2022 yılı için yeniden değerleme oranı nasıl hesaplanır?

Yeniden değerleme oranı; vergi oranları, pasaport ve sürücü belgesi başta olmak üzere değerli kağıtlardaki artış oranlarını belirleyen önemli bir göstergedir. Yeniden değerleme oranı TÜİK'in her ay yayımladığı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksine (Yİ-ÜFE) göre belirlenmektedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunun (VUK) “Enflasyon düzeltmesi ve yeniden değerleme oranı” başlıklı mükerrer 298. maddesinin (B) fıkrasında; “Yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksinde meydana gelen ORTALAMA fiyat artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığınca Resmî Gazete ile ilân edilir.” hükmü yer almaktadır.

Maddenin (C) fıkrasına 2016 yılında eklenen ek fıkra gereğince, “Vergi kanunlarında yer alan “toptan eşya fiyatları genel endeksi” ibaresi “üretici fiyatları genel endeksi” ve “TEFE” ibaresi “ÜFE” olarak uygulanmaktadır.

01.03.2014 tarih ve 28928 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6527 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Üretici Fiyat Endeksine (ÜFE) yapılmış olan atıflar, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksine (Yİ-ÜFE) yapılmış sayılmaktadır.

- Yeniden değerleme oranı nasıl belirlenir?

Buna göre yeniden değerleme oranı; yeniden değerleme yapılacak olan yılın Ekim ayında (bu ay dahil), bir önceki yılın aynı döneminde göre meydana gelen ÜFE fiyatlarındaki ortalama artış oranı olarak tanımlanabilir. Söz konusu hesaplama, ilgili yılın Ekim ayından geriye doğru 12 aylık dönemin endekslerinin aritmetik ortalamasının, bir önceki yılın Ekim ayından geriye doğru 12 aylık dönem endekslerinin aritmetik ortalamasına bölünerek bulunmaktadır.

- 2022 yılı için yeniden değerleme oranı hesaplaması:

2022 yılı için henüz Ekim ayı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksleri (Yİ-ÜFE) yayınlanmıştır. Gazetememur.com tarafından yapılan hesaplama şu şekildedir:

Ekim/2022 döneminden geriye doğru 12 aylık ortalama, bir önceki yılın ortalamasına bölünmektedir.

Yani (Ekim 2022+... kasım 2021/12) değeri (Ekim 2021+.... Kasım 2020/12) değerine bölünecektir.

Ekim 2022+... Kasım 2021/12 değeri

= 2011,13 + 1865,09 + 1780,05 + 1738,21 + 1652,75 + 1548,01 + 1423,27 + 1321,9 + 1210,6 + 1129,03 + 1022,25+ 858,43

=17560,72/12
=1.463,39

----------------------------------------

Ekim 2021+.... Kasım 2020/12 değeri

=780,45+ 741,58 + 730,28 + 710,61 + 693,54 + 666,79 + 641,63 + 614,93 + 590,52 + 583,38 + 568,27 + 555,18

=7877,16/12
=656,43

2022 Ekim ayı itibariyle yeniden değerleme oranı
= 1.463,39/656,43
= 2,22932-1
= 1,22932
= Yüzde 122,92

Gazetememur.com'un yaptığı hesaplamaya göre, 3 Kasım 2022 itibariyle, 2022 yılı yeniden değerleme oranı yüzde 122,92 çıkacaktır. Eylül ayı endeksinin dahil olmadığı hesaplamada yeniden değerleme oranı yüzde 73,72, ekim ayında ise yüzde 97,40 çıkmıştı. Ekim endeksi oranı 25 puan artırmıştır.

-Cumhurbaşkanı yeniden değerleme oranını daha düşük belirleyebilir mi?

Gazetememur.com Notu: Cumhurbaşkanının ilgili Kanunlarda belirtilen hadler sınırında değişiklik yapma yetkisi bulunmaktadır. Yani Cumhurbaşkanı yeniden değerleme oranının altında veya üstünde bir oranı da belirleyebilmektedir.

Cumhurbaşkanı; Vergi Usul Kanunu, Gamga Vergisi Kanunu, Harçlar Kanunu, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Emlak Vergisi Kanunu, Veraset Ve İntikal Vergisi Kanunu bağlamında, yeniden değerleme oranlarını farklı bir şekilde belirleyebilmektedir. Örneğin 2019 yılında yeniden değerleme oranı yüzde 22,58 olmasına rağmen motoru taşıtlar vergşisindeki artış oranı yüzde 12 olarak belirlenmiştir.