Vergiyi neredeyse bir tek emekçiler ödüyor
Emekçilere tahakkuk ettirilen her kuruş vergi titizlikle tahsil edilirken, büyük sermaye gruplarına yönelik vergi tahsilatı adeta “gönüllülük esasına” dayanıyor. Ocak-Şubat 2024'te bütçeye en büyük katkıyı sağlayan vergilerin tahsilat oranı düştü, özellikle şirketlerin ödediği kurumlar vergisindeki dramatik gerileme dikkat çekiyor.
Vergi tahakkuku geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 56,2 artışla 2,6 trilyon liraya ulaşırken, tahsil edilen vergi 1,4 trilyon lirada kaldı. Bu tablo, devletin kestiği verginin sadece yüzde 52,9’unu toplayabildiğini gösteriyor. Geçen yılın yüzde 55,4 olan tahsilat oranı bu yıl geriledi.
ADALET YOK
Özellikle şirketlerin ödediği kurumlar vergisindeki çarpıklık dikkati çekti. 151,2 milyar lira olarak tahakkuk ettirilen kurumlar vergisinin yalnızca 18,9 milyar lirası tahsil edilebildi. Bu, geçen yılın aynı döneminde yüzde 18 olan tahsilat oranının yüzde 12’ye kadar düştüğünü gösterdi. Devlete kâğıt üstünde borçlu olan şirketler çeşitli muafiyetlerden faydalanarak tutarı düşürüyor ya da vergi ödemiyor. Ödemesi gerekeni de geciktirerek süreci uzatıyorlar.
YÜK HALKIN SIRTINDA
Öte yandan, halkın sırtındaki yük giderek ağırlaşıyor. Dahilde alınan mal ve hizmet vergilerinde tahakkuk ettirilen 1,1 trilyon liranın yüzde 55,9’u olan 628,4 milyar lirası tahsil edildi. 2024 yılının aynı dönemine göre dahilde alınan mal ve hizmet vergilerindeki tahsilat oranı yüzde 52,9 seviyesinde gerçekleşmişti.
Cezalarda da benzer bir tablo yaşanıyor. Yılın ilk iki ayında kesilen 774,4 milyar liralık para cezasının yalnızca 35,4 milyar lirası tahsil edildi. Yılsonu bütçe hedefinin yüzde 14,4’ü iki ayda sağlanmış oldu. Vergi cezalarında tahsilat oranı yüzde 3,9’da kalırken, idari para cezalarında bu oran yüzde 28 oldu.
Havva Gümüşkaya / Birgün
