Belediyelerin yetkileriyle ilgili hangi seçenekler masada?

Belediyelerin yetkilerine bazı sınırlamalar ve harcamalarına sıkı denetim getirilmesi planlanan yeni düzenleme için AK Parti yönetiminin de önümüzdeki günlerde Belediyeler Yasası'nda kapsamlı değişiklik için çalışma başlatması bekleniyor.

İktidar partisi kaynakları, bu konuda henüz tamamlanmış bir çalışma olmadığını, ancak muhalefetin de görüşleri alınarak yeni yasama yılında düzenlemenin Meclis gündemine gelebileceğini ifade ediyorlar.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Mayıs'taki grup toplantısında, İstanbul'da CHP'li belediyeler hakkında yürütülen soruşturmaları örnek gösterdi ve bunların "suç organizasyonuna" dönüştüğünü savundu.

Bu durumun belediye sistemindeki yozlaşmadan kaynaklandığını belirten Erdoğan, muhalefete de kapsamlı belediye sistemi değişikliği için çağrı yaptı.

Erdoğan belediyelerin harcamalarının denetlenmesi konusunda ve büyükşehir, ilçe, il belediyeleri, il özel idareleri arasında yetki karmaşasına olduğunu söyledi, bunların yeniden ele alınmasını istedi.

Ayrıca, kentsel dönüşüm gibi konulardaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen belediyeler için "zorlayıcı veya devredici düzenlemeler" yapılmasını istedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu açıklamasının ardından gözler AK Parti'nin yapacağı çalışmaya çevrildi.

Belediyelerle ilgili geçmişte de çalışmalar yapıldığını belirten bazı AK Parti'liler ancak henüz bu konuda teklif haline gelmiş bir metin olmadığını vurguladılar.

Erdoğan'ın bu açıklamalarının ardından nasıl bir düzenleme geleceği merak konusu olurken, AK Parti kurmayları bu konuda bu konuda önümüzdeki günlerde kapsamlı çalışma başlatılacağını ifade ettiler.

Muhalefet cephesinde ise Erdoğan'ın açıklamaları "muhalefet partili belediyelerin yetkilerine tırpan hazırlığı" olarak yorumlandı.

AK Parti'de hangi seçenekler konuşuluyor?

AK Parti kaynaklarına göre kapsamlı bir belediye sistemi reformu için 5393 sayılı Belediyeler Yasası'nın yanı sıra Büyükşehir Belediye Yasası'nda da değişiklik gündeme gelebilir.

Yapılacak düzenlemeler içinde belediyelerin görev, yetki ve sorumluluklarının daha net tanımlanması; büyükşehir, ilçe ve şehir belediye başkanlarının bazı yetkilerinin sınırlandırılması ve dağıtılması, harcamalara sıkı denetim getirilmesi, gelir kaynaklarının artırılması ve harcamalarda temel hizmetlere öncelik verilmesi olabileceği belirtiliyor.

AK Parti kaynakları ulaşım, altyapı, içme suyu gibi hizmetlere öncelik verilmesinin sağlanmasını hedeflediklerini söylüyor.

Buna göre kaynak hangi proje için ayrıldıysa, ancak o alanda kullanılabilecek.

BBC Türkçe'ye konuşan bir üst düzey bir AK Parti'li "100 liralık bütçeyi asli hizmetler için vermişsek, bunu konser ya da panayır için harcayamazsın. Bu konuda denetime açık, şeffaf bir sistem kurulmalı" dedi.

'Kentsel dönüşümü geciktiren belediyeye ceza veya yetki devri'

Mevcut sistemde yetki ve sorumlulukların yüzde 95'inin belediye başkanında toplandığı, meclis ve encümenin etkisinin sınırlı kaldığına dikkat çeken kaynaklar, bu durumun kentsel dönüşüm veya imar izni gibi konularda sıkıntılara yol açtığı görüşünde.

AK Parti kurmaylarının verdiği bilgiye göre kentsel dönüşümün hızlandırılması için sistem yeniden düzenlenecek.

Kentsel dönüşüm konusundaki talepleri yerine getirmeyen veya geciktiren belediyelere ağır cezai yaptırım uygulanması veya belediyenin yetkilerinin ilgili bakanlığa devredilmesi seçeneği üzerinde duruluyor.

İmar planlamasında kurul seçeneği

Belediyelerin imar izni alanındaki yetkilerinin daraltılması veya paylaşılması konuşulan seçenekler arasında.

Özellikle büyükşehir merkezine uzak ilçelerde, yeterli personel olmadığı, imar planlamalarının sağlıklı yapılmadığı ifade ediliyor.

Bu konularda tek başına belediyenin yetkili olması yerine vali, kaymakam, belediye, ilgili bakanlık temsilcilerinin de içinde yer alacağı bir kurulun oluşturulması seçeneği üzerinde duruluyor.

Temel hizmetlerde grev hakkı kısıtlanabilir

Yeni düzenleme kapsamında, çöp toplama ve içme suyu gibi temel hizmetlerde grev hakkına kısıtlama getirilmesi veya belediyelere alternatif tedbir alma yükümlülüğü getirilmesi de gündemde.

Çöplerin toplanmaması veya içme suyu temin edilememesinin insan sağlığı açısından tehdit oluşturacağına dikkat çeken AK Parti'li bir yetkili, "Grev haktır ama çöpü de orada toplayacak tedbiri almanız lazım. Çöp toplanmaması halk sağlığı açısından ciddi bir sorun. Bu alanlarda belediyeler önceden hazırlıklı olmalı" görüşünü dile getiriyor.
Mevsimlik nüfus artışına göre bütçe planlaması

Belediyenin gelir kalemlerinin çeşitlendirilmesi, mevsimlik nüfus artışına göre bütçe planlaması yapılması da yeni düzenleme kapsamında gündeme gelecek konu başlıklarından.

Özellikle turistik bölgelerde yaz aylarında artan nüfusa rağmen, merkezi yönetimden gelen payların sabit kaldığına dikkat çekilerek, bu durumun hizmet aksamasına yol açtığı ifade ediliyor.

AK Parti kurmayları "3 bin nüfuslu bir yer yazın 10 bine çıkıyor. Ama üç bine göre bütçe alıyor. Bu dengesizlik giderilmeli" diyor.

Kayyum ataması nasıl istisna olacak?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, grup toplantısında PKK'nın kendisini feshetmesiyle belediyelere kayyum atanmasının istisna haline geleceğini söyledi.

Ancak AK Parti yönetimi, 2016'daki darbe girişimi sonrasındaki olağanüstü hal döneminde çıkarılan kayyum yasasında şimdilik bir değişiklik planlamıyor.

AK Parti kaynakları, "terör tehdidi" ortadan kalktıkça kayyum atamaya gerek kalmayacağını, ancak ileride yeni tehditlere karşı da yasanın korunması gerektiğini belirtiyorlar.

Yerine kayyum atanan belediye başkanlarının geçici olarak görevden uzaklaştırıldığına dikkat çekilerek, dosyalarına göre göreve iadeler olabileceği ifade ediliyor.

Ayşe SAYIN / BBC Türkçe