Sosyal güvenlik hakkından feragat edilebilir mi?

Dolayısıyla, sosyal güvenlik hakkından HMK 307. (HUMK 91.) maddesi kapsamında feragat olanaksızdır ve açılan sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davadan da vazgeçilemez.

Davacı ancak, HMK 123. maddesinde düzenlenen hakkını kullanabilir ve ileride yeniden dava açabilme hakkını saklı tutarak, davalının rızası ile davanın takibinden vazgeçebilir veya HMK 150. maddesi hükmü gereğince davayı takip etmeyerek yenileninceye kadar dosyanın işlemden kal- dırılması ve giderek davanın açılmamış sayılması sonucunu elde edebilir.

Y. 10. HD
E: 2022/5621
K: 2022/11839
T: 05.10.2022

DAVA: Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.

Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde feragat nedeniyle konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.

Dosya kapsamı incelendiğinde, dava açıldıktan sonra 02.12.2014 tarihinde davacının davasından feragat etmesi sonucu yazılı şekilde karar verildiği anlaşılmıştır.

Dava, 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesi kapsamında geçen hizmetlerin tespiti istemine ilişkin olup; davacı vekilinin davadan feragat ettiğine dair beyanı gerekçe gösterilerek davanın reddine dair karar verilmiştir. 5510 sayılı Yasanın 92. maddesinde, “Bu Kanunda yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir."- hükmü öngörülmüş olup; 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde de benzer düzenleme yer almakta olup, sigortalı olmak, kamu düzenine ilişkin, kişiye bağlı, vazgeçilemez ve kaçınılamaz hak ve yükümlülük doğuran bir hukuksal statü meydana getirmektedir.

Kişilerin ve sosyal güvenlik kuruluşlarının bu statünün oluşumundaki rolü, yenilik doğurucu ve iradi bir durum değil, kanun gereği kendiliğin- den oluşan statüyü belirlemekten ibarettir. Dolayısıyla, sosyal güvenlik hakkından HMK 307. (HUMK: 91.) maddesi kapsamında feragat olanak- sızdır ve açılan sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin da- vadan da vazgeçilemez. Davacı ancak, HMK 123. maddesinde düzenlenen hakkını kullanabilir ve ileride yeniden dava açabilme hakkını saklı tutarak, davalının rızası ile davanın takibinden vazgeçebilir veya HMK 150. maddesi hükmü gereğince davayı takip etmeyerek yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılması ve giderek davanın açılmamış sayılması sonucunu elde edebilir.

Bu nedenle; inceleme konusu davada mahkemece, davadan vazgeçilemeyeceği davacı vekiline bildirilmeli, feragat beyanının Hukuk Muhake- meleri Kanunu'nun 123 veya 150. maddelerinde düzenlenen haklardan birinin kullanımı niteliğinde olup olmadığı kendisine sorulmak suretiyle belirlenmeli, beyanın anılan anlamlarda kullanıldığı saptandığı takdirde duruma göre 123 veya 150. maddesinde öngörülen usul işletilmeli, aksi durumda ise, elde edilecek sonuca göre dava konusu istem hakkında ka- rar verilmelidir.

O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ:
Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 05.10.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer bir kararda (Y. 10. HD E: 2022/9270 K: 2022/13131 T: 26.10.2022)'da şu ifadeler yer almaktadır:

Sigortalılık hakkı, kamu düzenine ilişkin, kişiye bağlı, vazgeçilemez ve kaçınılamaz hak ve yükümlülük doğuran bir hak olup, kişilerin ve sosyal güvenlik kuruluşlarının bu statünün olu- şumundaki rolü, yenilik doğurucu ve iradi bir durum değil, kanun gereği kendiliğinden oluşan statüyü belirlemekten ibarettir.