Facebook
Twitter
Whatsapp
Telegram
URL Kopyala
4982 sayılı Kanun'un 5. maddesinde, kurum ve kuruluşların, bu Kanun'da yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik tedbirleri almakla yükümlü olduklarının belirtildiği, 15 ila 28. maddeleri arasında da bilgi edinme hakkının sınırlarının çizildiği, bilgi edinme hakkı kapsamı dışında tutulan konular arasında Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler, idari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler ile adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgelere de yer verildiği, dava konusu İlke Kararı da 667 sayılı KHK'nin 3 ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkarılan kişilerle ilgili işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu değerlendirilmesine dayandığı, bu itibarla anılan kararın dayanağı kanuni düzenlemelere aykırı bir yönünün bulunmadığı,
Uyuşmazlıkta, davacının hakimlik mesleğinden 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 3. maddesi uyarınca çıkarılan kişiler arasında olduğundan bu kapsamdaki bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 19. maddesi ve ilke kararına göre bilgi edinme hakkına konu bilgi ve belgeler arasında yer almadığının anlaşıldığı,
T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/196
Karar No : 2022/2731
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Kurulu
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 08/04/2021 tarih ve E:2020/2089, K:2021/1720 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem:
Danıştay Başkanlığı bünyesinde tetkik hakimi olarak görev yapmakta iken 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 3/1. maddesi uyarınca meslekten çıkarılmasına karar verilen davacı tarafından, meslekten çıkarılmasına ilişkin Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu Genel Kurulu kararının dayanağını teşkil eden tüm bilgi ve belgelerin tarafına verilmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğinin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine dair Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve K:… sayılı kararının ve anılan işlemlerin dayanağını oluşturan Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve … sayılı İlke Kararı'nın iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti:
Danıştay Onuncu Dairesinin 08/04/2021 tarih ve E:2020/2089, K:2021/1720 sayılı kararıyla;
Davalı Hakimler ve Savcılar Kurulunun, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğinin dava konusu … tarih ve … sayılı işlemi yönünden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiğine ilişkin usuli itirazı yerinde görülmeyerek işin esasına geçilmiş;
Anayasa'nın 15 ve 74/4 maddeleri, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 1, 4, 5, 8, 13, 14, 16, 18, 19 ve 20. maddeleri ile dava konusu Olağanüstü Hal KHK’ları Kapsamındaki Tedbir ve İşlemlerle İlgili Bilgi Edinme Başvuruları Hakkında … tarih ve … sayılı İlke Kararı'na yer verilerek;
Dava konusu Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve … sayılı İlke Kararı incelendiğinde;
Olağanüstü hâli gerekli kılan konu, 667 sayılı KHK’nın amacı ile 3 ve 4. maddelerinde düzenlenen tedbirlerin kapsamı ve mahiyeti birlikte değerlendirildiğinde, anılan tedbirler vasıtasıyla başta FETÖ/PDY olmak üzere terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen kişilerin kamu kurum ve kuruluşlarından çıkarılarak Anayasa ile kurulan demokrasi düzeninin korunmak istendiğinin anlaşıldığı,
4982 sayılı Kanun'un 14. maddesinde; “Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.” hükmünün bulunduğu,
Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik'in 25. maddesinde de, “Kurul; bilgi edinme başvurusuyla ilgili olarak yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları inceler ve karara bağlar; kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar verir. Kurul, bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin hususları düzenlemeye yetkilidir.” hükmüne yer verildiği,
Söz konusu maddelerden, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun, bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek amacıyla kurulduğu ve bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin ilkeleri belirleyen kararlar alabileceğinin anlaşıldığı,
4982 sayılı Kanun'un 5. maddesinde, kurum ve kuruluşların, bu Kanun'da yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik tedbirleri almakla yükümlü olduklarının belirtildiği, 15 ila 28. maddeleri arasında da bilgi edinme hakkının sınırlarının çizildiği, bilgi edinme hakkı kapsamı dışında tutulan konular arasında Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler, idari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler ile adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgelere de yer verildiği, dava konusu İlke Kararı da 667 sayılı KHK'nin 3 ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkarılan kişilerle ilgili işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu değerlendirilmesine dayandığı, bu itibarla anılan kararın dayanağı kanuni düzenlemelere aykırı bir yönünün bulunmadığı,
Dava konusu meslekten çıkarma kararına dayanak tüm bilgi ve belgelerin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğinin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine dair Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve K:… sayılı kararı incelendiğinde;
Davacının, 667 sayılı KHK'nin 3/1. maddesi uyarınca meslekten çıkarılmasına ilişkin karara karşı yaptığı yeniden inceleme talebinin reddine ilişkin Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptali ile bu karar nedeniyle yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının 01/09/2016 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemiyle Hakimler ve Savcılar Kuruluna karşı Danıştay Beşinci Dairesinin 2017/4031 esasına kayden açmış olduğu davanın yanı sıra anılan idareye karşı açmış olduğu E:… sayılı davanın derdest olduğu, ceza yargılaması yönünden ise ... Ağır Ceza Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında hakkında mahkumiyet kararı verildiğinin UYAP kayıtlarından görüldüğü,
Uyuşmazlıkta, davacının hakimlik mesleğinden 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 3. maddesi uyarınca çıkarılan kişiler arasında olduğundan bu kapsamdaki bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 19. maddesi ve ilke kararına göre bilgi edinme hakkına konu bilgi ve belgeler arasında yer almadığının anlaşıldığı,
Açıklanan nedenlerle, davacı tarafından meslekten çıkarma kararına dayanak tüm bilgi ve belgelerin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğinin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine ilişkin Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve K:… sayılı kararında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Davacı tarafından, dava konusu … tarih ve … sayılı İlke Kararı'nın, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas Ve Usuller Hakkında Yönetmelik'e aykırı olduğu, bilgi edinme başvurusuna konu talebinin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkilemesi nedeniyle reddedilemeyeceği, söz konusu talebine konu belgelerin erişimine açılması gerektiği, Kanun uyarınca yürütülmeye devam eden idari soruşturmaya esas bilgi ve belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu, tamamlanmış idari soruşturmaya esas bilgilerin verilmesi gerektiği, savunma hakkını kullanabilmesi için meslekten çıkarılmasına ilişkin karara dayanak tüm bilgi ve belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamında tarafına verilmesi gerektiği, aksi durumun masumiyet karinesi, savunma hakkı ve adil yargılanma hakkının ihlali sonucunu doğuracağı iddialarıyla kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
Davalı idareler tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ :
Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Danıştay Başkanlığı bünyesinde tetkik hakimi olarak görev yapmakta iken 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 3/1. maddesi uyarınca meslekten çıkarılmasına karar verilen davacı tarafından, meslekten çıkarılmasına ilişkin Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu Genel Kurulu kararının dayanağını teşkil eden tüm bilgi ve belgelerin tarafına verilmesi istemiyle Hakimler ve Savcılar Kuruluna bilgi edinme başvurusunda bulunulmuş, anılan başvuru Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğinin … tarih ve … sayılı işlemiyle reddedilmiş, devam eden süreçte bu işleme karşı Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna yapılan itiraz ise, başvurunun Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun dava konusu … sayılı İlke Kararı gereğince bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğundan bahisle Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve K:… sayılı kararı ile reddedilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından, bilgi edinme başvurusunun reddine ilişkin Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Sekreterliğinin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddine dair Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve K:… sayılı kararının ve anılan işlemlerin dayanağını oluşturan Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarih ve … sayılı İlke Kararı'nın iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı" başlıklı 74. maddesinin 4. fıkrasında, "Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir."; "Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması" başlıklı 15. maddesinde ise, "Savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir." düzenlemelerine yer verilmiştir.
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; "Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir." hükmü, "Bilgi edinme hakkı" başlıklı 4. maddesinde; "Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir." hükmü, "Bilgi verme yükümlülüğü" başlıklı 5. maddesinde; "Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz." hükmü, "Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler" başlıklı 8. maddesinde; "Kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir." hükmü, "İtiraz usulü" başlıklı 13. maddesinde; Bilgi edinme istemi (…) reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler. Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur." hükmü, dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihlerde yürürlükte olan haliyle "Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu" başlıklı 14. maddesinde; "Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
...
Kurulun sekretarya hizmetleri Adalet Bakanlığı tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir." hükmü, "Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 16. maddesinde; "Açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır." hükmü, "İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 18. maddesinde; "Sivil ve askerî istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır. Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir." hükmü, "İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 19. maddesinde; "Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır." hükmü, "Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler " başlıklı 20. maddesinde; "Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
04/04/1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18/06/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 06/01/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır." hükmü bulunmaktadır.
Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğin dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 25. maddesinde; “Kurul; bilgi edinme başvurusuyla ilgili olarak yapılacak itirazlar üzerine, Kanun'un 16 ve 17 nci maddelerinde öngörülen sebeplere dayanılarak verilen kararları inceler ve karara bağlar; kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar verir. Kurul, bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin hususları düzenlemeye yetkilidir.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Daire kararının düzenleyici işleme ilişkin kısmı yönünden;
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun bilgi edinme hakkının sınırlarını düzenleyen maddeleri arasında yer alan 19. maddesinde idari soruşturmaya ilişkin bilgi ve belgelerin, 20. maddesinde ise, adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu hükme bağlanmıştır.
Dava konusu İlke Kararı'nda ise, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen ve bu nedenlerle haklarında idari veya adli soruşturma başlatılan, açığa alınan ve/veya 667 sayılı KHK'nin 3 ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkartılan kişilerle ilgili bu işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Kanun uyarınca talep edilmesi durumunda, başvuruların mezkur Kanun'un 19 ve 20. maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında değerlendirilerek bu doğrultuda uygulamaya gidilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Söz konusu İlke Kararı ile belirlenen ve bilgi edinme hakkı kapsamı dışında tutulan hususların, olağanüstü hal çerçevesinde yapılan idari veya adli soruşturma kapsamında elde edilen bilgi ve belgelere yönelik olması ve 4982 sayılı Kanun'un 19 ve 20. maddelerinde yer alan idari ve adli soruşturma kapsamında zamanından önce açıklanması halinde maddede sayılan sonuçlardan birini doğuracak nitelikte bulunması nedeniyle anılan kararın, dayanağı kanuni düzenlemelere aykırı bir yönünün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Daire kararının bireysel işleme ilişkin kısmı yönünden;
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi yukarıda açıklanan Danıştay Onuncu Dairesi kararının, bireysel işlemlere yönelik kısmı aynı gerekçe ile Kurulumuzca da uygun bulunmuş olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, kararın anılan kısımının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine yönelik Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 08/04/2021 tarih ve E:2020/2089, K:2021/1720 sayılı kararının, bireysel işlemlere ilişkin kısmının ONANMASINA oyçokluğuyla,
3. Anılan Daire kararının düzenleyici işleme ilişkin kısmının ise yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA oybirliğiyle,
4. Kesin olarak, 05/10/2022 tarihinde karar verildi.
KARŞI OY
X- Anayasa'nın "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrasında, "Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir." kuralına yer verilmiştir.
Demokratik bir toplumda vazgeçilmez bir hak niteliğindeki adil yargılanma hakkının güvencelerinden biri olan mahkeme hakkı uyuşmazlığın bir mahkeme önüne getirilebilmesini, dava konusu edilen uyuşmazlığa ilişkin esaslı iddia ve savunmaların yargı merciince incelenerek değerlendirilmesini ve bir karara bağlanmasını, ayrıca verilen kararın icra edilmesini gerektirir.
Mahkemelerin önündeki uyuşmazlığı karara bağlarken taraflardan birinin iddia ve savunmasına bağlı kalarak, buna karşı diğer tarafın öne sürdüğü esaslı itirazları tartışmadan yargılamayı sonuçlandırmaları halinde (ortada şekli anlamda bir karar bulunsa bile) gerçek anlamda bir yargılama yapıldığından bahsedilmesi mümkün değildir.
Kaldı ki, mahkemelerin önündeki uyuşmazlığın esasını incelememeleri sadece adil yargılanma hakkını zedelemekle kalmayacak, aynı zamanda davanın konusunu oluşturan medeni hakkın bağlantılı bulunduğu diğer hak ve özgürlüklerin de ihlal edilmesine yol açacaktır. Yargısal başvuru yolları, çoğunlukla bir hak veya özgürlükle bağlantılı uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulması amacıyla getirilmiştir. Kişiler dava açmak suretiyle mahkemelerden hak ve özgürlükleriyle ilgili olarak yargısal korunma talep etmektedirler. Bireylerin yargısal korunma taleplerine yanıt vermek, bu bağlamda dava konusu uyuşmazlığın esasını inceleyerek iddia ve savunmaları değerlendirdikten sonra davayı karara bağlamak yargı mercilerinin anayasal görevleridir.
Uyuşmazlıkta, davalı idarelerce davacının bilgi edinme başvurusunun, İlke Kararı'nda yer alan bilgi edinme başvurularının 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 16, 19 ve ve 20. maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu gerekçesiyle reddedildiği, ancak söz konusu başvurunun ilgili maddelerde yer alan hangi sonucun doğmasını engellemek amacıyla tesis edildiği yönünde bir somutlaştırma yapılmadığı, Daire kararında da bu hususa ilişkin herhangi bir değerlendirmenin ve açıklamanın bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda, bireysel işlem yönünden kararın hukukiliğinin irdelenebilmesi için, Dairece bu hususta bir değerlendirme yapılmak suretiyle karar verilmesi gerektiğinden, davacının temyiz isteminin bireysel işlem yönünden kabulü ile Daire kararının bu kısmının bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.
