KDK, araştırma görevlisi kadrosuna bekletilen Doçenti haklı buldu

İdareden alınan bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine istinaden Araştırma Görevlisi kadrolarının derece aralıkları 4 ila 7 aralığında olduğu, yasal olarak yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre hiçbir engel olmamasına rağmen anılan Üniversite tarafından araştırma görevlisi kadrosunda bulunanlara 3 ve üzeri derece Araştırma Görevlisi kadrosunun verilmediği anlaşılmaktadır.

Ayrıca, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ncı maddesinde yapılan değişiklikle ile birlikte doktorasını tamamlayan araştırma görevlilerine derse girme hakkı verilmiş olup, haftada on iki saati aşan ders görevleri için haftada on saate kadar 2914 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde öğretim görevlileri için belirlenmiş olan ek ders ücreti, gösterge rakamı üzerinden ek ders ücreti ile sınav ücreti ödendiği, bu sebeple doktorasını tamamlamış araştırma görevlileri bu anlamda öğretim görevlileri ile eşdeğer sayılmıştır.

Nihayetinde, ders ücreti ve sınav ücreti açısından araştırma görevlileri ile öğretim görevlileri eşdeğer sayılmasına rağmen kadro derecesi açısından araştırma görevlileri açısından adaletsiz bir durum ortaya çıktığı değerlendirilmektedir.

Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; kadro derecesi açısından araştırma görevlilerine 4 ila 7 aralığından daha üzerinde derece verilmesi ve bu derecelere bağlı haklardan faydalandırılmaları gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

BAŞVURU NO : 2023/12508
KARAR TARİHİ : 26/01/2024

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ
BAŞVURUNUN KONUSU    : 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu çerçevesinde derece ve ek gösterge talebi hk.

BAŞVURU TARİHİ    : 04/08/2023
I.    BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1.    Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran; 06.09.2010 tarihinde Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyoloji bölümüne Araştırma Görevlisi olarak atandığını, 2019 yılının Ocak ayından bu yana da Doktor (Dr.) unvanı altında görev yaptığını, 20.07.2023 tarihinde Üniversitelerarası Kurul tarafından akademik dosyasının başarılı bulunarak Doçent unvanı almaya hak kazandığını, ancak doçentliğe yetkin birisi olarak 4 yılı aşkın süredir Araştırma Görevlisi Doktor olarak bekletildiğini ve hak kaybı yaşadığını ifade ederek, 4/8 olan kadro derecesinin yeniden hesaplanarak 3 ncü derece ve altına indirilmesini, hususi pasaport hakkının teslimi ile özlük haklarının temin edilmemesi nedeniyle geçmişte oluşan zararının giderilmesini talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.  Kurumumuzun Bilgi ve Belge isteme yazısına istinaden Kilis 7 Aralık Üniversitesi tarafından gönderilen cevabi yazıda özetle; Üniversite bünyesinde ihdas edilen araştırma görevlisi kadro derecelerinin 4, 5, 6, 7 aralığında olduğu ve bu itibarla 3 ncü dereceli ve üzerinde araştırma görevlisi kadrosu ihdas edilmediğinden söz konusu talep ile ilgili bir işlem yapılamayacağı ifade edilmiştir.

2.1.  Kurumumuzun ikinci Bilgi ve Belge isteme yazısına istinaden Kilis 7 Aralık Üniversitesi tarafından gönderilen cevabi yazıda özetle; araştırma görevlisi kadro derecelerinin 4, 5, 6, 7 aralığında olduğu ve bu itibarla 3 ncü dereceli ve üzerinde araştırma görevlisi kadrosu ihdas edilmediğinden söz konusu talep ile ilgili bir işlem yapılamayacağı yeniden bildirilmiştir.

2.2.  Kurumumuzun Bilgi ve Belge isteme yazısına istinaden Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından gönderilen cevabi yazıda özetle, Başvuranın talepleri hakkında karar verme yetkisinin Üniversitede olduğu bilgisi verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT
...

