; Zabıta Memuru …ın İdarede memur olarak görev yaptığı, 692 sayılı KHK ile Kamu görevinden çıkarıldığı, bunun üzerine ilgili kişinin Olağanüstü Hal İnceleme Komisyonuna müracaat ettiği ve Komisyon tarafından göreve iade edildiği, sonrasında ise ilgili kişiye görevde olmadığı dönemlerle ilgili sosyal denge tazminatının ödenmesine İdare tarafından karar verildiği, söz konusu ödeme kararına mesnet olarak da İdare bünyesinde çalışan ve aynı KHK ile görevden alınarak Olağanüstü Hal İnceleme Komisyonu kararına göre göreve iade edilen başka bir çalışanın, görevde bulunmadığı döneme isabet eden sosyal denge tazminatının kendisine verilmesi yönünde açtığı dava neticesinde T.C. ... 9.İdare Mahkemesinin 2019/.. Esas ve 2019/.. Nolu Kararın gösterildiği anlaşılmıştır.
Söz konusu Mahkeme Kararı’nda “… OHAL Komisyon kararıyla yeniden göreve iade edildiği, Anayasal hükümlere ve yukarıda aktarılan mevzuata göre davacının görevine son verildiği dönemlerde ödenmeyen tüm mali ve sosyal haklarının ödenmesi gerektiği, bu mali ve sosyal haklar içerisinde doğal olarak aylık ücret ve yan ödemeler olduğu gibi görevde olmuş olsaydı alabileceği değer mali ve sosyal haklarında olacağının kabulü gerektiği, kaldı ki sosyal denge ödemesinin sendika üyeliğine bağlı bir ödeme olmadığı ve sendika ile idareler arasında yapılan ve tüm çalışan personele belirli bir miktar ödeme yapılmasını öngören ve idarelerin serbest iradeleriyle yaptıkları bir sözleşme olduğu, görevde olmadığı dönemlerde sendika üyeliğinin düşmesinin sonrada kendisine sosyal denge ödemesi yapılamayacağı anlamına gelmeyeceği; bu nedenle davacının görevde olmadığı dönemlere ilişkin olarak sosyal denge ücretlerinin ve varsa ikramiyelere hak kazanacağı açık olduğundan davacının sosyal denge ücretlerin ve ikramiyelerinin ödenmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine yönelik işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır…” denilmektedir.
Ancak, İdare tarafından emsal Mahkeme kararına istinaden ilgili kişiye yapılan sosyal denge tazminatı ödemelerinde yasal tavan tutarının dikkate alınması gerekirken, İdare ve ilgili sendika arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesine istinaden söz konusu kişiye tavan tutarın üzerinde sosyal denge tazminatı ile bayram ikramiyeleri, yılbaşı ikramiyesi, 8 Mart ikramiyesi, 1 Mayıs ikramiyesi ve eğitim yardımı ödemeleri yapıldığı ve kamu zararına neden olunduğu tespit edilmiştir.
Şöyle ki;
09.08.2011 tarihli ve 01.01.2011-31.12.2012 dönemini kapsayan sosyal denge sözleşmesinin “Aylık Toplu İş Sözleşmesi Yardım Miktarları” başlıklı 15 inci maddesi ile başkan yardımcıları ve harcama yetkilileri dışındaki diğer çalışanlara ise aylık net 600 TL tutarında ödeme yapılması, ayrıca Ramazan ve Kurban bayramları ile yılbaşında da memurlara 600 TL ikramiye ödeme yapılması kararlaştırılmıştır. Ayrıca sosyal denge tazminatı tutarına da 2012 yılında uygulanmak üzere %15 zam yapılmıştır. Bu durumda, 11.04.2012 tarihinde yürürlükte olan sözleşme uyarınca zabıta memuru kadro unvanı itibariyle yapılan ödemelere göre hesaplanacak tavan tutar şöyledir:
2012 Yılında Geçerli Sosyal Denge ve İkramiye Net Tutarı 690,00 ₺
Ödeme Tipi Brüt Tutar
2012/1 Sosyal Denge 818,12 ₺
2012/2 Sosyal Denge 818,12 ₺
2012/3 Sosyal Denge 818,12 ₺
2012/4 Sosyal Denge 818,12 ₺
2012/5 Sosyal Denge 818,12 ₺
2012/6 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/7 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/8 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/8 Ramazan Bay.İkr. 869,67 ₺
2012/9 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/10 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/10 Kurban Bay.İkr. 869,67 ₺
