Adalet Bakanlığında görevli yüksek lisans mezunu öğretmenlere de ek ders ücreti artırımlı ödenmelidir

Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunanlara aynı hukuki kural uygulanarak mağduriyetin önüne geçilmesini sağlamaktır. Sadece Milli Eğitim Bakanlığında ek derse giren öğretmenler için değil, başka bir bakanlıkta derse giren öğretmenlere de söz konusu şartları taşıması şartıyla artırımlı ek ders ücreti verildiği anlaşılmıştır. İlgili bakanlıklara bağlı olarak çalışan Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına tabii öğretmenlere artırımlı ek ders ücreti verilirken, Adalet Bakanlığına bağlı olarak çalışan ve fiilen derslere giren emsal nitelikteki personele aynı kuralın uygulanmaması eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacağı değerlendirilmiştir. Bu nedenle toplu sözleşmede Milli Eğitim Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında derse giren öğretmenlerden yüksek lisans ve doktora yapanlara ek ders ücretleri belli bir oranda arttırılarak ödenmesi yönünde düzenleme yapılıp, diğer Bakanlıklarda bulunan aynı durumdaki öğretmenler için söz konusu düzenlemenin yapılmaması eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacağı için benzer düzenlemenin diğer bakanlıklarda çalışan benzer durumdaki personel için de yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır.

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK) 

SAYI : 2022/13853-S.22.21240
BAŞVURU NO : 2022/6822
KARAR TARİHİ : 25/10/2022

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : ADALET BAKANLIĞI

BAŞVURUNUN KONUSU    : Artırımlı ek ders talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ    : 10/05/2022

I.BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1.Başvuran, 2007 yılından beri Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı denetimli serbestlik müdürlüğünde; eğitim-öğretim sınıfında öğretmen olarak çalıştığını, 6 Eylül 2004 tarihinde Muğla Üniversitesi’nde Yüksek Lisansını tamamladığını, Öğretmen olarak çalıştığı kurumda; hükümlü/yükümlülerle rehberlik ve iyileştirme faaliyetlerini yürüttüklerini, 23/06/2007 tarih ve 26561 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Adalet Bakanlığı Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar çerçevesinde ek ders aldığını, 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun 2019/1 sayılı Kararında Millî Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerden yüksek lisans ve doktora yapmış olanlara, fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretlerinin sırasıyla %5 ve %15 artırımlı ödenmesinin hükme bağlandığını, 2022 ve 2023 yıllarını kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmede ise aynı hüküm korunmakla birlikte bu oranların sırasıyla %7 ve %20 olarak düzenlendiğini, yüksek lisans yapanlara ödenen artırımlı ek dersten yararlanması gerekirken tarafına bu hükümler kapsamında artırımlı ek ders ücreti verilmediğini belirterek, Kamuda çalıştığı, yüksek lisans yaptığı ve eğitim-öğretim sınıfında öğretmen olarak görev yaptığı için, mevzuattaki eşitlik ilkesi gereği artırımlı ek dersten yararlanmayı, geçmişe yönelik ek ders ödemesi yapılmasına, karar verilmesini talep etmektedir.

II.İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.Başvuruya Adalet Bakanlığının 05/07/2022 tarih
sayılı cevabi yazısı ve eklerinde özetle;
2.1.Adı geçen Muğla (Sıtkı Koçman) Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Grubu Öğretmenliği Programından 06.09.2004 tarihinde yüksek lisansını (tezsiz) tamamladığı, 25.08.2021 tarihli ve 2021/1 no.lu kamu görevlileri hakem kurulu kararının ikinci bölüm, eğitim öğretim ve bilim hizmet koluna ilişkin mali ve sosyal haklar kısmındaki 8 inci maddesinde; "Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve doktora yapmış olanlara, fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretleri sırasıyla %7 ve %20 artırımlı ödenir" hükmü bulunduğu bu itibarla; artırımlı ek ders ücreti, sadece Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlere fiilen girdikleri dersler için ödenebileceği belirtilmiş olduğundan, Adalet Bakanlığına bağlı kurumlarda görev yapan ve yüksek lisans yapmış öğretmenlere %7 artırımlı ek ders ücretinin ödenemeyeceği,
2.2.Adalet Bakanlığından Kurumumuz tarafından istenen ek bilgi ve belge talebine cevaben, yukarıda bahsi geçen açıklamalara ek olarak, başvuranın “Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfında” görev yaptığı, başvuran gibi 263 adet öğretmenin var oldğu belirtilmiştir.

