Mülakattan elenen aday, mahkemeyi kazandı... Kurum kararı uygulamadı

8. Dönem POMEM giriş sınav sonuçlarına göre başarısız sayılmasına dair işlemin yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle Ankara 23. İdare Mahkemesinde davada, anılan mahkemece 17/08/2022 tarihli ara karar ile dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilen olayda EGM'ye süresinde uygula denildi.

Somut olayda, her ne kadar adayın yeniden değerlendirilmesi gerektiği, mahkeme kararlarının yerine getirilmesi kapsamında her aday için yeni sınav yapılması ve yeni sınav komisyonları oluşturulmasının işgücü kaybı ile kamu kaynaklarının etkin kullanılmamasına yol açacağı, ayrıca dava edilen sınava ilişkin . intibak eğitimlerinin başladığı ve devam eden eğitime yeni öğrenci planlaması yapılmadığı ifade edilmişse de, Anayasa’nın 138 inci maddesi ve İdari Yargılama Usulü Kanununun 28’inci maddesi ile yargı kararlarının hangi gerekçe ile olursa olsun uygulanmamasından idare sorumlu tutulmuştur. Dolayısıyla, İdarenin mahkeme kararlarını uygulaması Anayasal ve kanuni bir zorunluluktur. İdarenin kararı uygulama yükümlülüğü devam ettikçe, yargı kararının uygulanmamasından doğan sorumluluğu da devam edecektir. Yukarıda anılan Anayasa Mahkemesi kararlarına bakıldığında Anayasamızın 36 ncı maddesinde yer alan “hak arama hürriyeti”nin yalnızca yargı mercileri karşısında davalı veya davacı olma sıfatını değil aynı zamanda mahkeme nezdinde verilmiş olan kararın idari mercilerce gereğinin yerine getirilmesini de kapsadığı belirtilmekte, ayrıca mahkeme kararlarının uygulanmasını yargılama sürecinin devamı niteliğinde görerek yargılama sürecini tamamlayan ve yargılamanın bir anlam ve sonuç doğurmasını saylayan unsur olarak nitelendirmektedir.

Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, mevzuat, yargı kararları ve tüm dosya kapsamı birlikte göz önünde bulundurularak; Ankara 23. İdare Mahkemesinin 17/08/2022 tarih ve E.   /   sayılı ara kararının gereğinin, 2577 sayılı Kanunun 28’inci maddesinde öngörülen sürede yerine getirilmediği, bir başka deyişle başvuranın anılan Kanunda emredilen süre içerisinde sözlü sınava alınmadığı, bu itibarla başvuranın adil yargılanma hakkının ve dolayısıyla mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği değerlendirildiğinden, ilgili idarenin Kanun tarafından öngörülen sürede mahkeme kararını yerine getirmemesi yönünde tezahür eden işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI:2022/13148-S.22.20111

BAŞVURU NO : 2022/12914
KARAR TARİHİ : 10/10/2022

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUNUN KONUSU    : Mahkeme kararının uygulanması talebi hk.
BAŞVURU TARİHİ    : 07/09/2022
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran 10/06/2022 tarihinde ilan edilen 28. Dönem POMEM giriş sınav sonuçlarına göre başarısız sayılmasına dair işlemin yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle Ankara 23. İdare Mahkemesinde dava açtığını, anılan mahkemece 17/08/2022 tarihli ara karar ile dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verildiğini, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 28. Maddesi uyarınca sözlü sınava alınması talebini ilgili idareye ilettiğini, ilgili idarenin 05/09/2022 tarih sayılı cevabi yazısında "aynı şartları haiz olacak olan POMEM Giriş Sınavının Mülakat aşamasına" yani takvim gereği kurum tarafından ilan edilecek bir sonraki toplu mülakat aşamasında sınava alınacağının ifade edildiğini iddia ederek, mahkeme kararının gereği olarak sözlü sınava alınmasını talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.Başvuruya konu iddialar hakkındaki bilgi ve belge talep yazımıza istinaden Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Akademisi Başkanlığı tarafından gönderilen 15/09/2022 tarih ve    sayılı
cevabi yazıda;