2012/11 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/12 Sosyal Denge 869,67 ₺
2012/12 Yılbaşı İkr. 869,67 ₺
Yıllık Toplam 12.787,30 ₺
Aylık Ortalama 1.065,61 ₺
Diğer yandan, 4688 sayılı Kanun uyarınca imzalanan Toplu Sözleşme’ye göre 2018 yılında ödenebilecek sosyal denge tazminatı tavan tutarları; 2018 yılının ilk altı ayı için 1031,23 TL, ikinci altı ayı için 1.120,43 TL; 2019 yılının ilk altı ayı için 1.240,67 TL, ikinci altı ayı için 1.315,36 TL’dir. (Söz konusu tavan tutarlar en yüksek devlet memuru aylığının, ek gösterge dâhil, %100’üdür). Dolayısıyla, 4688 sayılı Kanun uyarınca imzalanan Toplu Sözleşme ile belirlenen tavan tutarlar ile 2012 yılında Belediye tarafından imzalanan sosyal denge sözleşmesine istinaden unvanlar itibariyle ödenebilecek sosyal denge tazminatı tutarları karşılaştırıldığında; yukarıda bahsi geçen unvandaki kişiye, 2018 yılının ilk altı ayı için 2012 yılında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi ile unvanlar itibariyle yapılan ödemelerin aylık ortalama tutarının, 2018 yılının ikinci altı ayı ile 2019 yılının tamamı için ise 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarın esas alınması gerektiği ortaya çıkmaktadır.
Ancak, İdare ile yetkili sendika arasında akdedilen ve 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmesinin “Mali Haklar” başlıklı 22 inci maddesinde;
“Sözleşme gereği her ayın maaş günü Ünvanlı, Unvansız her Memur ve Sözleşmeli Personele; 01.01.2018 — 31.03.2019 (15 ay boyunca) tarihleri arasında net olarak 1.400,00.TL maaş ile birlikte ödenir.
Ayrıca İşveren, Ramazan ve Kurban Bayramlarında bulunduğu dönem içinde ödenen 1.400,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
İşveren, İşçi ve Emekçilerin Birlik, Dayanışma ve Mücadele günü olan 1 Mayıs’da aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, 8 Mart Dünya Kadınlar Gününde denge ücretinini yarısı kadar 700,00 TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, Eğitim yardımı olarak aynı şekilde tüm çalışanlara eşit olarak bulunduğu dönem Eylül ayı içinde 1.400,00. TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, Yılbaşında da aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
Engelli personele yılda bir defaya mahsus olmak üzere 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
İş bu sözleşmenin imzalandığı tarihten bitim tarihine kadar emekliliğe hak kazanmış yada kazanacak olanlar sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde başvuranlar 25.000,00.TL. emeklilik ikramiyesinden faydalanır.
…
5393 sayılı Belediye yasasının 49.maddesine tabi sözleşmeli olarak çalışan personele mali hakların yarısı ödenir.
Çalışan Memur Personelin engelli çocuğu olması ve bunu raporla belgelemesi (en az %50 engelli) olması durumunda yılda bir defa ya mahsus olmak üzere denge ücreti kadar ikramiye net olarak ödenir.
Başkanlık Makamının onayı alınmak şartıyla; 657 sayılı yasa’ya tabi olan Tüm Personele çalışma saatleri dışında görev yaptıkları her saat için, 15,00.TL ek ödeme yapılır. Bu süre kesinlikle yılda 240 saati geçemez…”
Hükümleri yer almaktadır.
Ayrıca, 31.03.2019 tarihinde söz konusu sözleşme sona ermiştir. Ancak 2019 yılının kalan 9 ayında geçerli olacak yeni sosyal denge sözleşmesi için taraflar arasında uzlaşı sürecinin uzaması ve sözleşmenin imzalanamaması nedeniyle, İdare ile yetkili sendika arasında daha önce akdedilen ve 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi, söz konusu Sözleşmenin “Toplu İş Sözleşmesinin Yürütülmesi” başlıklı 7’inci maddesinde yer alan;
“…
d) Yeni Toplu İş Sözleşme imzalanıncaya kadar eski sözleşmenin tüm hükümleri geçerlidir…” hükmüne dayanılarak 2019 yılının son 9 ayında İdare tarafından uygulanmaya devam edilmiş ve personele ödemeler gerçekleştirilmiştir.
