Sokak lezzetleri tehlike saçıyor!

Geçtiğimiz günlerde Kocaeli’de yaşanan toplu gıda zehirlenmesi vakası, sokak lezzetlerinin hijyen problemlerini bir defa daha gündeme getirdi. İlçede yer alan bir restoranda tüketilen tavuk döner nedeniyle 648 kişi hastanelik oldu. İki kişinin durumunun da ciddi olduğu öğrenildi. Konuyla ilgili işletme sahipleri gözaltına alındı.

Uzmanlar sadece tavuk dönerin değil, sokak lezzetleri adı altında sunulan birçok ürünün ciddi sağlık riskleri taşıdığını belirtiyor. Bu ürünler arasında; tavuk döner, çiğköfte, balık ekmek, midye dolma, kokoreç, sucuk ekmek, kumpir, nohutlu pilav yer alıyor. Başta sokak tezgâhları olmak üzere, bazı işletmelerin maliyetleri düşürmek adına akla gelmeyecek yöntemlere başvurduğu belirtiliyor. En sık kullanılan yöntemler; son kullanım tarihi geçmiş tavukların klor (çamaşır suyu) ile yıkanması, bayat et ve balıklara karbonmonoksit enjeksiyonu, dondurulup çözülmüş ürünlerin yeniden dondurulması, lezzet ve renk verici kimyasallar, et ve balık ürünlerinde baroks ve amonyak kullanımı ve bayatlayan un ve unlu mamullerin taze görünmesi için ağartıcılar konulması olarak sıralanıyor.

BAKTERİLER HIZLA ÜRÜYOR

Gıda mühendisi Irmak Özden özellikle çiğ köfte, balık ekmek, midye dolma, kokoreç, kumpir ve midye dolma gibi ürünlerin sağlıksız şartlarda hazırlanma ihtimalinin yüksek olması sebebiyle insan sağlığını tehdit ettiğini belirtti. Özden “Büyük ve markalı işletmelerin dışında, denetimsiz sokak tezgahlarında satılan ürünlerden uzak durulmalı. Bu tür ürünler oldukça steril şartlarda hazırlanmalı ve saklanmalı. Çünkü bakteri üretmeye çok uygunlar. Ancak bazı işletmelerimiz bu kurallara uymuyor. Yetersiz veya yanlış pişirme, sağlıksız hazırlanma şartları, ürünün uygun olmayan ortamda bekletilmesi, son kullanma tarihi geçmiş ürünlerin kullanılması gibi faktörler zehirlenme vakalarına davetiye çıkarıyor” dedi.

Uzmanlar, en fazla zehirlenme vakasının Salmonella, E.Coli ve Listeria bakterileri sebebiyle meydana geldiğini ifade ediyor. Hafif seyreden vakalarda genellikle mide bulantısı, kusma ve ishal görülürken, ağır vakalar hastaneye yatış gerektirebiliyor ve ölümcül sonuçlar doğurabiliyor.

SOSYAL MEDYA ETKİSİ

Gıda güvenliği uzmanı Dr. Rasim Demir de “Sosyal medyada viral olan bazı sokak lezzetleri, görsel cazibesiyle tüketiciyi cezbediyor. Ancak bu içeriklerin büyük bir kısmı, ücretli reklam veya abartılı yorumlarla öne çıkarılıyor. Gerçekte ise hijyen standartlarından uzak, denetimsiz ve sağlık riski taşıyan işletmeler olabiliyor” diyerek tüketicileri uyardı. Özellikle “trend” hâline gelen sokak yiyeceklerinde, gıda güvenliği kurallarının göz ardı edildiğini belirten Demir “Açıkta satılan ürünlerde zaman ve sıcaklık kontrolü yetersiz. Çiğ veya az pişmiş etler, uygun olmayan şartlar altında bekletilen deniz ürünleri ve hijyenik olmayan hazırlık süreçleri tehlike saçıyor” dedi.

Halk sağlığını tehdit eden işletmelere uygulanan yaptırımların yetersiz kaldığını belirten Avukat Ali Kaya “Şikâyet edilen işletmelere ilk etapta sadece para cezası kesiliyor. Devamında aynı durum ile karşılaşılırsa ruhsat iptali ve kapatma cezası veriliyor. Ancak bu tür vakalarda cezalar daha da artırılması gerek” dedi. Öte yandan zehirlenme vakası yaşayan tüketicilerin işletmeler ile iletişime geçmeleri durumunda şikâyet edilmemesi için tehdit ya da para teklif edildiği de belirtiliyor.

BAYAT ET VE TAVUKLAR ÇAMAŞIR SUYU İLE YIKANIYOR

• Tavuk, balık veya diğer et ürünleri, bakteri ve kötü kokuyu gidermek için klorlu suya (çamaşır suyu) batırılıyor. Riskler: Klor, mide-bağırsak tahrişine, zehirlenmelere ve uzun vadede kanserojen etkilere yol açabilir.
• Bayat et ve balıkların taze gösterilmesi Karbonmonoksit (CO) enjeksiyonu: Özellikle paketlenmiş balık ve kırmızı ette, rengi pembeleştirerek bayat ürünün taze görünmesi sağlanıyor. Sodyum sülfit/sorbat: Küflenmiş etler, kimyasallarla yıkanarak tüketime sunulabiliyor. Riskler: Gıda zehirlenmesi, alerjik reaksiyonlar ve uzun vadede organ hasarı.
• Dondurulmuş ürünlerin tekrar tekrar çözülüp dondurulması Riskler: Bakteri üremesi (Salmonella, E. coli) ve gıda zehirlenmesi.
• Hazır gıdalarda renklendirici ve yapay tatlandırıcılar Riskler: Alerji, hiperaktivite, sindirim problemleri.
• Bayat balık ve deniz ürünleri, boraks veya amonyakla yıkanarak taze gösteriliyor. Riskler: Karaciğer yetmezliği, zehirlenme.
• Unun beyaz görünmesi için ağartıcılar, bayatlamaması için de sorbik asit katılıyor. Bu da mide rahatsızlıkları ve vitamin emilimini engelliyor.

KAAN ZENGİNLİ