Facebook
Twitter
Whatsapp
Telegram
URL Kopyala
Burada altının çizilmesi gereken bir diğer nokta ise; ilgili idare tarafından da kabul edildiği üzere,
gerçekleştirilen mülakata ilişkin herhangi bir ses veya görüntü kaydının bulunmadığı hususudur. Mülakatların kayıt altına alınması ile mülakat sonuçlarına yapılacak itirazlar noktasında uyuşmazlıkların çözülmesi kolaylaşmaktadır. Zira bu sistem sayesinde mülakata katılan kişilere kendilerini tanıtmak için yeteri kadar süre verilip verilmediği veyahut sorulan sorulara doğru cevap verilip verilmediği gibi birçok husus objektif olarak değerlendirilebilmektedir. Örneğin, somut başvuruda, başvuran; ilgili mevzuat hükümlerine aykırı bir şekilde kendi mülakatında 3 komisyon üyesi bulunduğunu iddia etmekte iken, ilgili idare bu mülakatın mevzuata uygun olduğunu savunmaktadır. Burada daha önce de söylendiği gibi ilgili idare tarafından sesli veyahut görüntülü kayıt tutulmadığı için bu durumun tespiti mümkün olmamıştır. Bu ve buna benzer sorunların yaşanmaması ve mülakat sonuçlarının objektif olarak değerlendirilip değerlendirilmediğinin tespiti açısından mülakatların sesli veyahut görüntülü olarak kayıt altına alınması hususu bir kez daha önem kazanmaktadır.
Yukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri ve yargı içtihatları birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; ilgili idarenin sözlü sınav sonucunu başarısız sayma işlemini, söz konusu işlemi yargı denetimini mümkün kılacak şekilde tesis etmediği ve adayın sözlü sınavda objektif değerlendirmeye tâbi tutulmadığı gerekçeleriyle, sözlü sınav sonucu başarısız sayılma işleminde hukuka uyarlık bulunamadığından bahisle, başvuranın yeniden sözlü sınava alınmasına ve İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirler alması yönünde tavsiye kararı verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2023/11868-S.23.18877
BAŞVURU NO : 2023/7556
KARAR TARİHİ : 19/09/2023
TAVSİYE KARARI
BAŞVURUYA KONU İDARE :
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BAŞVURUNUN KONUSU : Mülakat sonucuna itiraz hk.
BAŞVURU TARİHİ : 01/06/2023
I.BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
II.Kurumumuza yapılan başvuruda, başvuran; İller Bankası A.Ş. tarafından yapılan “İller Bankası Sözleşmeli Personel Giriş Sınavı Duyurusu” başlıklı yazının 2 no.lu maddesine istinaden “Büro Personeli” alımına ilişkin belirtilen tüm şartları taşıması sebebiyle başvuruda bulunduğunu ve 01/02/2023 tarihinde düzenlenen mülakata girmeye hak kazandığını, ancak mülakat sonucunda başarısız sayıldığını, mülakatın ilgili mevzuat hükümlerinde belirtilen kurallara aykırı olduğunu belirterek mülakat sonucunun yeniden değerlendirilmesini ve gerekli incelemenin yapılmasını talep etmektedir.
III.İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.Kurumumuzun 21/06/2023 tarihli ve ^M sayılı bilgi-belge isteme yazısına cevaben İller Bankası Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen 04/07/2023 tarihli ve ^M - M- sayılı cevabi yazı ve eklerinde ilgili idarenin, özetle:
2.1.Başvuranın, 16/01/2023-06/02/2023 / 13/03/2023-16/03/2023 (deprem sebebi ile ara verilmek zorunda kalınmış) tarihleri arasında Bankalarınca düzenlenen sözlü sınava 01/02/2023 tarihinde “İLBANK Sözleşmeli Personel Giriş Sınavı İlanı”nda belirtilen koşullarda katıldığını ve sınav sonucunda 69.16 puan alarak başarısız sayıldığını,
2.2.İLBANK İnsan Kaynakları Yönetmeliğinin “Sınav” başlıklı 23’üncü maddesinin “İşe alım sınavlarının ne şekilde yapılacağı, nasıl duyurulacağı, nerede yapılacağı, öğrenim dallarına göre aranılacak Kamu Personel Seçme Sınavı taban puanları ve sınava ilişkin diğer hususlar Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Sözleşmeli personel, iş gereklerine uygun olarak yazılı ve sözlü ya da sadece sözlü sınava tabi tutulmak suretiyle işe alınır.” Hükmü gereği sadece sözlü sınav yapılarak personel alımı yapıldığı,
2.3.Genel Müdürlük makamı tarafından sınav işlemlerini yürütmek üzere; İller Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliği 26’ncı maddesi gereğince bir başkan ile dört üye olmak üzere Sınav Kurulu belirlendiği ayrıca üye sayısı kadar yedek üye belirlendiği,
2.4.İLBANK Sözleşmeli Personel Giriş Sınavının Büro Personeli kadrosuna başvuran adayın 78 numaralı zarfı çektiği ve soruları cevapladığı, Komisyonun verdiği puanlar, sorulan sorular ve tutanakların ekte yer aldığı, sınavın gerçekleştirilmesine ilişkin şartların Sınav Kurulu tarafından karara bağlandığı,
2.5.Adayın sınav performansına ilişkin delil teşkil edecek herhangi bir sesli ve görüntülü kayıtın bulunmadığı,
2.6.Bankalarınca yapılan sözlü sınav için Banka İnsan Kaynakları Yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda “Sözlü Sınav Kurulu”nun oluşturulduğunu, sınav tarihinin belirlenerek ilan edildiğini ve belirtilen tarihler arasında sözlü sınavın yapıldığı. Sözlü sınavda adaylara yöneltilecek soruların hazırlanarak kayıt altına alındığı ve bu sorular arasından adaylar tarafından zarf çekme usulü ile belirlenen soruların adaylara yöneltildiği, adaylar tarafından verilen yanıtların kurulun her üyesi tarafından ayrı ayrı değerlendirildiği ve Sözlü Sınav Değerlendirme tutanağına göre verilen puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü puanlarının belirlendiği, sınav kurulunun başkan ve üyeleri tarafından aday için ayrı ayrı takdir edilen puanların aritmetik ortalamasına göre sözlü puanı olarak verildiği, sözlü sınav sonucuna göre başarı listesinin düzenlendiği ve ilanının yapıldığı,
İfadelerine yer verdiği tespit edilmiştir.