Daha sonrasında 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi imzalanmıştır. Söz konusu Sözleşmenin “Mali Haklar” başlıklı 22’nci maddesinde;
“Sözleşme gereği her ayın maaş günü ünvanlı, unvansız her memur ve sözleşmeli personele;
• 1.04.2019 - 31.12.2020 (21 ay boyunca) tarihleri arasında net olarak 1.300,00.TL maaş ile birlikte ödenir.
• Ayrıca İşveren;
• Ramazan ve Kurban Bayramlarında bulunduğu dönem içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde 1.3000,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• İşçi ve Emekçilerin Birlik, Dayanışma ve Mücadele günü olan 1 Mayıs’ta bulunduğu dönem içinde 1300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Dinlenme yardımı olarak, tüm çalışanlara Haziran ayı içinde 1.300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Eğitim yardımı olarak tüm çalışanlara Eylül ayı içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Yakacak ve giyim yardımı olarak Ekim ayın içinde 1.300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Yılbaşında aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Engelli personele yılda bir defaya mahsus olmak üzere 1.300,00.TL ikramiye net olarak öder.
• İş bu sözleşmenin imzalandığı tarihten bitim tarihine kadar emekliliğe hak kazanmış ya da kazanacak olanlar sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde başvuranlar 30.000,00.TL emeklilik ikramiyesinden faydalanır…
• 5393 sayılı Belediye yasasının 49’uncu maddesine tabi sözleşmeli olarak çalışan personele mali hakların yansı ödenir.
• Çalışan memur personelin engelli çocuğu olması ve bunu raporla belgelemesi (en az %50 engelli) olması durumunda yılda bir defa ya mahsus olmak üzere sosyal denge ücreti kadar ikramiye net olarak ödenir.
• Başkanlık Makamının onayı alınmak şartıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan tüm personele çalışma saatleri dışında görev yaptıkları her saat için, 15,00. TL ek ödeme yapılır. Bu süre kesinlikle yılda 240 saati geçemez…”
hükümleri yer almaktadır.
İdare tarafından, ilgili kişiye ödenecek olan ve 2019 yılının son 9 ayına isabet eden sosyal denge tazminatı için, 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasını kapsayan sosyal denge sözleşmesine istinaden yapılan ödemeler, yeni yapılan ve 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi hükümleri baz alınarak personelden kesinti veya personele ek ödeme yapılarak düzeltilmiştir. 2018 yılının tamamı ile 2019 yılının ilk 3 ayı için ise 01.01.2018-31.03.2019 tarihlerini kapsayan sözleşme hükümleri uygulanmıştır. Ayrıca İdare tarafında yeni sözleşmeye göre 2019 yılının son 9 ayındaki ödemelerden yapılacak kesintiler, yılı içerisinde yine yeni sözleşme ile ihdas edilen ve eski sözleşmede yer almayan dinlenme, yakacak ve giyim yardımı kalemlerinin ile diğer sosyal denge tazminatı kalemlerinin personel lehine tahakkuk ettirilmesi neticesinde oluşan kişi alacaklarından mahsup edilerek gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla kamu zararı tablosu söz konusu kesintiler dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Yukarıda yer alan sosyal denge sözleşmesinde, ilgili kişiye yapılan ödemelerin gerek 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarın gerekse de 2012 yılında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi ile unvanlar itibariyle yapılan ödemelerin aylık ortalama tutarın üzerinde sosyal denge tazminatı ödemesi yapılmıştır. Bu durumda, belirtilen sınırın üzerinde sosyal denge tazminatı veya herhangi bir sosyal yardım ödemesi yapılması mümkün değildir.
Bu bağlamda, İdare ile yetkili sendika arasında akdedilen, 01.01.2018-31.03.2019 ve 01.04.2019-31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmelerine istinaden yapılan tavan tutarın üzerindeki sosyal denge tazminatı ile bayram ikramiyeleri, yılbaşı ikramiyesi, 8 Mart ikramiyesi, 1 Mayıs ikramiyesi ve eğitim yardımı ödemeleri yasal düzenlemeye aykırıdır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde;
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
…
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır” hükümlerine yer verilmiştir. İdare ile sendika arasında akdedilen ve mevzuata aykırı hükümler ihtiva eden sosyal denge sözleşmesi doğrultusunda çalışanlara yapılan tavan tutarın üzerindeki sosyal denge tazminatı ile bu tutarın yanına ek olarak ödenen bayram ikramiyeleri, yılbaşı ikramiyesi, 8 Mart ikramiyesi, 1 Mayıs ikramiyesi ve eğitim yardımı ödemeleri, yukarıda belirtilen maddenin (g) bendinde hüküm altına alınan “mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” kapsamında kamu zararını ifade etmektedir.