2.1.POMEM Giriş Yönetmeliğinin “Duyuru, başvuru zamanı ve şekli, adayların çağrılması" başlıklı 7'nci maddesinin 1’inci fıkrasında “POMEM ’lere alınacak öğrenci sayısı, başvuru ve sınav tarihleri, Resmî Gazete ile Cumhurbaşkanınca belirlenen kurumun internet sitesinde ve Başkanlıkça hazırlanan Sınav Başvuru Kılavuzu ile Başkanlığın resmi internet sitesinde ilan edilir. ” hükmünün, 2'nci fıkrasında “POMEM giriş sınavına başvurular her dönem için, Başkanlık tarafından belirlenen yer ve ilan edilen tarihler arasında şahsen yapılır. ” hükmünün ve 15'inci maddesinin 2'nci fıkrasında “Adayların psikolojik yeterliliği; duygusal dengesizlik, dışa dönüklük, uyumluluk, sorumluluk, açıklık ve adayın polislik mesleğine istekli olması kıstaslarına göre psikolog veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü
mezunu üye tarafından değerlendirilir ve bu değerlendirme mülakat komisyonu ile paylaşılır. Adaylara, (Değişik ibare:RG- 8/11/2019-30942) Soru Hazırlama Komisyonunca hazırlanıp Soru Denetleme Komisyonunca uygun görülen soruların yazılı olduğu bir kart çektirilir. Konu hakkında düşünmesi ve sunum yapması için süre verilir. Konu ile ilgili komisyonca adaya sorular sorulabilir. Değerlendirmede adayın;
a)Konu hakkında bilgi düzeyi,
b)Kendisinden istenileni kavrama,
c)Özgüveni,
ç) fade etme yeteneği,
d)Beden dilini kullanma becerisi,
olmak üzere beş ayrı kritere göre ve her bir biter yirmi puan olmak üzere toplam yüz tam puan üzerinden yapılır. Adayın mülakat sınavından başarılı olabilmesi için yüz puan üzerinden en az yetmiş puan alması gerekir.” hükmünün yer aldığı, adaylar Mülakat Sınavı veya Fiziki Yeterlilik Sınavı aşamaları için dava yoluna gittikleri ve “yürütmesinin durdurulması ”, “ dava konusu işlemin iptaline'" kararları aldıkları zaman bu adaylar için Mülakat Sınavı veya Fiziki Yeterlilik Sınav aşamalarının tekrar edildiği, adayların başarı sıralamasına esas giriş puanının; KPSS puanının % 25’i, Fiziki Yeterlilik Sınav puanının % 25'i ve Mülakat Sınavı puanının % 50’sinin toplamı olduğu, yani Mülakat Sınavının adayın sınav genel puanının % 50'sini oluşturduğu, yukarıda anılan POMEM Giriş Yönetmeliğinin 15’inci maddesinin 2'nci fıkrasında bahsedildiği üzere “.. . Adayın mülakat sınavından başarılı olabilmesi için yüz puan üzerinden en az yelmiş puan alması gerekir.'" hükmüne istinaden Mülakat Sınavı puanının başarılı adaylar için 70 ila 100 puan arasında gerektiği, ancak, iderenin mahkeme kararı gereği Mülakat Sınavı aşaması iptal olan adaylar için 70 ila 100 arasında bir puanı adayı tekrar değerlendirmeden veremediğini, ayrıca, POMEM Giriş Sınavlarında oluşturulan her Mülakat Komisyonu ilgili Yönetmeliğin '"Sınav komisyonlarının oluşturulması" başlıklı l0’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının (d) bendinde yer alan “Mülakat sınav komisyonu; İçişleri Bakanının, biri öğretim elemanı (sivil veya emniyet müdürü) ile biri psikolog veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü mezunu olmak üzere görevlendireceği beş personelden oluşur. İçişleri Bakanınca üyeler arasından biri başkan olarak görevlendirilir ” hükmüne istinaden oluşturulduğu; “yürütmesinin durdurulması” veya “dava konusu işlemin iptaline" kararı alan her aday için ayrı sınav yapılarak her aday için ayrı Sınav Komisyonları oluşturulmasının iş gücü kaybına ve kamu kaynaklarının etkin kullanılmamasına neden olacağı, yukarıdaki Yönetmelik hükümleri kapsamında, sınav sonuçları açıklanırken, sınava başvuran ve Mülakat Sınavı aşamasında 70 puan ve üstü puan alarak başarılı olan adayların en yüksek başarı sıralamasına esas giriş puanından başlayarak en düşük başarı sıralamasına esas puana göre sıralanarak başarı listelerinin oluşturulduğu, ilgili dönem için belirlenen kontenjan dahilinde asıl ve yedek adayların tespit edildiği, oluşturulan başarı listelerine istinaden 28. Dönem POMEM Giriş Sınavı sonuçlarının 10.06.2022 tarihinde açıklandığı; intibak eğitiminin 18.07.2022 tarihinde başladığını, devam eden eğitime yeni öğrenci planlaması yapılamayacağından dolayı herhangi bir adayın tek başına değerlendirilmesinin sınava giren diğer adayların adil bir şekilde yarışmasını engelleyeceği, bu sebeple ‘yürütmesinin durdurulması” veya “dava konusu işlemin iptaline" kararları alan adaylar için yeniden Mülakat Sınavı yapıldığı, yukarıda belirtilen nedenler kapsamında adı geçen adayın, aynı şartları haiz açılacak olan ilk POMEM Giriş Sınavında Ankara 23. İdare Mahkemesine konu olan sınav işlemiyle ilgili olarak değerlendirmeye alınacağı,
ifade edilmiştir.

