Yeni teşvik modeliyle ekonomi vites büyütecek

Teknoloji yenilemeyi/ geliştirmeyi, yeni is­tihdam sağlamayı ve ihracat artırmayı hedefleyen­ler, hedefleri doğrultusunda, parasal desteklerden faydala­nabilecek.

Teknoloji yenile­me/geliştirme, istihdam ve/ veya ihracat hedefli yatırım­lardaki finansa erişim sıkıntı­sı ise Çin Modeli ile çözülecek. Kamu bankaları, sektörel fon­lar, girişim sermayeli şirketler devreye girecek. Üretim, istih­dam ve ihracatın artışına ‘dü­şük faiz’, ‘uzun vade’ gibi argü­manlarla katkı sağlayacak bu kurum ve kuruluşlara avantaj­lar sağlanacak.

Hedeften sapan cezalandırılacak

Teşvik alan üretecek, üret­meyene yaptırım uygulanacak. Verilen parasal veya kredi faizi destekleri, kısa aralıklarla de­netlenecek; verdiği hedefin dı­şına çıkanlar çeşitli yaptırım­larla hedefine yönlendirilecek. Desteklerden faydalanan ama yaptırımlara rağmen hedefin­den uzaklaşanlara ciddi ceza­lar uygulanacak.

Öncelikler de var

Tarımsal üretim, makine, sa­vunma gibi stratejik alanlar­daki yatırımlar ve emek yoğun geleneksel sektörler, ‘bölgesel gelişmişlik ve hammadde po­tansiyeli’ dikkate alınarak önce­liklendirilecek… Maliyet kalem­lerinde önemli yeri olan lojistik yatırımlarında, demir yolu yük taşımacılığı ve OSB/liman bağ­lantıları gibi alanlar, özel sek­töre açılacak ve desteklerde bu alanlara da öncelik verilecek.

Sektörel fonlara yeni düzenleme

Hisseye dönüşebilir tahvil ihracı, kitle fonlaması, girişim ve risk sermayesi gibi banka dı­şı doğrudan finansman uygu­lamalarının çeşitlendirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırıl­ması için kanuni düzenleme­ler yapılacak. Geliştirilecek ve uygulamaya alınacak Girişim­ci Bilgi Sistemi, etki analizle­ri ve performans endeksleriyle sanayi ve teknoloji alanlarında izlenebilirlik artırılacak. Yerli üretimin artırılması amacıyla kamu alımları sistemi kaldıraç oluşturacak şekilde kullanı­lacak; örneğin iş makinesi alı­mında, ihaleye katılacak yer­li üreticiye doğrudan finansal destek sağlanacak.

Rekabet için eğitim…

Eğitim modelleri, dijitalleş­me ile gelen yeni dönemin ge­rekliliklerine uygun şekilde dönüştürülecek ve sürdürüle­bilir ilerleme için toplum ge­nelinde yetkinlik gelişimi sağ­lanacak. Bilişim, yazılım, siber güvenlik ve açık kaynak yazı­lım ekosistemi geliştirilecek. Sanayinin dijital dönüşümü sürecinde sürdürülebilirliğin sağlanması ve dijital dönüşü­mün hızlandırılması yoluyla imalat sanayinin rekabet gücü artırılacak. İşletmelerde dijital dönüşüm farkındalığını artır­maya ve bu alandaki teknikler ile uygulamalara yönelik çevri­miçi nitelikte eğitim seti geliş­tirilecek. ‘Ulusal Dijital Dönü­şüm Olgunluk Değerlendirme Modeli’ geliştirilecek.

Yeni projeler, politikalar ve stratejiler geliştirilecek

Sanayi ve teknoloji alanla­rında politika ve stratejiler ge­liştirilecek; araştırma ve ana­lizler yapılacak. Sanayide sis­tematik ve sürdürülebilir verimlilik artışlarının sağlan­masına yönelik projeler geliş­tirilip uygulanacak; verimlilik alanındaki uluslararası iş bir­likleri güçlendirilecek. Giri­şimci Bilgi Sistemi, resmî is­tatistikler, etki analizleri ve performans endeksleriyle sa­nayi ve teknoloji alanlarında izlenebilirlik artırılacak. Or­ta-yüksek ve yüksek teknolo­jili alanlarda yerli üretim ka­biliyetlerinin artırılmasına ve sanayide yeşil dönüşümün sağlanmasına yönelik destek programları yürütülecek.

Kümelenmeye özel destek

Kümelerin rekabet edebilir­liğinin ve verimliliğinin yüksel­tilerek, dünyaihracatından da­ha fazla pay alan, ağırlıklı ola­rak yüksek teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli iş gücüne sa­hip, çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü­nü sağlamak amacıyla kümelen­me teşebbüsleri desteklenecek.

Ar-Ge merkezlerindeki Ar- Ge, yenilik ve tasarım faaliyet­lerinin artırılması için eko­sistemin yetkinlik, iş birliği, yönetişim, finansman gibi ko­nulardaki gelişimine yönelik tedbirler alınacak. Teknoloji ge­liştirme bölgelerinde Ar-Ge fa­aliyetlerinin geliştirilmesi için ekosistemin altyapı, yetkinlik­ler, iş birliği, yönetişim, finans­man gibi konularda gelişmesine yönelik tedbirler alınacak.

Kamu alımları kaldıraç olacak

Öncelikli sektörlerde yerli üretimin artırılması amacıyla kamu alımları sistemi kaldıraç oluşturacak şekilde kullanıla­cak. Girişimcilik ekosistemi­nin yetenek kapasitesi, iş birli­ği mekanizmaları, katılım ser­mayesi, giriş kolaylığı, küresel ekosisteme entegrasyon gibi bakımlardan bütüncül olarak olgunlaşması sağlanacak.

Yerli veya yabancı sermayeli yeni ya­tırımların artırılması amacıyla yatırım ortamı iyileştirilmesi­ne yönelik adımlar atılacak ve yatırım teşvik sistemi yeni yak­laşımlar ile revize edilecek. Re­kabetçi Sektörler Programı ile özel sektörün geliştirilmesi, ti­caret, araştırma ve inovasyon başlıklarında sanayinin yeşil ve dijital dönüşümüne yönelik destekler sağlanacak. Sanayi, teknoloji, yenilik ve girişimci­lik alanlarında ülkelerle iş bir­likleri güçlendirilecek.

Bölgelerde, kanıta dayalı politikalar geliştirilecek

Sanayinin planlı gelişimi­ne ve yeşil dönüşümüne yöne­lik olarak sanayi bölgelerinin sayısı ve etkinliği artırılacak. Bölgesel kalkınma faaliyetleri­ne yön veren bölgesel gelişme ulusal stratejisi ve bölge plan­ları bütün Yerel ve Merkezi Ku­rumlarla eşgüdüm içinde uygu­lanacak.

Bölgelerin içsel potan­siyellerinin açığa çıkarılarak ekonomik değere dönüştürül­mesi ve girişimcilik ekosiste­minin güçlendirilmesi yoluy­la ekonomik faaliyetlerin böl­geler arasında dengeli dağılımı sağlanacak. Bölgesel kalkınma alanında kanıta dayalı politika geliştirme süreci güçlendirile­cek, bölgesel kalkınmanın ye­rel düzeyde sorumlu kurumla­rının koordinasyonu daha et­kin hale getirilecek.

Denetim ve takip artacak

Sanayi ürünlerine ilişkin tek­nik düzenlemelerin uyumlaştı­rılması, uygunluk değerlendir­me kuruluşlarının denetimle­rinin yapılması, belgelendirme çalışmalarının etkin bir şekil­de yürütülmesi ve takip edilme­si sağlanacak. Yasal metroloji ve piyasa gözetimi ve denetimi (PGD) alanında yürütülecek gözetim, denetim ve muayene­ler programlanacak ve izlene­cek.

Sanayi ürünlerinin, teknik düzenlemelere uygun olarak piyasaya arz edilmesi amacıyla denetim ve gözetim faaliyetle­ri gerçekleştirilecek. Ölçü alet­lerinin ve hazır ambalajlı ma­mullerin teknik düzenlemele­re uygun olarak kullanılmasını sağlamak amacıyla denetim ve muayene faaliyetleri gerçekleş­tirilecek. Metroloji ve ürün gü­venliğine yönelik kurumsal ka­pasite geliştirilecek, sektörle­rin farkındalığı artırılacak.

Denetim faaliyetlerinin et­kinliği artırılarak, bakanlığın misyon ve vizyonuna uygun, hesap verebilir ve şeffaf olarak yönetilmesine; bakanlık kay­naklarının ekonomiklik, etki­lilik ve verimlilik esaslarına göre yönetilmesine katkı sağ­lanacak.

Teşvikte model yükseltiyoruz

1- Teknoloji yenilemeyi/ geliştirmeyi, yeni istihdam sağlamayı ve ihracat artırmayı hedefleyen, hedefi doğrultusunda, parasal desteklerden faydalanabilecek.

2- Finansa erişim sıkıntısı ise Çin Modeli ile çözülecek. Kamu bankaları, sektörel fonlar, girişim sermayeli şirketler devreye girecek. Üretim, istihdam ve ihracatın artışına ‘düşük faiz’, ‘uzun vade’ gibi argümanlarla katkı sağlayacak bu kurum ve kuruluşlara avantajlar sağlanacak.

3- Teşvik alan üretecek, üretmeyene yaptırım uygulanacak. Verilen parasal veya kredi faizi destekleri, kısa aralıklarla denetlenecek; verdiği hedefin dışına çıkanlar çeşitli yaptırımlarla hedefe yönlendirilecek. Desteklerden faydalanan ama yaptırımlara rağmen hedefinden uzaklaşanlara ciddi cezalar uygulanacak.

4- Tarımsal üretim, makine, savunma gibi stratejik alanlardaki yatırımlar ve emek yoğun geleneksel sektörler ‘bölgesel gelişmişlik ve hammadde potansiyeli’ dikkate alınarak önceliklendirilecek…

5- Maliyet kalemlerinde önemli yeri olan lojistik yatırımlarında, demir yolu yük taşımacılığı ve OSB/liman bağlantıları gibi alanlar özel sektöre açılacak ve desteklerde bu alanlara da öncelik verilecek.

6- Hisseye dönüşebilir tahvil ihracı, kitle fonlaması, girişim ve risk sermayesi gibi banka dışı doğrudan finansman uygulamalarının çeşitlendirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması için kanuni düzenlemeler yapılacak.

7- Geliştirilecek ve uygulamaya alınacak Girişimci Bilgi Sistemi, etki analizleri ve performans endeksleriyle sanayi ve teknoloji alanlarında izlenebilirlik artırılacak.

8- Yerli üretimin artırılması amacıyla kamu alımları sistemi kaldıraç oluşturacak şekilde kullanılacak; örneğin iş makinesi alımında, ihaleye katılacak yerli üreticiye doğrudan finansal destek sağlanacak.

Geçen yıl Çin’de sanayiciye destek 40 milyar doları aştı

Çin’de sanayici ve ihracatçıya verilen doğrudan finansal destek 2023’te 35 milyar, 2024 yılında ise 40 milyar doları aştı. Çin’in sanayiye ve ihracata sağladığı destek sadece ‘nakit destek’ ile sınırlı kalmadı. Kamu bankaları tarafından verilen ‘düşük faizli krediler’ de 2023 ve 2024’te doğrudan finansal desteği aşarak, 100 milyar dolara yaklaştı.

2022, 2023 ve 2024 yıllarında üst üste yapılan vergi indirimleri ile dünyanın en düşük üretim/ihracat vergisini ödeyen Çinli üretici ve ihracatçılar, düşük maliyetli enerjiden de faydalandı. Ayrıca hükümet destekli yatırım fonlarından, milyarlarca dolarlık özkaynak finansmanı sağladı.

Örneğin Çin’in en büyük çip fonunun büyüklüğü 100 milyar dolara ulaştı. Diğer örnek olan Çin Halk Bankası; bankalara, yüksek teknoloji üretimi, yeşil enerji ve endüstriyel makinelerin modernizasyonu gibi belirli amaçlar için kredi vermeleri amacıyla 2024 yılında ucuz fon sağlamaya başladı.
Teknolojik bağımsızlık için değerler öne çıkarılacak

Destek ve teşviklerle güçlendirilecek, sektörel katılımlar ve On İkinci Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program ve Sanayi Strateji Belgesi ışığında hazırlanacak ve uygulamaya hazır hale getirilecek ‘Sanayi 2030 Vizyon Stratejisi’ nisan veya mayıs ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanacak.

Teknolojisiyle öncü, sanayisiyle güçlü bir Türkiye için yeşil ve dijital dönüşüm odaklı hizmet anlayışı; rekabetçilik ve girişimcilik ile sürekli gelişim; dijital dönüşümde liderlik; etik kurallara ve kişisel verilere saygı; yenilikçi ve teknoloji odaklılık; bilimsel değerlere bağlılık; sonuç odaklı kaliteli hizmet anlayışı; iş birliği, katılımcılık ve erişilebilirlik; yüksek katma değerli üretim gibi değerler öne çıkarılacak.

Ferit PARLAK