31,5 milyar dolarlık teslim! Deprem bölgesi iki yılda ayağa kalktı

Asrın felaketinin hemen ardından başlayan yeniden imar çalışmalarında bugün 250 bin 636’ncı konut teslim edilecek. Toplamda 452 bin 983 bağımsız bölümü ise bu yılın sonuna kadar tamamlanacak.

6 Şubat 2023’teki felaketin merkez üssü olan Kahramanmaraş’ta Azerbaycan Mahallesi’ndeki anahtar teslim töreni, deprem konutlarının yarısından fazlasının felaketzedelere teslimi açısından büyük önem taşıyor. Törende anahtar teslimleri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in katılacağı törenle gerçekleştirilecek. Şimdiye kadar bölgede 201 bin konutun teslimi gerçekleşti. 250 bin 636’ncı konutla birlikte maliyet 31,5 milyar dolara (1,2 trilyon lira) ulaştı. Yıl sonuna kadar teslim edilecek 452 bin 983 konutla birlikte inşaat maliyeti 57 milyar dolara (2,3 trilyon lira) ulaşmış olacak. Çevre düzenlemesi, altyapı ve iş yeri inşaatlarıyla birlikte 6 Şubat depremlerinin ekonomiye toplam maliyeti 104 milyar doları 4,3 trilyon lira) geçecek.

Törende iki cumhurbaşkanının katılımıyla Azerbacan Mahallesi’nde inşa edilecek kültür merkezinin temeli de atılacak. Kura çekimiyle yapımı tamamlanan 49 bin 56 bağımsız bölümün hak sahipleri belirlenecek. Verilen bilgiye göre en yüksek teslimat 22 bin 239 ile Hatay’da gerçekleştirilecek. İkinci sırada Malatya yer alacak. Şehirde 9 bin 161 bağımsız bölüm teslim edilmiş olacak. Üçüncü sırada ise 5 bin 277 bağımsız bölümle Adıyaman yer alacak. Kahramanmaraş’ta 4 bin 311 bağımsız bölüm teslim edilecek. Diyarbakır’da 2 bin 636 bağımsız bölümün teslimatı gerçekleştirilecek. Elâzığ’da 1429, Osmaniye’de 1.336, Şanlıurfa 1263, Gaziantep 675, Adana 490, Kilis 105, Sivas 85, Kayseri’de 49 bağımsız bölüm teslim edilecek.  

ŞİMDİ, YIKILANIN HER BİRİ YENİDEN

• Son yaşadığımız felaket 6 Şubat 2023’te vurdu. 500 binin üzerinde konut yerle bir oldu. Hükûmet hemen prefabrikleri temin etti, ardından 1,5 ay sonra kalıcı konutlar için ilk temel atıldı. Bu senenin sonunda tam 452 bin 983 konut teslim edilecek.
• Ocak 2020’de Elâzığ’da deprem oldu, 24 bin 537 afet konutu 2022’de teslim edildi.
• Büyük depremlerden biri 30 Ekim 2020’de İzmir’de 6,6 büyüklüğünde gerçekleşti. Konutların tamamının teslimi 2023 yılında tamamlandı.
• 2011 Van depreminde 39 gün sonra kalıcı konutların temeli atıldı, felaketin yıl dönümünde 15 bin konut sahibine verildi. Toplamda 25 bin konut inşa edildi, Van baştan kuruldu.
• Yine 2011’de depremin yıktığı Kütahya’nın Simav ilçesinde 928 afet konutu altı ayda tamamlandı.

MARMARA DEPREMİNDE İKİ YIL ÇADIRDA GEÇTİ

• Türkiye tarihi, sayısız deprem felaketiyle dolu. En büyüklerinden Varto depremi, 1966 yılında oldu. 2.394 kişinin öldüğü, Varto’daki bütün yapıların yıkıldığı 6,8 büyüklüğündeki depremde afetzedelerin konutları 40 ile 43 yıl arasında teslim edildi.
• Fakat bunu ancak afetzedelerin çocukları ya da torunları görebildi. Bu sürede Türkiye altı cumhurbaşkanı, 30 hükûmet, 13 başbakan gördü ama Varto gün yüzü görmedi.
• 40 bin kişinin hayatını kaybettiği, on binlerce insanın evsiz kaldığı 1999 Marmara depremlerinde de iktidar yetkilileri bile günler sonra bölgeye gitmiş, ağır eleştirilere maruz kalmıştı. Dönemin iktidarı çalışmalarda da yetersiz kaldı.
• Depremde 130 bin konutun yıkıldığı rapor edildi. Hükûmet 25 bin 354 konut yapmayı planladı fakat 14 bin 531’ini ancak teslim edebildi.
• İki yıl sonunda hâlâ çadırlarda kalan insanların bulunuyor, prefabrik konut bile lüks sayılıyordu.
• Hükûmet bir yıl sonra “konutlar en kısa sürede teslim edilecek” dedi ama bir yılın sonunda ilk temel atıldı.
• Depremin üzerinden iki yıl geçtiği hâlde İzmit, Gölcük, Yalova, Bolu, Düzce’de birçok yere düzenli su sağlanamıyordu.
• İki yıl sonra bile bölgedeki geçici konutların yüzde 70,6’sı prefabrik, yüzde 20,6’sı konteyner, yüzde 7,6’sı çadırdı. 

SAATTE 23 KONUT

Tören öncesi Kahramanmaraş Azerbaycan Mahallesi’nde açıklama yapan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum “Şu anda deprem bölgesinde saatte 23, günde 550 konut inşa ediliyor. Tarifi imkânsız bir hızla yolumuza devam ediyoruz. Hiçbir depremzede kardeşim endişeye kapılmasın, çevremizdeki ateş çemberine rağmen mücadelemiz sürecek, yıl sonuna kadar 11 ilimizde 453 bin hak sahibine konutlarını teslim etmiş olacağız” dedi.

KARDEŞLİĞİN SİMGESİ

Azerbaycan Mahallesi olarak anılan bölgede 1183’ü konut, 1.595’i iş yerinin inşası başlandı. 1.109 konut ve 766 iş yerinin yapımında sona gelindi. Depremde ağır hasar alıp yıkılan Sezai Karakoç İlkokulu yerine, Haydar Aliyev İlkokulu inşa edildi. Laboratuvarlar, spor salonu, kütüphane, revir, oyun parkları olan okulda 1.500 öğrenci eğitim görecek.

EMRAH ÖZCAN