TES ile çift maaş çift tazminat dönemi

Türkiye'de yaklaşık 16 milyon dosya üzerinden emeklilik maaşı ödeniyor. Bunların bir kısmı dul ve yetim maaşı olsa da Emekli olan sayısı yine 100'den fazla ülkenin nüfusunun üzerinde. Ülkemizde genç yaşta emekli olanların sayısı da hayli fazla. Özellikle EYT yasasından sonra 40'lı yaşlarda emekli olanların sayısı arttı. Genç yaşta emekli olanların büyük çoğunluğu da çalışmaya devam ediyor. Bunun sebeplerinden birisi de çalışırken alınan ücretlerin emeklilikte aynı seviyede olmaması.

YENİ DÖNEM BAŞLIYOR

Orta Vadeli Program'da yer alan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) devreye girdiğinde ikinci bir emekli maaşı daha olacak. Böylece emekli olduktan sonra çalışma ihtiyacı giderek azalacak. Bireysel Emeklilik sistemi 8BES) benzeri bir uygulama olarak hayatımıza girecek olan TES sosyal güvenlik sisteminin aksine daha erken emeklilik sağlayacak. Böylece insanlar çalışırken ilk emekliliğine kavuşacak, ardından SGK emekliliği ile ikinci maaşını da alacak. Sistemin bu yıl devreye girmesi bekleniyor.

ÇOK GÜNÜ OLANA AVANTAJ

Emeklilik sisteminde dengeyi sağlayacak bir başka konu ise prim gün sayısının maaşa etkisi. Yine Orta Vadeli Program'da yer alan bu plan gerçekleştiğinde sistemde kalmak yani daha fazla gün çalışmak avantajlı hale geleceği için emeklilik talepleri azalmış olacak. Böylece hem yatırılan primler hem de çalışılan gün sayısı emekli maaşı belirlenmesinde etkili olacak.

TAZMİNAT İMKANI VAR

Bu arada merak edilen bir başka konu ise çalışan emeklilerin özlük hakları. Özellikle EYT sonrası bu konu daha çok gündeme geldi. Mevzuatımıza göre emekli çalışanların diğer çalışanlardan hiçbir farkı yok. Yani izinleri, tazminatları aynı şekilde hesaplanıyor. Emekli bir çalışan da diğerleri gibi 1 yıl dolduktan sonra işten çıkartılırsa, kanunun tarif ettiği ihbar ve kıdem tazminatını brüt maaş üzerinden alıyor.

Ayrıca izin günleri de yine diğer çalışanlar gibi kıdemlerine göre belirleniyor. Hatta 50 yaşından büyük olanlar için kıdemine bakılmaksızın 20 günden az izin verilemiyor. Bir işyerinde çalıştıktan sonra emekli olanlar istedikleri zaman ayrılıp kıdem tazminatını alabiliyor. Son işyerinde en az bir yıl çalışmış olmak kaydıyla ne kadar kıdemi varsa o kadar tazminat ödeniyor. Daha sonra bir başka iş yerinde de bir yılı doldurup kendi istek ve kusuru dışında çıkartılırsa bu kez ikinci tazminatı da alabiliyor.

ŞARTLARA DİKKAT

Emekli olurken kendi isteğiyle ayrılmasına yani istifa etmesine rağmen kıdem tazminatını alabilen emekli çalışmaya başladığında istifa ederse para alamıyor. Buna dikkat etmek gerekiyor. Emekli olduktan sonra tazminatınızı alıp aynı işyerinde devam ederseniz de kıdeminiz sıfırlandığı için yine bir yıl beklemeniz gerekir.

KİM HANGİ HAKLARA SAHİP?

*Emekli olduktan sonra SSK'lı olarak çalışanlar her iki maaşı da alabilirler. Emekli maaşları kesilmez
* Herhangi bir kurumdan emekli olduktan sonra işyeri açan ya da ortak olanlar yani Bağ-Kur kapsamında çalışanların maaşları kesilmez, bir prim ödemezler.
*Malulen emekli olanlar herhangi bir şekilde çalışmaya başlarlarsa emekli maaşları kesilir.
* Sürekli iş görmezlik ödeneği alanlar çalışmaya başlarlarsa ödenekleri kesilmez.
* Herhangi bir kurumdan emekli olduktan sonra kamuda çalışanların emekli bazı istisnalar dışında maaşları kesiliyor.
*Vergi indirimi ile erken emekli olan engelliler çalışmaya başlarlarsa maaşları kesilmez.
*Eşinden dul maaşı alanlar çalışırsa ödenek kesilmez. Ancak oranı düşer.

Faruk ERDEM