Tasarruf paketi ölü doğdu

Ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadele programı kapsamında uygulamaya aldığı kamuda tasarruf paketinin yankıları sürerken nisan ayına ilişkin kamunun harcamaları ve gelirlerine ilişkin bütçe verileri yayımladı.

Orta Vadeli Program'da 2,7 trilyon TL olarak öngörülen bütçe açığının yüzde 26,1’i yılın ilk dört ayında gerçekleşti.

Ocak-Nisan döneminde bütçe 691,3 milyar TL açık verdi.

Hazırlık döneminde büyüklüğünün 100 milyar TL olacağı belirtilen tasarruf paketinin nisan ayında gerçekleşen 177,8 milyar TL’lik açık göze alındığında bir aylık bütçe açığını dahi karşılamadığı görüldü.

Mayıs 2023 seçimlerinin ardından başlatılan kemer sıkma politikalarının etkisiyle artan bütçe gelirlerine rağmen bütçe açığında büyüme devam ediyor. Ocak-Nisan döneminde bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 110,1 yükselerek 2 trilyon 233 milyar 11 milyon liraya çıktı. Bütçe gelirlerinin yüzde 82’sini vergiler oluştururken Ocak-Nisan döneminde KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 59,47 oldu.

Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 102,3 artarak 2 trilyon 924 milyar 323 milyon lirayı buldu. Harcamaların yüzde 39’unu cari transferler oluşturdu. Yılın ilk dört ayında 1 trilyon 147 milyar TL’lik cari transfer gerçekleştirildi.

Ocak-Nisan döneminde cari transferler içerisinde yer alan görev zararının 370,8 milyar TL olduğu kaydedildi. İlk dört ay içerisindeki en büyük görev zararı Nisan ayında yapılan 125,8 milyar TL transferle kayıtlara geçti.

REKOR TAŞIT KİRASINDA

İktidarın seçim dönemlerinde propaganda aracı haline dönüştürdüğü KİT’lerin seçim vaatleri ve enflasyonu gölgeleme görevlerinden kaynaklanan görev zararı, Ocak-Nisan döneminde 78,5 milyar oldu. Nisan’da TMO’ya 2 milyar TL, EÜAŞ’a 20,2 milyar TL, Kömür İşletmeleri Kurumu’na 705 milyon TL olmak üzere toplamda kamu teşebbüslerine 22,9 milyar TL bütçeden transfer edildi. Kamunun israf harcamaları arasında gösterilen kiralama işlemlerinin de son sürat devam ettiği dikkat çekti. Yılın ilk dört ayında 5,7 milyar TL’lik kiralama harcaması yapıldı. Sadece nisan ayında 356,6 milyon TL taşıt kiralarına, 181,2 milyon TL ise uçak kiralarına harcandı. Yılın ilk ayından itibaren yapılan kira harcamalarının yüzde 22’si taşıt kiralarından, yüzde 15’i ise uçak kiralarından kaynaklandı.

AKP iktidarının özelleştirme tercihinin sonucu olarak elden çıkartılan kamuya ait hizmet binaları nedeniyle kamu kurumları kiracı haline geldi. Ocak-Nisan döneminde 817,7 milyon TL hizmet binalarının kiralarına aktarıldı. Kira giderlerinin yüzde 14’ünü hizmet binası kiraları oluşturdu.

TANITIMA 886 MİLYON TL

Tasarruf genelgesinde yüzde 25 oranında kesinti yapılacağı belirtilen temsil ve tanıtım harcamalarında bütçe öngörülerinin yüzde 48’i ilk dört ayda harcandı. Ocak-Nisan döneminde toplamda 886,7 milyon TL temsil ve tanıtıma gitti. Bu kalemdeki en yüksek harcama ise yerel seçimlerin gerçekleştirildiği mart ayında 714,5 milyon TL ile yapıldı.

VAKIFLARA 1,5 MİLYAR TL

Kamuoyunda iktidarın ‘arka bahçesi’ olarak nitelendirilen dernek ve vakıflara aktarılan kamu kaynaklarında tepki çeken harcamalar devam ediyor. Tasarruf genelgesinde söz edilmeyen dernek ve vakıflara aktarılan kaynaklar, Ocak-Nisan döneminde aktarılan 1 milyon 450 milyon liraya ulaştı.

Bu kuruluşlardan sadece "diğer" olarak tanımlananalara da nisan ayında 86.3 milyon TL aktarıldı. Üç ay boşunca aktarılan 10 milyon lira ile birlikte dört aylık kaynak transferi 96.3 milyon lira oldu.

ÖRTÜLÜYE 4 MİLYAR TL

Cumhurbaşkanı tarafından harcanabilen ve hesabı sorulamayan örtülü ödenek harcaması 4 milyar 113 milyon TL’yi buldu. 1 milyar 896 milyon TL’nin harcandığı Şubat’ın ardından en yüksek harcamanın kaydedildiği nisan ayında gizli hizmet gideri adı altında 1 milyar 609 milyon TL harcandı.

Havva GÜMÜŞKAYA / BİRGÜN