Bu itibarla; Zabıta Memuru …’a 2018 ve 2019 yılları için 2020 yılı içerisinde mevzuata aykırı olarak tavan tutarların üzerinde sosyal denge tazminatı ödenmesi suretiyle sebep olunan ve hesabı kamu zararı hesap tablolarında gösterilen toplam … TL kamu zararının sorumlularına ödettirilmesine oy birliğiyle,
Sorumluluğun değerlendirilmesi:
Sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanı …nun sorumluluğu:
5018 sayılı Kanun’un “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 38’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak” belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
4688 sayılı Kanun’un “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesinde yer alan “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir.” hükmü uyarınca belediyelerde sosyal denge sözleşmesini imzalamaya münhasıran Belediye Başkanı yetkili kılınmıştır.
Bu doğrultuda, mevzuat ile belirlenen tavan tutarı aşan tutarlarda sosyal denge ödenmesine ilişkin sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanı …’nun kamu zararından sorumluluğunun bulunduğuna oy birliğiyle,
Sözleşmeyi imzalayan diğer görevlilerin sorumluluğu:
.
4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde sözleşme yapma yetkisi münhasıran belediye başkanına verilmiş olduğundan, sözleşmede imzası bulunan diğer kişilerin sorumluluğunun bulunmadığına Üye Fikri ÖZKÖK’ün karşı oyu ve oy çokluğuyla,
Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumluluğu:
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun; “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi;
“…
Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”
Aynı Kanun’un “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesi;
“…
Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
…
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.” hükümlerini içermektedir.
Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007 tarihli ve 5189-1 no.lu Kararı’nda, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, yapılacak olan giderin mevzuat hükümlerine uygun olduğunu kontrol etmekle yükümlü olduğu ifade edilmiştir.
Bu doğrultuda, mevzuat ile belirlenen tavan tutarı aşan tutarlarda sosyal denge ödenmesinden doğan kamu zararından Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin de sorumluluğunun bulunduğuna Daire Başkanı … ve Üye …’ün karşı oyları ve oy çokluğuyla,
Özet olarak;
- Belediye Başkanı …’nun sorumlu olduğuna oy birliğiyle,
- Sözleşmeyi imzalayan diğer görevlilerın sorumlu olmadığına oy çokluğuyla,
- Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumlu olduğuna oy çokluğuyla
Netice itibariyle de;
Zabıta Memuru …’a 2018 ve 2019 yılları için 2020 yılı içerisinde mevzuata aykırı olarak tavan tutarların üzerinde sosyal denge ödemesi yapılması suretiyle oluşan ve ayrıntısı aşağıdaki hesap tablosunda gösterilen toplam … TL kamu zararının;
Üst Yönetici (Belediye Başkanı) …, Harcama Yetkilisi (Zabıta Müdürü) … ve Gerçekleştirme Görevlisi (Zabıta Memuru) …’e
müştereken ve mütelsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Azınlık Görüşleri:
(Daire Başkanı ….’in sorumluluğa ilişkin farklı görüşü: 4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde sözleşme yapma yetkisi münhasıran belediye başkanına verilmiş olduğundan, sözleşmede imzası bulunan diğer kişilerin sorumluluğu bulunmamaktadır.
Usulünce imzalanarak yürürlüğe girmiş sosyal denge sözleşmesinde belirlenen tutarları ödedikleri için, 5018 sayılı Kanun’un 32’nci ve 33’üncü maddeleri uyarınca Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerinin de sorumlulukları bulunmamaktadır.
Dolayısıyla … TL kamu zararının münferiden Belediye Başkanı …’na ödettirilmesi yönünde karar verilmesi gerekir.
Üye ...’ün sorumluluğa ilişkin farklı görüşü: .
Bu itibarla … TL kamu zararının Belediye Başkanı Bülent KERİMOĞLU ile sözleşmede imzası bulunan diğer görevlilere müştereken ve müteselsilen ödettirilmesi yönünde karar verilmesi gerekir.)