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
7.    Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebinin kabulü yönünde hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.  Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8.  Kurumumuza başvuruda bulunan başvuran özetle; 06.09.2010 tarihinde Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyoloji bölümüne Araştırma Görevlisi olarak atandığını, 2019 yılının Ocak ayından bu yana da Doktor (Dr.) unvanı altında görev yaptığını, 20.07.2023 tarihinde Üniversitelerarası Kurul tarafından akademik dosyasının başarılı bulunarak Doçent unvanı almaya hak kazandığını, ancak doçentliğe yetkin birisi olarak 4 yılı aşkın süredir Araştırma Görevlisi Doktor olarak bekletildiğini ve hak kaybı yaşadığını ifade ederek, 4/8 olan kadro derecesinin yeniden hesaplanarak 3 ncü derece ve altına indirilmesini, hususi pasaport hakkının teslimi ile özlük haklarının temin edilmemesi nedeniyle geçmişte oluşan zararının giderilmesini talep etmektedir

9.  Kilis 7 Aralık Üniversitesi Rektörlüğü tarafından gönderilen cevabi yazıda ise özetle; Üniversite bünyesinde ihdas edilen araştırma görevlisi kadro derecelerinin 4, 5, 6, 7 aralığında olduğu ve bu itibarla 3 ncü dereceli ve üzerinde araştırma görevlisi kadrosu ihdas edilmediğinden söz konusu talep ile ilgili bir işlem yapılamayacağı ifade edilmiştir.

10. Anayasa'nın 35 nci maddesinde düzenlenen mülkiyet hakkı; mevcut mal, mülk ve varlıkları koruyan bir güvencedir. Bir kişinin hâlihazırda sahibi olmadığı bir mülkün mülkiyetini kazanma hakkı, kişinin bu konudaki menfaati ne kadar güçlü olursa olsun Anayasa'yla korunan mülkiyet kavramı içinde değildir. Bu hususun istisnası olarak belli durumlarda bir ekonomik değer veya icrası mümkün bir alacağı elde etmeye yönelik meşru bir beklenti Anayasa'da yer alan mülkiyet hakkı güvencesinden yararlanabilir (AYM, Kemal Yeler ve Ali Arslan Çelebi, B. No: 2012/636, 15/4/2014, s. 36, 37).

11.    Mülkiyet hakkının ihlal edildiğinden şikâyet eden bir kimse, önce böyle bir hakkının var olduğunu kanıtlamak zorundadır. Bu nedenle öncelikle Başvuranın Anayasa'nın 35 nci maddesi uyarınca korunmayı gerektiren mülkiyete ilişkin bir menfaate sahip olup olmadığı noktasındaki hukuki durumunun değerlendirilmesi gerekir.

12.    Mülkiyet hakkı, özel hukukta veya idari yargıda kabul edilen mülkiyet hakkı kavramlarından farklı bir anlam ve kapsama sahip olup bu alanlarda kabul edilen mülkiyet hakkı, yasal düzenlemeler ile yargı içtihatlarından bağımsız olarak özerk bir yorum ile ele alınmalıdır (Hüseyin Remzi Polge, B. No: 2013/2166, 25/6/2015, s. 31). Anayasa'nın 35 nci maddesiyle güvenceye bağlanan mülkiyet hakkı, ekonomik değer ifade eden ve parayla değerlendirilebilen her türlü mal varlığı hakkını kapsamaktadır (AYM, E.2015/39, K.2015/62, 1/7/2015, s. 20). Bu bağlamda mülk olarak değerlendirilmesi gerektiğinde kuşku bulunmayan menkul ve gayrimenkul mallar ile bunların üzerinde tesis edilen sınırlı ayni haklar ve fikrî hakların yanı sıra icrası kabil olan her türlü alacak da mülkiyet hakkının kapsamına dâhildir (AYM, Mahmut Duran ve diğerleri, B. No: 2014/11441, 1/2/2017, s. 60).

13.    Başvuranın 4 ncü yerine 3 ncü dereceye intisap ettirilmemesi ya da daha yüksek ek gösterge rakamının uygulanmaması Başvuranın aylığında bir azalmaya yol açmaktadır. Diğer taraftan, ek gösterge rakamı ve sahip olunan derece sadece memuriyet aylığını etkileyen bir unsur olmayıp kişinin emeklilik statüsünü de etkilemektedir.

14.    Anayasanın ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ortak koruma alanında yer alan mülkiyet hakkının “derece ve ek gösterge” verilmesine ilişkin olarak bireylere bir güvence sağlamadığı açıktır. Bununla birlikte bireyler, ancak belirtilenlerin verilmesi konusunda kanuni düzenleme veya içtihatlarda yeterli dayanağın olması hâlinde bu yöndeki talepleri mülkiyet hakkı kapsamında kabul edilerek güvencelerden yararlandırılabilir. Öyleyse İdare tarafından değerlendirilmesi gereken husus, Başvuranın talep ettiği derece ve ek gösterge rakamından yararlandırılması gerektiği iddiasının kanuni düzenlemeler veya yargısal içtihatlar ile desteklenip desteklenmediği, böylece Başvuranın iddiasının Anayasanın 35 nci maddesi kapsamındaki güvence hükmüne uygulama alanı sağlayacak yeterlilikte meşru beklenti oluşturup oluşturmadığıdır.

15.    Bununla birlikte, memurların ve diğer kamu görevlilerinin aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenlenmesi anayasal bir kuraldır. Bu kural dikkate alındığında, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin mali ve özlük haklarına ilişkin olarak kanunda açık bir hüküm bulunmadıkça idarelerce herhangi bir ödeme yapılması mümkün değildir. Ancak, Başvurana ek gösterge verilmesine ve 3 ve üzeri derecelere intisap etmesine imkân tanıyan açık bir Kanun hükmü bulunduğu görülmektedir. İdare tarafından 2914 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasının kabul edilmemesi ve söz konusu derece ve ek gösterge rakamları üzerinden yeni kadro ihtiyaçlarının Yükseköğretim Kuruluna sunulmaması ilgili İdare bakımından eksiklik olarak değerlendirilmektedir.

16.    Dolayısıyla, 7417 sayılı Kanunun 10 ncu maddesi ile değişik “Ek Gösterge Cetvelinde”, Öğretim Görevlisi ve Araştırma Görevlilerinin derecelerinin 1-7 arasında, ek gösterge rakamlarının ise 2900-4200 arasında belirlendiği, daha sonra 7417 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 65 nci maddesinin (a) fıkrasında da söz konusu 10 ncu maddenin 15.01.2023 tarihinde yürürlüğe girdiği anlaşılmaktadır.

17.    İdareden alınan bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine istinaden Araştırma Görevlisi kadrolarının derece aralıkları 4 ila 7 aralığında olduğu, yasal olarak yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre hiçbir engel olmamasına rağmen anılan Üniversite tarafından araştırma görevlisi kadrosunda bulunanlara 3 ve üzeri derece Araştırma Görevlisi kadrosunun verilmediği anlaşılmaktadır.

18.    Ayrıca, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ncı maddesinde yapılan değişiklikle ile birlikte doktorasını tamamlayan araştırma görevlilerine derse girme hakkı verilmiş olup, haftada on iki saati aşan ders görevleri için haftada on saate kadar 2914 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde öğretim görevlileri için belirlenmiş olan ek ders ücreti, gösterge rakamı üzerinden ek ders ücreti ile sınav ücreti ödendiği, bu sebeple doktorasını tamamlamış araştırma görevlileri bu anlamda öğretim görevlileri ile eşdeğer sayılmıştır.

19.    Nihayetinde, ders ücreti ve sınav ücreti açısından araştırma görevlileri ile öğretim görevlileri eşdeğer sayılmasına rağmen kadro derecesi açısından araştırma görevlileri açısından adaletsiz bir durum ortaya çıktığı değerlendirilmektedir.

20.    Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; kadro derecesi açısından araştırma görevlilerine 4 ila 7 aralığından daha üzerinde derece verilmesi ve bu derecelere bağlı haklardan faydalandırılmaları gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.  İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
21.  İyi yönetim ilkelerine 28.03.2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği anlaşılmıştır.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
22. 14.06.2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup görevli idari yargı mercileri nezdinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle, BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın kadro derecesinin hesaplanarak 3 ncü derece ve daha üst dereceli kadrolara yükseltilmesi ve bu derecelere ait hakların verilmesi ile yeni kadro ihtiyaçlarının Yükseköğretim
Kuruluna sunulması yönünde KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın Başvurana ve KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.