Ustaların istedikleri fahiş fiyatlar vatandaşı isyan ettirdi

KAAN ZENGİNLİ - Son yıllarda emek yoğun mesleklere ilginin azalması, yeni jenerasyonun masa başı işlere yoğunlaşması, usta ve zanaatkârların azalmasına sebep oldu. Birçok meslekte usta-çırak ilişkisi son buldu. Tabiri caizse alttan eleman gelmeyince mevcut ustalar değere bindi. Bugün bir işi bilen bir usta, plazada çalışan beyaz yakalıdan bile daha fazla para kazanır hâle geldi. Bu durum suiistimalleri de beraberinde getirdi. En basit tadilat veya tamirat işlerine gelmek için bile yüksek faturalar çıkaran ustalar piyasayı âdeta ele geçirdi. İşini hakkıyla yapan ustalar bir kenara dursun, durumu fırsata çevirenler vatandaşı isyan ettirdi. Tamirat ve tadilat işlerindeki piyasası araştırdık. Boya-badanadan elektrik işlerine, tesisattan dekorasyona, döşemeden yalıtım-mantolamaya, yüzey döşemeden zemin kaplamaya kadar birçok ustadan farklı semtler için fiyat aldık, karşımıza ilginç detaylar çıktı.

4 KAT FARK ÇIKTI

Örneğin; 120 metrekarelik bir boya-badana işlemi için 2 ayrı usta arasında (malzeme hariç) 4 kat fiyat farkı olduğunu gördük. 2 farklı numaradan arayarak farklı semtler için fiyat istediğimizde (Büyükçekmece ve Etiler) fiyat yüzde 70 arttı… Çoğu usta fiş ve fatura kesmediğini söyleyerek elden ödeme talep etti. Araştırmamızda eline fırça bile almamış kişilerin internet üzerinden usta komisyonculuğu yaptığı ortaya çıktı. Öte yandan işini yarım bırakan, uzatan, iş bitmeden ekstra masraf çıkaran ustalardan da vatandaşların çok şikâyetçi olduğu görüldü.

SEMTE VE USTAYA GÖRE FİYAT

Araştırmamızda tüm fiyatları 120 metrekare bir daire için aldık. İlk olarak internet üzerinden Beylikdüzü’nde faaliyet gösteren bir ustaya ulaştık. Büyükçekmece’deki dairemizin boya badana işlemleri için malzeme hariç 12 bin lira fiyat verdi ve tek başına çalışacağını, işlemin iki günde biteceğini söyledi. Aynı bölgede bir başka usta ile konuştuk, o da iki kişi çalışarak iki günde 18 bin liraya işi bitireceğini söyledi. İnternet sitesi olan bir başka ustaya ulaştık, daha kurumsal görünen bu usta ise 120 metrekarelik daireyi bir günde bitireceğini ancak fiyatın 25 bin lira olduğunu söyledi. Aynı ustayı başka bir telefondan arayarak yeni müşteri gibi konuştuk. Evimizin Etiler’de olduğunu belirterek fiyat istedik. Aynı usta aynı işlem için 30 bin lira fiyat istedi.

FATURA YOK, VERGİ YOK

Araştırmamızı yaparken kayıt dışı bir pazar olduğunu da fark ettik. Birçok ustanın fiş veya fatura kesmediği ortaya çıktı. Kredi kartı geçmeyen ustalar IBAN’a da ödeme almak istemedi. Tüm ücretler nakit olarak veriliyor. Ayda 15-20 kez iş alan bir ustanın cebine ortalama 100-150 bin lira para giriyor. Bu kadar yüksek para kazanmalarına rağmen vergi ödememeleri de kayıt dışı ekonomiyi körüklüyor. Bir diğer konu da komisyoncular... Eline fırça dahi almamış kişiler internetten site açarak, Google reklamlarıyla aramalarda en üstte yer alıyor. Siteye girdiğinizde sizi çeşitli ustalara yönlendiriyor. Bu internet siteleri kurumsal değil, yalnızca usta ile tüketiciyi bir araya getirerek komisyon alıyor. Bu da fiyatların yükselmesine neden oluyor.

EN ÇOK ŞİKÂYET ALAN SEKTÖR

Genel olarak tadilat ve tamirat işleri, internette en fazla şikâyet alan sektör olarak öne çıkıyor. Şikâyetlerin çoğunluğunda işlerin yarım bırakıldığı ifade ediliyor. Ustaların aldıkları işi zamanında bitirmediği, ertesi gün işe gelmediği, iş bitmeden ekstra masraf çıkardığı ve işi kaliteli yapmadığı gibi konular diğer şikâyetler arasında yer alıyor… Öte yandan bazı Türk ustaların kaçak veya çocuk işçi çalıştırdığı da ifade ediliyor.

İŞTE İSYAN ETTİREN TABLO

Boya-badana: 15 bin ile 40 bin lira arasında
Elektrik-aydınlatma: 1.500 ile 15 bin lira arasında
Mimarlık-dekorasyon: 10 bin ile 500 bin lira arasında
Mobilya-döşeme: 10 bin ile 50 bin lira arasında
Su tesisatı: 1.500 ile 15 bin lira arasında
Yalıtım-mantolama: 10 bin ile 200 bin lira arasında
Yüzey döşeme: 15 bin ila 50 bin lira arasında
Zemin kaplama: 15 bin ile 40 bin lira arasında

Not: Fiyatlar 120 metrekare bir daire için ve malzeme hariç alınmıştır.