Sıfır araç satışlarında kredi neredeyse bitti

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TC­MB) sıkı para politi­kasıyla birlikte politika fai­zi oranlarında da seri bir dü­şüşe başladı. Uzun bir süredir seyreden yüksek faizler kar­şısında tüketicinin deyim ye­rindeyse sıfır araç alımına bir anlamda set koyulurken, şim­di kademeli faiz indirimi döne­mine girildi.

Yaşanan bu artış karşısında özellikle taşıt kredi­lerinde uzun bir zamandır sey­reden yüksek faiz oranlarıyla birlikte sıfır otomobil alımında ticaretin neredeyse yüzde 90’ı nakit dönüyordu. Fakat geli­nen noktada faizlerin düşme­sine rağmen taşıt kredisi iştahı istenilen seviyelere gelemedi. Bireysel taşıt kredilerinde hız­lı bir düşüş dönemine yeni yılla birlikte girildi. Aynı dönemde ticari taşıt kredilerinde de hızlı bir artış serüveni başladı. Tica­ride kredi hacimleri bireysele göre, daha büyük olunca yeni araç alım iştahı da en azından krediyle birlikte artışa başladı.

Bireysel krediler vites düşürdü

Son 3 aylık haftalık verilere göre, bireysel taşıt kredilerin­de düşüş eğilimi özellikle 2025 ile birlikte hız kazandı. Gelinen son 13 haftada Bankacılık Dü­zenleme ve Denetleme Kuru­mu (BDDK) verilerine göre, bi­reysel taşıt kredilerinde düşüş yüzde 5 seviyesini geçti. Aynı dönemde ticari taşıt kredile­rinde de tam tersi bir artış ya­şandı. Ticari taşıt kredilerin­de son 13 haftada yüzde 20’ye yakın artış gerçekleşti. 11 Ka­sım 2024’te 74 milyar liranın üzerinde seyreden bireysel ta­şıt kredileri 7 Şubat 2025 haf­tasında 70 milyar TL seviyesi­ne kadar geriledi. Ticari tarafta da 194.5 milyar TL olan kredi hacmi 233.4 milyar TL’ye ka­dar ulaştı. Bu tabloda taşıt kre­disinde işte 2025 döneminde ticari tarafta daha fazla arttı.

Satışlar yılın ilk ayında gaz kesti

Şubat ayı verilerine kısa bir süre kaldı. Ama uzmanlar Şu­bat 2025’te de daralmanın ka­çınılmaz olacağını yorumlu­yor. Yılın ilk ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yıla göre, yeni rekora imza ata­madı. Satışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre, yüzde 13,9 dü­şerek 68 bin 654 adet olarak gerçekleşti. Binek otomobil sa­tışları yüzde 12,6 oranında ka­yıp yaşadı. Hafif ticari araç pa­zarı da yüzde 18,8 geriledi.

Ge­çen yıl pandeminin etkilerini yeni yeni üzerinden atan sek­tör, daha yıl başından iyi bir iv­me yakalamış ve aynı zaman­da ÖTV muaf müşterilerin de hızlı değişim süreleri pazarı en iyi Ocak rekoruna taşımıştı. Bu yıl bir ilk olarak ÖTV muaf araç satışlarına yerlilik şartı getiril­di. Bu yüzden yerli modellerin yıla iyi bir giriş yapması bekle­niyordu. Fakat Otomobil Dist­ribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine bakıldığın­da bu etkinin oldukça sınırlı ol­duğu görüldü.

İhtiyacın sıfır araçta kullanılmasına kısıtlama

BDDK, nihai fatura değe­ri 400 bin lira ve altında olan taşıt alımı amacıyla kullandırılan krediler­de vade oranını 48 ay ola­rak belirlemişti. Daha ön­ce nihai fatura değeri 120 bin lira ve altında olan ta­şıt alımlarında geçerliydi. Öte yandan, nihai fatura değeri 400 bin liradan 800 bin liraya kadar olan taşıt alımı amacıyla kul­landırılan kredilerde va­de 36 ay oldu.

Nihai fatu­ra değeri 800 bin liranın üzerinde olup 1 milyon 200 bin lirayı aşmayan taşıt alımı amacıyla kul­landırılan kredilerde va­de 24 ay olurken, nihai fatura değeri 1 milyon 200 bin lira ile 2 milyon lira arasındaki taşıt alımı amacıyla kullandırılan kredilerde ise vade 12 ay olarak belirlendi.

Kre­di Yönetmeliğinin 12/A maddesinin ikinci fıkra­sı ile Finansal Kurum­lar Yönetmeliğinin 11/A maddesinin birinci fıkra­sında düzenlenen, taşıt teminatlı krediler hariç, tüketicilere binek araç edinimi amacıyla kullan­dırılacak taşıt kredilerin­de veya yapılacak finan­sal kiralama işlemlerin­de, kredi tutarının taşıtın değerine oranının, ni­hai fatura değeri 400 bin lira ve altında olan taşıtlar için yüzde 70’i aşamamasına karar ve­rildi.

Nihai fatura değeri 400 bin liradan 800 bin liraya kadar olan taşıt­lar için yüzde 50’yi aşa­mamasına, nihai fatura değeri 800 bin liranın üzerinde olup 1 milyon 200 bin lirayı geçmeyen taşıtlar için yüzde 30’u aşamamasına, nihai fa­tura değeri 1 milyon 200 bin liradan 2 milyon li­raya kadar olan taşıtlar için yüzde 20’yi aşama­masına karar kılındı.

Takipteki kredi hacminde artış başladı

Kredilerdeki bu düşük iştah karşısında takibe düşen kredi hacminde de artışlar görülmeye başladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) haftalık verilerine göre, takipteki taşıt kredilerinin oranı son 5 haftada yüzde 5’in üzerinde artış kaydetti. 10 Ocak 2025 haftasında 225 milyon TL’nin üzerinde olan takipteki taşıt kredileri 7 Şubat haftasındaki veride 236.7 milyon TL’ye çıktığı görüldü. Böylece 2025 ile birlikte takibe düşen kredi hacimlerinde de artış kaydedildi.

Ticaret yapana 1 milyon lira faizsiz

Sıfır araç satışındaki düşük iştah kampanyalara da yansıdı. Ocak ayında önceki döneme göre, daralan pazar karşısında markalar da kampanyalara hız verdi. Özellikle ticari taşıt kredilerinde de yaşanan artış gözlerden kaçmadı. Şubat 2025’te birçok marka bireysel taşıt kredilerini marka ve modele göre, 300-400 bin lira sınırında 6 ve 12 ay olarak sunarken, sıfır faiz imkanı da tanıyor.

Fakat ticari tarafta işler biraz daha farklı yürüyor. Markalar ticari müşterilerine geniş kredi imkanları sunarken, hacimler tek kişide 1 milyon liraya kadar çıkıyor. 1 milyon liralık kredi imlanı 6 aya kadar sunuluyor.

Ali YILDIRIM