II.İLGİLİ MEVZUAT
3.18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının,
3.1.“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”

4.6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinde; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”

5.Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin
ikinci bölüm, eğitim öğretim ve bilim hizmet koluna ilişkin mali ve sosyal haklar kısmının “Lisansüstü öğrenim gören öğretmenlere ilave ek ders ücreti” başlıklı 8 inci maddesinde “ Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerden yüksek lisans ve doktora yapmış olanlara, fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretleri sırasıyla %7 ve %20 artırımlı ödenir.”
Üçüncü bölüm sağlık ve sosyal hizmet koluna ilişkin toplu sözleşmenin Lisansüstü öğrenim gören öğretmenlere ilave ek ders ücreti” başlıklı 39 uncu maddesinde “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında 16/03/2015 tarihli ve 2015/7446 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca ek ders ücretinden yararlanan öğretmenlerden yüksek lisans ve doktora yapmış olanlara fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretleri sırasıyla %7 ve %20 artırımlı ödenir.” düzenlemeleri yer almaktadır.

IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN'IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
6.Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebinin kabulü yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V.DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
7.Başvuran, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı denetimli serbestlik
müdürlüğünde; eğitim-öğretim sınıfında öğretmen olarak çalıştığını belirterek ek ders ücretinin artırımlı olarak ödenmesini talep etmektedir.

8.Başvuranın Adalet Bakanlığına Bağlı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünde öğretmen olarak
çalışmakta olup, yükseklisans yapmış olması nedeniyle Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin ikinci bölüm, eğitim öğretim ve bilim hizmet koluna ilişkin mali ve sosyal haklar kısmının “Lisansüstü öğrenim gören öğretmenlere ilave ek ders ücreti” başlıklı 8 inci maddesi gereğince artırımlı ek ders ödemesi talep ettiği anlaşılmaktadır.

9.Aynı sözleşmenin üçüncü bölüm sağlık ve sosyal hizmet koluna ilişkin kısmında yine 16/05/2015 tarihli ve 2015/7446 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına dayanarak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında çalışan öğretmenlerden yüksek lisans veya doktorası olanlara da ek ders ücretlerinin %7 ve %20 artırımlı ödeneceği düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeler göz önüne alındığında artırımlı ek ders ücreti ödenmesi düzenlemesinin sadece Milli Eğitim Bakanlığında görev yapan öğretmenler için geçerli olmadığı başka bir bakanlıkta derse giren öğretmenlerin ek ders ödemeleri için de düzenlendiği görülmektedir.

10.İdareden talep edilen bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde; başvuranın, Ceyhan Denetimli Serbestlik Müdürlüğünde öğretmen unvanında "Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfında" görev yaptığı, Başvuran ile benzer talepte bulunabilecek 263 öğretmen olduğu belirtilmektedir. Kamu görevlilerinin sendikalara üyeliği 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nda düzenlenmiş olup, anılan Kanun'un 15 inci maddesinde sendika üyesi olamayacak kamu görevlileri düzenlenmiş ve "Ceza İnfaz Kurumlarında çalışan kamu görevlileri" nin bu kapsamda sayıldığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla anılan idarenin Kurumumuza gönderdiği cevabi yazısında denetimli serbestlik müdürlüklerinde çalışan personelin unvan ayırt etmeksizin sendikaya üye olma hakkı bulunmadığının belirtildiği anlaşılmaktadır.

11.657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun “Ders görevi” başlıklı 89 uncu maddesinde; “Her derecedeki eğitim ve öğretim kurumları ile Üniversite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya yaygın eğitim yapan kurumlarda ve benzeri kuruluşlarda öğretmen veya öğretim üyesi bulunmaması halinde öğretmenlere, öğretim üyelerine veya diğer memurlara veyahut açıktan atanacaklara ücret ile ek ders görevi verilebilir. Ücretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ve diğer hususlar Cumhurbaşkanı kararı ile tespit olunur.” Hükmüne yer verilmiş, Ders ve konferans ücretlerini düzenleyen 176 ncı maddesinde de; “Bu Kanunun 89 uncu maddesine göre kendilerine ders görevi verilenlere, ders saati başına gündüz öğretimi için 140, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra başlayan öğretim faaliyetleri için 150 gösterge rakamının bu Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden ek ders ücreti ödenir.

Bu ücretler, özel eğitime muhtaç öğrencilerin eğitim ve öğretim gördüğü kurumlarda görevli öğretmen ve yöneticiler ile bu öğrencilere yönelik olarak açılan özel sınıf öğretmenlerine ve cezaevlerinde görevli öğretmenlere % 25, Millî Eğitim Bakanlığı Örgün ve Yaygın Eğitimi Destekleme ve Yetiştirme Kursları Yönergesi kapsamında görev alan yönetici ve öğretmenlere %100 fazlasıyla ödenir... “ hükmüne yer verilmiştir.

12.Ayrıca, Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin "Kapsam" başlıklı 1 inci maddesinde ”Bu Toplu Sözleşme; kamu görevlilerinin geneline ilişkin mali ve sosyal haklarla ilgili bölümü 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarının, her bir hizmet kolu kapsamına giren mali ve sosyal haklarla ilgili bölümü ise ilgili hizmet kolu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlileri hakkında uygulanır." hükmüne yer verildiği anlaşılmaktadır.

13.Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunanlara aynı hukuki kural uygulanarak mağduriyetin önüne geçilmesini sağlamaktır. Sadece Milli Eğitim Bakanlığında ek derse giren öğretmenler için değil, başka bir bakanlıkta derse giren öğretmenlere de söz konusu şartları taşıması şartıyla artırımlı ek ders ücreti verildiği anlaşılmıştır. İlgili bakanlıklara bağlı olarak çalışan Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına tabii öğretmenlere artırımlı ek ders ücreti verilirken, Adalet Bakanlığına bağlı olarak çalışan ve fiilen derslere giren emsal nitelikteki personele aynı kuralın uygulanmaması eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacağı değerlendirilmiştir. Bu nedenle toplu sözleşmede Milli Eğitim Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında derse giren öğretmenlerden yüksek lisans ve doktora yapanlara ek ders ücretleri belli bir oranda arttırılarak ödenmesi yönünde düzenleme yapılıp, diğer Bakanlıklarda bulunan aynı durumdaki öğretmenler için söz konusu düzenlemenin yapılmaması eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacağı için benzer düzenlemenin diğer bakanlıklarda çalışan benzer durumdaki personel için de yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır.

14.Ayrıca kanunda bir durum için düzenleme yapılıp, benzer durumlardaki diğer hususlar için herhangi bir yazılı veya teamülü uygulama yoksa bu durumda hukuk boşluğu var demektir. Bu durumda benzer başka bir durumda uygulanan hukuk kuralı, uygun düştüğü ölçüde diğer uyuşmazlıkların çözümü amacıyla kullanılabilmektedir. Söz konusu olayda da, başvuran ile benzer durumda olan fakat farklı bakanlıklarda çalıştıkları için haklarında yer alan özel düzenleme ile artırımlı ders ücreti alanlara uygulanan hukuk kuralı kıyas yolu ile başvuran hakkında da uygulanması gerektiği kanaatine varılmıştır.

15.Netice olarak, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığında fiilen derse giren öğretmenler için belli koşulları taşımaları kaydıyla artırımlı ek ders ücreti verilmesi gerektiği düzenlenip, Adalet Bakanlığında çalışan ve aynı koşulları taşıyan öğretmenler için söz konusu hükmün mevcut olmaması eşitlik ilkesine aykırı görülmüş olup, bu hükümlerden kıyasla başvurana da artırımlı ek ders ücreti ödenmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

B.İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
16.İyi yönetim ilkelerine, 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiştir. Bu ilkelere aykırı bir işlem tespit edilememiştir.

17.VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
18.6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup; Adana İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.

VII.KARAR
Açıklanan nedenlerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Başvurana diğer hükümlere kıyasen artırımlı ek ders ücretinin verilmesi ve bundan sonra yapılacak olan toplu sözleşmelerde ilgili düzenlemenin benzer durumda olan personellerin tamamını kapsayacak şekilde yapılması hususunda ADALET BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, ADALET BAKANLIĞINCA bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın başvurana ve gereği için ADALET BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi tarafından karar verildi.