Sanayicinin 'teşvik' belgesiyle imtihanı

Artan maliyetler, daralan talep ve üretim faaliyetlerindeki bozulma firmaların yatırım kararlarını olumsuz etkilerken, bu dönemde yatırım kararı alan sanayiciler de yeni teşvik belgesi alma süreçlerinin uzunluğundan şikayet ediyor. Yanı sıra teşvik belgesi dosyaları onaylandıktan sonra vergi dairelerinden alınan KDV muafiyeti yazısı konusunda da süreçlerin bir hayli uzadığını iddia eden sanayiciler, geçmişten farklı olarak artık vergi dairelerinin onaylanmış dosyalar üzerinden yorumda bulunarak, değişiklik talep edebildiğini, bunun da süreci yavaşlattığını öne sürüyor. EKONOMİ’nin ulaştığı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilileri ise süreçlerin olağan akışında yürütüldüğünü söylerken, geçmişten farklı olarak sürelerin uzadığı yönündeki iddiaları reddetti.

Konuyla ilgili EKONOMİ’ye konuşan iş dünyası kaynakları, son zamanlarda yatırım teşvik belgesi alma süreçlerinin çok uzadığını, geçmişte ortalama bir hafta süren yeni teşvik belgesi alma süreçlerinin son dönemde iki aya kadar sarktığı vakalar olduğunu dile getiriyor. Kimya sektöründen ulaştığımız bir sanayici, geçmişte 3 günde tamamlanan yatırım teşvik belgesi süreci olduğunu, ancak son başvurusunun tamamlanmasının 3 haftayı bulduğunu dile getirdi. Otomotiv sektöründen bir temsilci ise teşvik belgelerinin geciktirildiğini, evraklarının imzalanması için bir aydan uzun süre beklediğini dile getirdi. Yurtdışından bir makine getirdiğini ancak teşvik belgesi olmadığı için gümrükte beklediğini, bundan dolayı ciddi bir gümrük masrafı ve üretim kaybı ile karşı karşıya kaldığını ileri süren iş insanı, teşvik belgesi süreçlerinin daha hızlı olması gerektiğini savundu. Yine hazır giyim üretimi olan bir başka sanayici ise sektörden bu yönde şikayetler aldıklarını, “yatırım yapmanın bu denli zor olduğu bir dönemde yatırımcının bürokrasi ile uğraştırılması yerine önüne adeta kırmızı halı serilmesi gerektiğini” vurguladı.

Teşvikli belge sayısı düşüşte

Peki yatırım teşvik belgesi verilerinde son durum ne? Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından son olarak Kasım 2024’e ilişkin Yatırım Teşvik Bülteni açıklanmış durumda.

Buna göre, Ocak-Kasım 2024 yılında alınan yatırım teşvik belgesi adedi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 25 gerileyerek 10 bin 486’ya indi.

Aynı dönemde öngörülen sabit yatırım tutarı ise yüzde 38 düşüşle 935,6 milyon TL’ye indi. Bu tutar Ocak-Kasım ayları bazında bakıldığında son 5 yılın en düşük seviyesi olarak dikkat çekiyor

‘KDV muafiyeti yazısı’ da sorun olmaya başladı

Ulaştığımız bazı sanayiciler de teşvik dosyaları onaylandıktan sonra vergi dairelerinden alınması gereken KDV muafiyeti yazısının yatırımcı aleyhinde olmaya başladığını iddia ediyor. Konuya yakın bir kaynak, “Bugün Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nden yatırım teşvik belgesini alıp onaylatmış olmanız yeterli değil, vergi dairesinden de KDV muafiyet yazısı almanız gerekiyor. Bu yazıyı almaya gittiğinizde vergi dairesi yatırım teşvik belgenizi yeniden incelemeye alıyor ve onaylı liste üzerinde yorumlar yapmaya başlıyor. Mesela şu makineyi listeden çıkar, diyebiliyor. Böyle olunca da süreç daha da uzuyor” diyerek uygulamada yaşanan sıkıntıyı anlattı. Bir başka kaynak ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın suiistimali engellemek adına işi bir süredir daha sıkı tuttuğunu, ancak sadece bu işle yetkili birimin kadrosunun sayıca az olduğunu, bu nedenle sürecin uzadığını, bu noktada ilgili kadrolarda personel sayısını artırarak süreçlerin rahatlatılması gerektiğini ifade etti.

Bakanlık iddiaları reddetti

Konuya ilişkin ulaştığımız Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilileri ise, kamunun yatırım teşvik sistemi ile her zaman sanayicinin yanında olduğunu, yatırım yapmak isteyen sanayicilere zorluk çıkarmak gibi bir yaklaşımın ise kabul edilemez olduğunu dile getirdi. Bakanlığın ilgili biriminin sadece yeni teşvik belgesi başvurusu almadığını, teşviklere ilişkin farklı başvurular da aldığını hatırlatan yetkililer, ortalama sürelerin ise makul seviyede gerçekleştiğini, geçmişe göre süreçlerin uzadığı yönündeki iddiaların ise gerçeği yansıtmadığını ifade etti. Bakanlığın yatırım yapmak isteyen sanayicilere yönelik teşviklerini çeşitlendirdiğini, son olarak açıklanan HIT 30 programına ilginin çok yüksek olduğunu, bu nedenle oldukça memnun olduklarını söyleyen yetkililer, yerel kalkınmayı ve ileri teknolojiyi desteklemeyi odağına alan yeni teşvik sisteminin ise en kısa zamanda açıklanacağını sözlerine eklediler.

Merve YİĞİTCAN /Ekonomim