111.İLGİLİ MEVZUAT
2.2.2709 sayılı T.C. Anayasası’nın, “Cumhuriyetin nitelikleri” başlıklı 2 nci maddesinde; “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”,

2.3.“Hak arama hürriyeti” başlıklı 36 ncı maddesinde; “Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.
Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz.”,

2.4.“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrasında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,

2.5.“Mahkemelerin bağımsızlığı” başlıklı 138 inci maddesinin son fıkrasında; “Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.”,

3. 4/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işle1yişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,

4.2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 28 inci maddesinde: "(1)Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare ve Vergi Mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz (30) günü geçemez.",
Hükümleri düzenlenmektedir.

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
5.Kamu Denetçisi tarafından, İdarenin başvuranın talebine ilişkin işlemlerinin hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı sonuç ve kanaatine varılarak başvurunun kabulü yönündeki öneri Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.
V.DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

6.Başvuran Ankara 23. İdare Mahkemesinin 17/08/2022 tarih ve E. |/  sayılı yürütmenin durdurulması kararının gereği olarak sözlü sınava alınmayı talep etmektedir.

7.İlgili idare tarafından temin edilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde, mülakat sınavı aşaması iptal olan adayların başarılı sayılabilmeleri için gerekli olan puanın aday tekrar değerlendirmeden verilemediği, “yürütmesinin durdurulması” veya “dava konusu işlemin iptaline" kararı alan her aday için ayrı sınav yapılarak her aday için ayrı Sınav Komisyonları oluşturulmasının iş gücü kaybına ve kamu kaynaklarının etkin kullanılmamasına neden olacağı, 28. Dönem POMEM intibak eğitiminin 18.07.2022 tarihinde başladığı ve devam eden eğitime yeni öğrenci planlaması yapılamayacağı gerekçeleriyle, anılan mahkeme kararının ilk POMEM Giriş Sınavında yerine getirileceği anlaşılmaktadır.

8.“Hukuk devleti; insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, hukuki güvenliği sağlayan, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve kanunlarla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir.” (Anayasa Mahkemesi E.2013/44, K. 2013/59, Resmi Gazete Tarihi: 02/05/2013). Kanun koyucu, Anayasa’nın 138. ve İdari Yargılama Usulü Kanunun 28. maddesi ile yargı kararlarının her ne gerekçe ile olursa olsun uygulanmamasından idareyi sorumlu tutmuş ve idarenin yargı kararlarını uygulaması hususunda idareye anayasal ve kanuni bir zorunluluk yüklenmiş olup, idarenin kararı uygulama yükümlülüğü devam ettikçe, yargı kararının uygulanmamasından doğan sorumluluğun da devam edeceği vurgulanmıştır (Bkz: 2017/5018 başvuru numaralı ve 24/10/2017 tarihli Tavsiye Kararı). Dolayısıyla idareler, mahkeme kararlarına uymak zorunda oldukları gibi bağımsız ve tarafsız mahkemeler tarafından verilmiş kararların yerine getirilmesini de geciktirmeyeceklerdir.

9.Anayasa Mahkemesinin 14/01/2010 tarihli ve E. 2009/27, K. 2010/9 sayılı kararında; “Anayasa’nın 36. maddesinde ifade edilen hak arama özgürlüğü, diğer temel hak ve özgürlüklerden gereken şekilde yararlanılmasını ve bunların korunmasını sağlayan en etkili güvencelerden biri olmakla birlikte aynı zamanda toplumsal barışı güçlendiren, bireyin adaleti bulma, hakkı olanı elde etme, haksızlığı önleme uğraşının da aracıdır. Hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı, sadece yargı mercileri önünde davacı ve davalı olarak iddia ve savunmada bulunma hakkını değil, yargılama sonunda hakkı olanı elde etmeyi de kapsayan bir haktır.” ifadeleri kullanılmıştır.

10.Başvurucuların, Mahkeme ilamına dayalı icra takibine rağmen hükmedilen bedellerin ödenmediği, kamu mallarının haciz edilemezliğine dayalı kanun hükümlerine dayanarak ödemeden kaçınıldığından bahisle, mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürdükleri davada Anayasa Mahkemesi; “mahkemeye erişim hakkının adil yargılanma hakkının unsurlarından biri olduğu ve bir uyuşmazlığı mahkeme önüne götürme, mahkemece verilen kararın uygulanmasını isteme haklarını da kapsadığı” ifade ederek yargı kararlarının uygulanmasını “mahkemeye erişim hakkı” kapsamında değerlendirmiştir. (Bkz: Anayasa Mahkemesi’nin 03/04/2014 tarih ve 2013/711 sayılı Bireysel Başvuru Kararı).

11.Nitekim, yargılama sonunda verilen kesin hükmün, hüküm tarihinin üzerinden beş yıl geçmesine rağmen yetkili makamlarca yerine getirilmemesini konu alan Hornsby/Yunanistan kararında, Yunanistan’da yabancı dil okulu açmak isteyen, ancak talepleri okul açmanın sadece Yunan vatandaşlarına münhasır bir yetki olduğu gerekçesiyle reddedilen başvurucular, taleplerinin reddine ilişkin kararın iptali istemiyle Yüksek İdare Mahkemesinde dava açmışlar ve söz konusu karar iptal edilmiştir. 6. maddenin 1. fıkrasının uygulama alanı bulup bulamayacağının irdelendiği mevcut olayda, AİHM, ulusal hukuk sistemince nihai ve bağlayıcı bir yargı kararın davanın zarar gören tarafı açısından işlevsiz hale getirilmesi halinde mahkemeye başvurma hakkının hayali bir haktan öteye geçemeyeceğini ifade ederek mahkemeye başvurma hakkının ihlal edildiğine hükmetmiştir. (Hornsby/Yunanistan, 19/03/1997, No: 18357/91, p. 40, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58020, Erişim Tarihi, 17.03.2017.)

12.Somut olayda, her ne kadar adayın yeniden değerlendirilmesi gerektiği, mahkeme kararlarının yerine getirilmesi kapsamında her aday için yeni sınav yapılması ve yeni sınav komisyonları oluşturulmasının işgücü kaybı ile kamu kaynaklarının etkin kullanılmamasına yol açacağı, ayrıca dava edilen sınava ilişkin . intibak eğitimlerinin başladığı ve devam eden eğitime yeni öğrenci planlaması yapılmadığı ifade edilmişse de, Anayasa’nın 138 inci maddesi ve İdari Yargılama Usulü Kanununun 28’inci maddesi ile yargı kararlarının hangi gerekçe ile olursa olsun uygulanmamasından idare sorumlu tutulmuştur. Dolayısıyla, İdarenin mahkeme kararlarını uygulaması Anayasal ve kanuni bir zorunluluktur. İdarenin kararı uygulama yükümlülüğü devam ettikçe, yargı kararının uygulanmamasından doğan sorumluluğu da devam edecektir. Yukarıda anılan Anayasa Mahkemesi kararlarına bakıldığında Anayasamızın 36 ncı maddesinde yer alan “hak arama hürriyeti”nin yalnızca yargı mercileri karşısında davalı veya davacı olma sıfatını değil aynı zamanda mahkeme nezdinde verilmiş olan kararın idari mercilerce gereğinin yerine getirilmesini de kapsadığı belirtilmekte, ayrıca mahkeme kararlarının uygulanmasını yargılama sürecinin devamı niteliğinde görerek yargılama sürecini tamamlayan ve yargılamanın bir anlam ve sonuç doğurmasını saylayan unsur olarak nitelendirmektedir.

13.Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, mevzuat, yargı kararları ve tüm dosya kapsamı birlikte göz önünde bulundurularak; Ankara 23. İdare Mahkemesinin 17/08/2022 tarih ve E.   /   sayılı ara kararının gereğinin, 2577 sayılı Kanunun 28’inci maddesinde öngörülen sürede yerine getirilmediği, bir başka deyişle başvuranın anılan Kanunda emredilen süre içerisinde sözlü sınava alınmadığı, bu itibarla başvuranın adil yargılanma hakkının ve dolayısıyla mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği değerlendirildiğinden, ilgili idarenin Kanun tarafından öngörülen sürede mahkeme kararını yerine getirmemesi yönünde tezahür eden işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

14.İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, şikayet başvurusu kapsamında, idarenin, başvurana ilişkin işlemlerle ilgili bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve gerekçeli olarak kurumumuza gönderdiği, bu anlamda “kararların gerekçeli olması” ve “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun hareket ettiği ancak, başvuru sahibine verdiği cevapta idari işleme karşı hangi sürede hangi mercie başvurabileceğini göstermediği bu nedenle de karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, idarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.

VI.HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
15.6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII.KARAR
Açıklanan nedenlerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Başvuranın mağduriyetinin giderilmesi kapsamında, Ankara 23. İdare Mahkemesinin 17/08/2022 tarih ve E.    /    sayılı ara kararının ivedilikle uygulanması suretiyle başvuranın yeniden sözlü sınava alınması hususunda EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNCE bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın başvurana ve gereği için EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.

Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi