Seçim öncesi bakanlar istifa etmeli mi? Metin Günday ile Mehmet Uçum karşı karşıya

Türkiye 14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılacak cumhurbaşkanı ve milletvekilli genel seçimine kilitlendi. Cumhurbaşkanlığı için kesin aday listesi 31 Mart'ta Resmi Gazete'de yayınlanacak. Milletvekilliği adaylığı için ise listeler 9 Nisan 2023 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) teslim edilip halk ile paylaşılacak.

AK Parti'nin aday tanıtım toplantısının 11 Nisan'da Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılacağı etkinlik ile gerçekleştirmesi bekleniyor.Aday adaylığı başvurularının sona erdiği AK Parti'ye bin 176'si kadın toplam 6 bin 25 başvuru yapıldı; 2018 seçimlerinde toplam başvuru sayısı 7 bin 329'du.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da talebi üzerine kabinedeki 17 bakan da milletvekili adaylığı başvurusunda bulunduğu belirtiliyor.

CHP de ise durum farklı, genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu'nun kabinede yer almak isteyenlerin milletvekili adayı olmamalarını istediği konuşuluyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 22 Mart'ta yaptığı 17 bakanın milletvekili adayı olacağını açıklaması üzerine başlayan tartışmalar ise sürüyor.

İktidara yakınlığıyla bilinen isimler, seçimi Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nun kazanması halinde cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atanacakları açıklanan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve ABB Başkanı Mansur Yavaş için "İstifa etmeleri gerekir" yorumu yapıyor.

Bakanların milletvekili adayı olacağının açıklaması sonrası ise AK Parti'nin ilgili organlarından ise "anayasal ve yasal sisteme göre bakanlarımızın istifası gerekmiyor" deniyor.

- Mehmet Uçum: İstifaya gerek yok

Son olarak Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum konuyla ilgili bir paylaşımda bulundu.

Uçum, bakanların memur olmadığını dolayısıyla Devlet Memurları Kanunu'na tabi sayılamayacaklarını, istifa etmeden milletvekili adayı olabileceklerini, anayasa ve kanunda bakanların istifa etmesine ilişkin hüküm bulunmadığını, yürütmece istihdam edilen kişiler olmadıklarını belirtti.

Bakanları "kamu görevine katılan siyasetçiler" olarak niteleyen Uçum, bakanların istifa etmesi gerekenler arasında sayılan diğer kamu görevlilerinden de olmadığını belirtip aday olan haksız siyasi rekabet yapmalarının da önüne geçildiğini ifade etti.

Uçum aynı zamanda 24 Haziran 2018 milletvekili seçiminde aday olan bakanların da görevlerinden istifa etmediklerini hatırlattı.

- Metin Günday: Bakanların istifası zorunlu

İdare Hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday'a göre ise bakanların istifa etmesi gerektiğine dair ortada bir zorunluluk söz konusu. Günday buna gerekçe olarak bakanların ellerindeki kamu gücünü seçimlerde kötüye kullanmalarını önlemeyi gösteriyor.

Independent Türkçe, tartışmayla ilgili son açıklamalar üzerinden Profesör Günday ile konuştu.

"Bakanlar seçilmiş değiller, aday olamazlar" diyorsunuz. Hukuken neden aday olamazlar?

Halihazırdaki bakanlar acaba milletvekili adayı olabilirler mi? Soru bu. Benim şahsi düşüncem elbette aday olabilirler, yani anayasal bir engel yok. Ama aday olabilmeleri için bu bakanların da diğer kamu görevlileri gibi öncelikle istifa etmeleri gerekir. Çünkü 2017 anayasa değişikliğinden sonra bakanların statüleri değişti. Daha önce yani 2017 anayasa değişikliğinden önce biliyorsunuz bakanları başbakan seçiyor, atamayı cumhurbaşkanı yapıyordu. Makama atandıktan sonra göreve başlayabilmesi için veya görevini sürdürebilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden (TBMM) güven oyu alması gerekiyordu.

Fakat bu kaldırıldı. Bakanların TBMM'ye karşı bir siyasi sorumluluğu yok artık. Doğrudan doğruya bir bakan, cumhurbaşkanı tarafından atanıyor. Ve bir bakan eğer cumhurbaşkanı gerekli görüyorsa gerekli gördüğü durumlarda o bakanı görevden alabiliyor. Dolayısıyla bakan bugün için bir kamu görevlisi konumunda yani bir siyasi sorumluluğu olmayan, sadece cumhurbaşkanına karşı sorumlu olan bir kamu görevlisi konumunda.

Yani "Kamu gücünü seçimlerde kullanabilme imkanına sahip" diye mi düşünüyorsunuz?

Evet, dolayısıyla bir kamu gücü kullanıyor. Bakanlığının, yani kendisinin başında bulunduğu bakanlığın hiyerarşik amiri konumunda… O bakanlıktaki diğer kamu görevlileri üzerinde yetkileri var. Onları denetliyor değil mi? Ama bütün bunlardan dolayı da cumhurbaşkanına karşı sorumlu, adeta bir üst kademe kamu görevlisi gibi.

Dolayısıyla herhangi bir kamu görevlisinin örneğin bakanlığındaki bir genel müdürün diyelim, bir daire başkanının diyelim ya da bir şube müdürünün milletvekilliğine aday olabilmesi için elindeki kamu gücünü seçim kampanyasında kullanmaması için getirilmiş olan istifa etme zorunluluğu oradan kaynaklanıyor. Dolayısıyla bakanın da bu şekilde, yani kamu gücü kullanan kamu görevlisi konumunda olduğu için bakanın da diğer kamu görevlileri gibi görevinden istifa etmesi gerekir. Yani düşünebiliyor musunuz? Bir üniversitede bir araştırma görevlisi ya da bir üniversitede doktora öğretim üyesi veya bir doçent herhangi bir siyasi partiden milletvekili adayı olmak istiyor. O dahi aday olabilmesi için görevinden istifa etmiş olması gerekiyor. Ama bir bakan cumhurbaşkanı tarafından atanmış, gerekli görüldüğü zaman cumhurbaşkanı tarafından görevden alınabilecek olan, başında bulunduğu bakanlığın amiri konumunda olan bir zat aday olur ise "Görevden istifa etmesi zorunlu değildir" demek tamamen isabetsiz bir görüş. Bugünkü bakanların statüsü ve konumu dikkate alındığında…