....
IV. KAMU DENETÇİSİ CELİLE ÖZLEM TUNÇAK’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
8.Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde başvuru konusuna ilişkin “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9.Başvuran, 1 no.lu paragrafta ayrıntısına yer verilen başvurusunda; katıldığı mülakat sonucunda haksız yere başarısız sayıldığını belirterek mülakat sonucunun yeniden değerlendirilmesini talep etmektedir. Başvuran, bu noktada; ilgili işe alım sürecinin mevzuat hükümlerine aykırı olduğunu, sınav kurulunun 1 başkan ve 4 üyeden oluşması gerekirken mülakatında sadece 3 üye bulunduğunu, öte yandan mülakat sonucuna yaptığı itirazın sınav kurulu tarafından incelenmesi gerekirken sadece 2 üye tarafından incelendiğini iddia etmektedir.
10.Başvuranın bu iddiaları karşısında ilgili idare, Kurumumuza gönderdiği cevabi yazı ile; İLBANK İnsan Kaynakları Yönetmeliğinin ilgili maddesi gereği sadece sözlü sınav yapılarak personel alımı yapıldığını, mezkur Yönetmelik hükümleri doğrultusunda 1 başkan ile 4 üye olmak üzere Sınav Kurulunun belirlendiğini, başvuranın kapalı zarf usulüyle çektiği soruları cevaplandırdığını, başvuranın verdiği cevabın her bir üye tarafından ayrı ayrı puanlandığını ve verilen puanların aritmetik ortalamasının alındığını, başvuranın ise 69.16 puan alarak başarısız sayıldığını ve başvuranın sınav performansına ilişkin delil teşkil edecek herhangi bir sesli ve görüntülü kayıtın bulunmadığını belirtmektedir.
11.İlgili idare tarafından gönderilen ekli evraklar incelendiğinde ise;
11.1.Büro Personeli alanında mülakata katılan başvurana 3 soru sorulduğu ve bu soruların; 1-Sermaye nedir? 2-İş tanımı kavramı nedir? 3- En fazla ülke ile komşu olan ilimiz hangisidir? soruları olduğu,
11.2.Mülakat sonucuna başvuran tarafından 11/04/2023 tarihinde yapılan itiraza cevaben İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı tarafından verilen 13/04/2023 tarihli cevabi yazıda; başvuranın sözlü sınavdan 65 puan aldığı ve KPSS puanı ile aritmetik ortalaması alındığında 69,2 puan ile başarısız olduğu nitekim Sınav Duyurusunda sözlü sınavda başarılı sayılmak için 100 tam puan üzerinden en az 70 puan almanın zorunlu olduğu, bu itibarla kayıtlar üzerinden yapılan yeniden inceleme sonrası sınav sonucunda herhangi bir değişiklik olmadığı cevabının verildiği görülürken bu cevabi yazının müdür ve daire başkanı olmak üzere 2 kişinin imzasıyla hazırlandığı,
11.3.Personel Alım ilanına başvuru yapan tüm kişilerin puanlarıyla birlikte nihai sonuçlarına ilişkin listenin gönderildiği,
görülmektedir.
12.Kamu hizmetlerinin ehil ve yetişmiş kamu görevlileri eliyle yürütülmesi için yapılan sözlü sınavların, kariyer ve liyakat ilkelerine uygun, objektif ve aynı zamanda yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönünden denetime imkân tanıyacak şekilde yapılması hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir. Bu noktada sözlü sınav öncesinde sınav soruları ile birlikte cevap anahtarının hazırlanması, sorulan bilgi sorularına adayların verdiği yanıtlara ve kişisel niteliklerine göre yapılan değerlendirmede hangi komisyon üyesince hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı ve gerekçeleriyle gösterilmesi, sözlü sınavın nesnelliği açısından aranan kriterlerdir.
13.Bu noktada her ne kadar sözlü sınav kurulu yukarıda sözü edilen mevzuat çerçevesinde oluşturulmuşsa da, başvurana sorulan sorulara ait cevap anahtarının önceden hazırlanmadığı, başvuran tarafından verilen cevapların tutanağa bağlanmadığı, her bir kurul üyesince verilen puanların ayrı ayrı gerekçelendirilmediği hususları birlikte değerlendirildiğinde adayın sözlü sınav sonucunda başarısız sayılması işleminin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden yargısal denetime olanak tanıyacak derecede ortaya konulamadığı ve adayın sözlü sınavda objektif değerlendirmeye tâbi tutulmadığı sonucuna varılmaktadır.
14.Danıştay 2. Dairesinin 27/03/2017 tarihli ve E:2016/7249, K:2016/7249 sayılı Kararında “Sözlü sınavda değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gözlem ve kanaate dayalı olduğu açıktır. Bu düzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması mümkün olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sözlü sınav öncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda geçirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi halinde mümkün olduğu açıktır.” ifadelerine yer verilmiştir. Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından da sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “Nesnellik”, “Tarafsızlık”, “Şeffaflık”, “Hesap verilebilirlik” ve “Kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarelerin düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde bilgi soruları yanında cevap anahtarlarını hazırlaması, sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirler alması önerilmektedir (Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 21/02/2019 tarihli ve 2018/10981 başvuru numaralı, 12/07/2019 tarihli ve 2019/1167 başvuru numaralı, 17/07/2020 tarihli ve 2020/4313 başvuru numaralı, 24/02/2021 tarihli ve 2020/98995 başvuru numaralı Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararları).
15.Burada altının çizilmesi gereken bir diğer nokta ise; ilgili idare tarafından da kabul edildiği üzere,
gerçekleştirilen mülakata ilişkin herhangi bir ses veya görüntü kaydının bulunmadığı hususudur. Mülakatların kayıt altına alınması ile mülakat sonuçlarına yapılacak itirazlar noktasında uyuşmazlıkların çözülmesi kolaylaşmaktadır. Zira bu sistem sayesinde mülakata katılan kişilere kendilerini tanıtmak için yeteri kadar süre verilip verilmediği veyahut sorulan sorulara doğru cevap verilip verilmediği gibi birçok husus objektif olarak değerlendirilebilmektedir. Örneğin, somut başvuruda, başvuran; ilgili mevzuat hükümlerine aykırı bir şekilde kendi mülakatında 3 komisyon üyesi bulunduğunu iddia etmekte iken, ilgili idare bu mülakatın mevzuata uygun olduğunu savunmaktadır. Burada daha önce de söylendiği gibi ilgili idare tarafından sesli veyahut görüntülü kayıt tutulmadığı için bu durumun tespiti mümkün olmamıştır. Bu ve buna benzer sorunların yaşanmaması ve mülakat sonuçlarının objektif olarak değerlendirilip değerlendirilmediğinin tespiti açısından mülakatların sesli veyahut görüntülü olarak kayıt altına alınması hususu bir kez daha önem kazanmaktadır.
16.Yukarıda sözü edilen mevzuat hükümleri ve yargı içtihatları birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; ilgili idarenin sözlü sınav sonucunu başarısız sayma işlemini, söz konusu işlemi yargı denetimini mümkün kılacak şekilde tesis etmediği ve adayın sözlü sınavda objektif değerlendirmeye tâbi tutulmadığı gerekçeleriyle, sözlü sınav sonucu başarısız sayılma işleminde hukuka uyarlık bulunamadığından bahisle, başvuranın yeniden sözlü sınava alınmasına ve İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirler alması yönünde tavsiye kararı verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B.İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
17.İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmeler neticesinde; başvurunun incelenmesi ve araştırılması kapsamında Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin ilgili idare tarafından zamanında ve gerekçeli olarak iletildiği, böylece “kararların gerekçeli olması” ve “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun davranıldığı, ancak idarenin başvuranın itirazına verdiği cevapta hangi sürede ve hangi mercie başvurulabileceği göstermediğinden “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uyulmadığı tespitiyle idareye, bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.
18.Diğer taraftan, idare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerden; komisyon üyelerince adaya verilen puanların tutanağa geçirildiği, ancak adayın verdiği cevaplara ve bu cevaplara ilişkin herhangi bir açıklayıcı ifadeye tutanakta yer verilmediği görülmüştür. Bu kapsamda idareden, iyi yönetim ilkelerinden “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun davranması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
19.6328 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup ilgili Mahkemelerde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdare tarafından bundan sonra düzenlenecek benzer sınavlarda; adaylara sorulan soruların, adayların verdiği cevapların tutanağa geçirilmesi ve adaylara verilen puanların gerekçelerinin ortaya konmasını sağlayacak tedbirler alması ile sözlü sınavlarda sesli ve görüntülü kayıt imkânlarından faydalanılması yönünde İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, ilgili idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi
