TİHEK'ten, Tanju Özcan'ın sözlerine ilişkin açıklama

TİHEK İnternet Sistesinde yer alan açıklama şu şekilde:

"Bolu Belediyesi sınırları içerisinde Arapça tabelaların kaldırılmasına ilişkin Bolu Belediye Başkanı Tanju ÖZCAN tarafından “Arapça tabelaları bir gecede kaldırdım. Ruhsatlarını da bir gecede hukuksuz bir şekilde kaldırdım. Dava da açamadılar. Bolu’da bir tane Arapça tabela yok. İdari yargıya gitselerdi belki kazanırlardı. Yabancılara uygulanan sulara ve nikah ücretlerine 10 kat zam yaptım.” şeklinde açıklamalarda bulunulduğu medyaya yansımıştır.

Irk, etnik köken ve dil temellerinde ayrımcılık yasağı, ulusal ve uluslararası belgelerde güvence altına alınmıştır. Bu kapsamda uluslararası belgelerde Birleşmiş Milletler (BM) düzeyinde İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB), Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Sözleşme ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme; Avrupa Konseyi düzeyinde ise Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı ile ayrımcılık yapılması insan hakları ihlali olarak kabul edilmiştir. Ulusal belgelerde ise başta 1982 Anayasası olmak üzere 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu ile ayrımcılık yasağı güvence altına alınmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından ırk ve etnik köken kavramları açıklanırken dil, milliyet ve kültürün ırktan ayrılmaz nitelik taşıdığı kabul edilmiş; ayrıca ırk ayrımcılığının tehlikeli sonuçlara sebebiyet verebileceğine dikkat çekilerek, en sert şekilde tepki gösterilmesi gereken bir ayrımcılık türü olduğu vurgulanmıştır. AİHM’e göre modern demokratik bir toplum, çoğulculuk ve farklı kültürlere saygı ilkelerini esas almalıdır (AİHM, Timishev v. Rusya, B. No: 55762/00, 55974/00, 13/12/2005, para. 55-58). Bu kapsamda ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık yasağı ile dil temelinde ayrımcılık yasağı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Dil temelinde ayrımcılık yasağı ile bütün dillere eşit biçimde yaklaşılması güvence altına alınmakta ve bireylerin konuştukları, yazdıkları, kullandıkları dil nedeniyle ayrımcılığa uğramalarının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

Arapça tabelaların kaldırılmasına yönelik hususun nefret söylemiyle ilgili önemli bir boyutunun da bulunduğu değerlendirilmektedir. Bu kapsamda Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI), Nefret Söylemi ile Mücadele Hakkında 15 No.lu Genel Politika Tavsiye Kararı kapsamında; sınırsız kişisel özelliklere veya ırk, renk, dil, din veya inanç, milliyet, ulusal veya etnik köken ile soy, yaş, engellilik ve cinsiyet gibi statülere dayalı olarak bir kişi ya da grubun kötülenmesini, yerilmesini veya bunlara yönelik nefretin savunulmasını, teşvik edilmesini ve kışkırtılmasını; bu kişi veya gruplara yönelik her türlü taciz, hakaret, negatif kalıp yargı, damgalama veya tehdit ile tüm bu ifade biçimlerinin haklılaştırılması şeklinde bir ya da daha fazla ifade biçiminin kullanılmasını nefret söylemi olarak kabul etmektedir.

6701 sayılı Kanun’un “Kurumun görevleri” başlıklı 9’uncu maddesinin g bendi uyarınca “Ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek” Kurumun görevleri arasında sayılmıştır. Bu görev kapsamında,  Bolu Meclisi tarafından Bolu’da yaşayan yabancılara yönelik su ve nikah ücretlerinde farklı tarife uygulanmasına ilişkin kararın ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık teşkil ettiğine dair 23/11/2021 tarihinde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu tarafından resen inceleme başlatılmıştır. Resen inceleme sonucunda 15/3/2022 tarihli 2022/175 sayılı Kurul Kararı ile ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine ve Belediye hakkında 40.000 TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Toplumsal barışın tesis edilmesinde, şüphesiz bazı yerel yönetimler tarafından icra edilen hizmetler açısından da ulusal ve uluslararası düzenlemelerde yer alan ayrımcılık yasağına uygun hareket edilmesi ve nefret söylemi içeren ifade biçimlerinden kaçınılması gerekmektedir. Bu kapsamda çoğulculuk, eşitlik ve farklı kültürlere saygı gibi evrensel ilkeler üzerine kurulan demokratik toplumlarda bir kimsenin; ırkı, rengi, soyu, etnik kökeni ve/ya dili nedeniyle farklı muamele görmesi kabul edilemez niteliktedir.

Temel misyonu insan onurunu esas alarak, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi olan Kurumumuz, yazılı ve görsel medyaya yansıyan mezkûr iddiaları yakından takip etmektedir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur."