Yeni Şafak: Merkez Bankası sürekli bahane üretiyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kredi maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle zorlanan sanayicilerin ve yatırımcıların indirim beklentilerini görmezden gelerek politika faizini yüzde 46'da sabit tuttu. Yaşar Fatih Karahan başkanlığında toplanan Para Politikası Kurulu (PPK), faiz koridorunu da değiştirmeyerek yüzde 44,5-49 bandında sabit bıraktı. 2 yıldır uygulanan Ortodoks politikanın en etkili silahı yüksek faiz olarak görülüyor. Türkiye, Mayıs 2023 seçimlerini yapmadan önce gösterge niteliğindeki politika faizi yüzde 8,5, enflasyon yüzde 38 seviyesinde bulunuyordu. Seçimlerin ardından göreve gelen yeni ekonomi yönetimi, faizleri yükselterek enflasyonu düşürmeyi hedefledi. Haziran 2023'te başlanan faiz artırım süreci Mart 2024’e kadar devam etti. 10 ayda yaklaşık 6 kat artırılan faiz yüzde 8,5’ten yüzde 50’ye çıkarıldı. Para Politikası Kurulu, 9 ay boyunca faizleri yüzde 50’de tutarak ekonomiyi soğutmaya çalıştı.

ONCA KISITLAYICI TEDBİRE RAĞMEN TÜFE HÂLÂ YÜKSEK

Ekonominin önündeki tek engel olarak görülen yüksek faize dayalı sıkı para politikası enflasyonla mücadelede istenilen sonucu vermek bir yana Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) Mayıs 2024'te yüzde 75,45 ile zirveyi görmesine neden oldu. Kemer sıkma politikaları uygulandığı halde Mayıs 2025 itibarıyla yüzde 35,41'e inen enflasyon 24 ay önceki seviyelerin altına ancak gelebildi. Merkez Bankası, yüzde 50'de sabit tuttuğu faizi ilk olarak Aralık 2024'te yüzde 47,5'e indirmişti. Faiz oranları ocak ve martta 2,5’er puan daha aşağı çekilerek yüzde 42,5’e kadar düşürülmüştü. Ancak nisan ayına gelindiğinde muhalefetin yolsuzluklarını örtbas etmek için sokaklar üzerinden yürüttüğü kaos girişimlerini gerekçe gösteren Merkez Bankası, politika faizini 13 ay sonra yeniden artırarak yüzde 42,5'ten yüzde 46'ya yükseltti.

10 PUANLIK REEL FAİZ DÜNYADA YOK

Para Politikası Kurulu, iş dünyasının ve yatırımcıların indirim beklentilerine rağmen dün de aksi yönde hareket ederek, faizi değiştirmedi. Önceki gün AK Parti milletvekilleriyle görüşen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise faizlerin enflasyon oranında düşeceğini söylemişti. Bugün gelinen noktada faiz oranıyla enflasyon arasındaki fark 10 puanı aşmış durumda. 2025 yıl sonu için hedeflenen yüzde 24'lük enflasyon tahmini dikkate alındığında aradaki fark 22 puana ulaşıyor. Uzmanlar, mevcut enflasyona kıyasla Türkiye'de verilen reel faizin dünyada eşi benzeri olmadığına dikkat çekiyor.

SINIRLI ÜRETİM SEBEBİYLE ARZ BOLLUĞU OLUŞMUYOR

Bütçe giderlerine bakıldığında 2025 yılının başından beri aylık ortalama faiz harcaması 167,2 milyar lirayı aştı. İlk 5 ayda ise faiz gideri toplam 836 milyar lirayı buldu. Uzun süreli sıkı para politikasında ısrar edilmesi, üretimi ve yatırımları baltaladığı gibi enflasyonu düşürmeyi de zorlaştırıyor. Faiz yüksek kaldıkça işletmeler artan finansman maliyetlerini fiyatlara yansıtıyor. Mevcut koşulların sürmesi çok sayıda firmanın öz kaynaklarını tüketmesine yol açıyor. Türkiye’de artık sınırlı üretim sebebiyle arz bolluğu oluşmuyor. Üretim yetersizliği enflasyonu aşağı çekmeyi de zorlaştırıyor. Yüksek faiz enflasyonu düşürmek bir yana ekonomiye zarar veriyor.

FİNANSMAN GİDERLERİ SANAYİCİNİN KÂRINI ERİTTİ

Nitekim İstanbul Sanayi Odası’nın geçtiğimiz günlerde açıkladığı İSO 500 araştırması; finansman maliyetlerinin geldiği noktayı gözler önüne serdi. Reel büyüme, kârlılık, finansman giderleri gibi birçok parametrede sanayici, 2024’te en zorlu yıllarından birini yaşadı. Sanayi devlerinin finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı 2023’te yüzde 56,9 iken geçen sene bu oran yüzde 96,6’ya dayandı. Türkiye'nin en büyük sanayi şirketleri, kârlarının neredeyse tamamını finansmana ayırdı ve yatırıma gitmesi gereken tutar faize aktı. 2024'teki 640,8 milyar liralık kârın 618,9 milyar lirası faize harcandı.

SÜREKLİ BAHANE ÜRETİYOR

Para Politikası Kurulu metninde şu ifadelere yer verildi: Jeopolitik gelişmelerin ve küresel ticarette artan korumacılığın dezenflasyon sürecine olası etkileri yakından takip edilmektedir. Enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları dezenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam etmektedir.